کشف دو سیاره‌ گرم، خارج از منظومه شمسی

فرادید؛ ستاره‌شناسان با استفاده از داده‌های ماهواره‌ی TESS ناسا، توانسته‌اند دو کوتوله‌ی سرخ به نام‌های «TOI-122» و «TOI-237» را کشف کنند. کوتوله‌های سرخ اهداف جالبی برای مطالعه‌ی سیاره‌های فراخورشیدی در حال گذر هستند، زیرا این کوتوله‌ها بهترین فرصت را برای کشف سیاره‌های خاکی گرم فراهم می‌کنند.

به گزارش فرادید؛ بر طبق نمودار هرتسپرونگ راسل، یک ستاره کوتوله سرخ (red dwarf star) ستاره‌ای کوچک و سرد و سرخ رنگ است که در رده ام یا کا جای می‌گیرد، و غالباً به ستاره‌ای گفته می‌شود که جرمی کمتر از نصف جرم خورشید داشته باشد (کمتر از 0٫075 جرم خورشید را کوتوله قهوه‌ای گویند) و دمای سطحی آن کمتر از 3٬500 درجه کلوین باشد.

اجرام زیست‌پذیر اطراف ستاره‌های کوتوله‌های سرخ بهترین نامزد برای میزبانی زیست فرازمینی هستند. در واقع بهترین جای کیهان برای یافتن حیات فرازمینی. کوتوله‌های سرخ فراوان‌ترین نوع ستاره در جهان هستند و هر یک از آن‌ها احتمالاً دارای سیاره‌ای هستند که در ناحیه زیست‌پذیرشان قرار گرفته‌است. این ناحیه بهترین شانس برای وجود حیات بیگانه را داراست. کوتوله‌های سرخ که ستاره‌های کوتوله M نیز خوانده می‌شوند، بیش از 50 برابر تاریک‌تر از خورشید بوده و فقط 10 تا 20 درصد آن جرم دارند. این اجرام کیهانی 70 درصد ستارگان جهان را تشکیل می‌دهند.

فراوانی کوتوله‌های سرخ دانشمندان را به این فکر واداشت که شاید آن‌ها بهترین مکان برای کشف حیات بیگانه احتمالی باشند. منجمان به‌طور فزاینده‌ای در حال کشف سیارات مدارگرد در اطراف این ستاره‌ها هستند و پژوهش‌های جدید فضاپیمای کپلر نیز نشان داده دست کم نیمی از این ستارگان، سیارات صخره‌ای دارند که اندازه‌شان نصف تا چهار برابر زمین است. دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا در لس‌آنجلس با استفاده از مدل‌های رایانه‌ای شکل‌گیری سیاره‌ای دریافتند کوتوله‌های سرخ احتمالاً جهان‌های زمین‌مانندی را توسعه دهند و این که سیارات موجود در ناحیه زیست‌پذیر آن‌ها به اندازه کافی برای داشتن آب مایع، گرم هستند.

 

پژوهشگران دریافتند سیاراتی که در نواحی زیست‌پذیر ستارگان کوتوله سرخ قرار دارند، می‌توانند مقادیر قابل‌توجهی از آب را انباشت کنند و در واقع هر یک از آن‌ها احتمالاً دارای 25 برابر آب بیشتری نسبت به زمین باشد.
دکتر «ویلیام والکز» از دانشگاه بولدر کلرادو، می‌گوید: «همه‌ی ستاره‌هایی که جرم کمتر از 0.6 جرم خورشید دارند در دسته‌ی کوتوله‌های M یا سرخ قرار می‌گیرند. این ستاره‌ها بیشترین ستاره‌های موجود در کهکشان‌ها هستند. این ستاره‌ها سرد و کوچک هستند.

ستاره‌های کوتوله‌ی سرخ با احتمال بالایی میزبان سیاره‌های خاکی هستند و با احتمال کمی سیاره‌های عظیم گازی در اطراف خود دارند. سیاره‌های خاکی در مناطقی نسبت به سیاره‌ی میزبان قرار دارند که نور کمتری به آن‌ها می‌رسد. کوتوله‌های سرخ طول عمر کمی دارند و این سیستم‌های ستاره‌ای، آزمایشگاه‌های جالبی برای بررسی تکامل ستاره‌ها محسوب می‌شوند.»

یکی از سیاره‌های جدیدی که کشف شده زیرنپتونی محسوب می‌شود و اندازه‌ی آن 2.7 برابر زمین است. خود ستاره‌ی میزبان این سیاره تنها 33 درصد قطر خورشید حجم دارد. این سیستم ستاره‌ای در فاصله‌ی 203 سال نوری از زمین در صورت‌فلکی توکان قرار دارد.

ستاره‌شناسان می‌گویند: «TOI-122b دارای اتمسفر ضخیمی است و هر بار چرخیدن آن به دور ستاره‌ی میزبان 5.1 روز زمینی طول می‌کشد. این سیاره به نسبت ناحیه‌ی قابل سکونت ستاره، در فاصله‌ی کمتری از ستاره‌ی میزبان قرار دارد و نور دریافتی آن از ستاره 8 برابر نور دریافتی زمین است. دمای تعادلی بر روی این سیاره، نسبتاً کم است. اتمسفر این سیاره باید بسیار جالب باشد و می‌توان در آینده آن‌را طی یک برنامه‌ی جداگانه مورد مطالعه قرار داد.»

سیاره‌ی دوم TOI-237b است و قطر آن 1.44 برابر زمین است. قطر TOI-237 به عنوان ستاره‌ی میزبان این سیاره 21 درصد قطر خورشید است. این سیستم ستاره‌ای 124 سال نوری از زمین فاصله دارد و در صورت‌فلکی سنگ‌تراش قرار گرفته است. محققین می‌گویند: «هر بار چرخیدن این سیاره به دور ستاره‌ی میزبان 5.4 روز زمینی طول می‌کشد. تشعشعات دریافتی سیاره تقریباً 4 برابر زمین است.»

ستاره‌شناسان می‌گویند دو سیاره‌ای که TESS اخیراً کشف کرده است، جزء سردترین سیاره‌های کشف شده توسط TESS هستند. جزئیات مربوط به این سیاره‌ها، طی مقاله‌ای در مجله‌ی Astronomical Journal گزارش شده است.

ماهواره نقشه‌بردار فراخورشیدی گذران (Transiting Exoplanet Survey Satellite) که به اختصار تس (TESS) نامیده می‌شود، یک تلسکوپ فضایی ساخت ناسا است که 19 آوریل سال 2018 میلادی به فضا پرتاب شد. به عنوان ادامهٔ برنامه کاوشگران، هدف تس جستجوی سیاره‌های فراخورشیدیِ بیشتر در فضایی 400 برابر پوشش مأموریت کپلر٬ با استفاده از روش گذر است که در کهکشان‌های دیگر به‌ویژه در مدار ستاره‌های پر نور اطراف خودشان در فاصله‌ای که امکان حیات در آن وجود داشته باشد قرار دارند. در مقایسه با حدود 3800 سیارهٔ فراخورشیدی که تا کنون پیدا شده٬ انتظار می‌رود که این فضاپیما موفق به پیدا کردن بیش از 20٬000 سیارهٔ دیگر شود.

هدف مأموریت تس TESS در مرحلهٔ نخست تمرکز بر درخشان‌ترین ستارگان نزدیک به زمین برای بررسی آثار گذر سیاره‌های فراخورشیدی در پیرامون آن‌ها در طول دو سال است. پروژه TESS از مجموعه‌ای از دوربین‌های گسترده‌ای برای انجام یک بررسی همه‌جانبه استفاده خواهد کرد. با استفاده از TESS، ممکن است توده، اندازه، تراکم و مدار یک گروه بزرگ از سیارات کوچک، از جمله نمونه‌ای از دنیای سنگی در مناطق قابل سکونت ستارگان میزبان، مطالعه شود. TESS اهداف اولیه را برای تسلط بیشتر توسط تلسکوپ فضایی جیمز وب و دیگر تلسکوپ‌های فضایی و زمینی آینده ارائه خواهد داد.