سرویس اقتصاد مشرق- سال گذشته در چنین روزهایی دولتمردان و حامیان اصلاح‌طلب آنها به شدت در حال جریان‌سازی بودند که اگر مجمع تشخیص مصلحت نظام، لوایح باقیمانده FATF را تصویب نکند و این نهاد غربی ایران را در لیست کشورهای غیرهمکار خود قرار دهد، اقتصاد کشور فلج می‌شود، تجارت خارجی کشور قفل می‌شود و حتی کشورهای دوست ایران همچون چین و روسیه هم دیگر با ایران مبادلات تجاری نخواهند داشت.
نهایتا در اوایل اسفندماه، کارگروه ویژه اقدام مالی (FATF) نام جمهوری اسلامی ایران را در فهرست کشورهای غیرهمکار خود قرار داد اما اکنون با گذشت یک سال از آن زمان، هیچ یک از برآوردهای هراس‌انگیز دولتی‌ها محقق نشده است. در شرایط فعلی بهتر می‌توان قضاوت کرد که هراس‌افکنی دولتی‌ها درباره ضرورت پذیرش FATF شانتاژ رسانه‌ای برای تحت فشار قرار دادن مجمع تشخیص مصلحت نظام بوده است.
گروه ویژه اقدام مالی (FATF) از فوریه 2009، کشورمان را به‌بهانه عدم کارآمدی در رژیم مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم در لیست اقدامات مقابله‌ای خود قرار داده است.
کشورهایی در این لیست قرار می‌گیرند که از دیدگاه FATF خطر بالای پولشویی و تأمین مالی تروریسم در نظام بانکی آنها وجود دارد و باید علیه آن اقدامات متقابل مؤثری انجام دهند.
قرار گرفتن ایران در این فهرست در حالی اتخاذ شد که همکاری ایران با FATF از سال 1386 (2007) آغاز شده بود. در این سال، قانون مبارزه با پولشویی در مجلس به‌تصویب رسیده بود. تصویب قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم در ایران هم یکی دیگر از درخواست‌های این گروه از ایران بود که اواسط بهمن‌ماه 94 در مجلس تصویب شد.
پس از برطرف نشدن مشکلات بانکی کشورمان در نتیجه اجرایی شدن برجام در اواخر دی‌ماه 94، برخی مسئولین دولتی علت عدم همکاری بانک‌های خارجی با ایران را قرار داشتن نام کشورمان در لیست اقدام مقابله‌ای FATF اعلام کردند. بر مبنای همین تحلیل و با هدف برطرف شدن موانع همکاری بانک‌های خارجی با ایران در شرایط پسابرجام، ایران از اواخر سال 94 روابط خود با این نهاد بین‌المللی را گسترش داد و برنامه اقدام پیشنهادی FATF را با تعهد سطح بالای سیاسی توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی وقت پذیرفت. این تعهد از سوی علی طیب‌نیا، به‌صورت غیرقانونی و بدون اجازه و اطلاع مجلس شورای اسلامی داده شد، در نتیجه، گروه ویژه اقدام مالی (FATF) در 24 ژوئن 2016 (اوایل تیرماه 95) با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد ایران به‌مدت 12 ماه از لیست اقدام مقابله‌ای تعلیق شده است.
در شرایطی که برخی کارشناسان هشدار می‌دهند FATF یکی از نهادهای پوششی آمریکا برای کسب اطلاعات لازم جهت اجرای تحریم‌ها علیه ایران است، بحث و جدل‌های فراوانی درباره اینکه ایران به‌طور کامل برنامه اقدام FATF را اجرا کند و مخصوصاً کنوانسیون‌های پالرمو و CFT را به‌تصویب برساند صورت گرفت.
تحلیلگران می‌گویند با پیوستن به کنوانسیون پالرمو، دور زدن تحریم‌های تجاری و واردات کالاهای موردنیاز مردم سخت‌تر خواهد شد که این امر به‌معنای افزایش مشکلات معیشتی مردم است.
سال گذشته هم که FATF ایران را در لیست اقدامات مقابله‌ای خود قرار داد مقامات دولتی و حامیان آن مدعی بودند که عدم تصویب دو لایحه پیوستن به کنوانسیون‌های پالرمو و CFT از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام دلیل این اقدام بوده است. مقامات دولتی مدعی بودند که با این کار FATF، تجارت خارجی کشور قفل خواهد شد.
اکنون با گذشت یک سال از آن ادعاها، نه تنها تجارت خارجی کشور قفل نشده بلکه به ادعای حسن روحانی و دولتش، تجارت خارجی کشور گسترش هم یافته و شرایط اقتصادی کشور در بهترین وضع سه سال اخیر است.
بنابراین مشخص شده که اغراق درباره ضرورت اجرای همه خواسته‌های FATF از سوی ایران و ایجاد ترس در جامعه در صورت عدم پذیرش تعهدات FATF، یک بازی سیاسی است که ربطی به تجارت خارجی و معیشت مردم ندارد.
اکنون بازخوانی سخنان حامیان FATF در سال گذشته میزان عدم صداقت آنها را بیشتر مشخص می‌کند.
تولید و اشتغال‌زایی در تمامی کشور از بین می‌رود
مهدی پازوکی: جریان مخالف دولت متاسفانه برای کشور هزینه‌تراشی می‌کنند کمااینکه در بحث FATF هم دیدیم که مجمع تشخیص مصلحت یک سیگنال منفی به جامعه جهانی از رفتار اقتصادی ایران ارسال کرد. حالا زمان پاسخگویی مجمع تشخیص مصلحت نظام است، متاسفانه طرز تفکری در کشور وجود دارد که معتقد است باید دور ایران دیوار کشید و این طرز تفکر قطعاً نمی‌تواند موجب پیشرفت و توسعه کشور شود. درمجمع تشخیص مصلحتی که هزینه دبیرخانه آن 50 هزار میلیون تومان است آیا اعضایش آگاهند که هزینه عدم پیوستن به FATF برای مردم چیست؟
برخی می‌خواهند دولت روحانی را ساقط کنند چون روحانی معتقد است باید با دنیا تعامل کرد و با اقتصاد بسته کشور زمین می‌خورد. ما با این تصمیمات ممکن است به سمت کره شمالی شدن پیش برویم. خواهران و برادران مخالفان تندرو وطنی باید بگویند وقتی ما خود قربانی تروریسم هستیم و قاچاق قابل توجهی در کشور شکل می‌گیرد، از چه می‌ترسند که با پذیرش FATF مخالفت می‌کنند؟ از افشای کدام اطلاعات ترس دارند؟ متاسفانه این تندروها می‌خواهند بی‌سوادی خود را فریاد بکشند و یا قصد دارند در دل جامعه یک ترس عمومی از ارتباط با دنیا شکل دهند.
اکنون مگر ایران فعالیت‌های بین‌المللی خود را از طریق سیستم بانکی پیگیری می‌کند که مخالفان FATF از قطع این فعالیت‌ها نگرانی دارند؟ کاش این افراد حفظ منافع ملی را از دوستان منطقه‌ای خود همانند کسانی که در لبنان هستند یاد می‌گرفتند. رد این لوایح یعنی خودتحریمی برای کشور. علاوه بر تندروهای داخلی باید مجمع تشخیص مصلحت نظام هزینه سکوت و رد احتمالی این لوایح را بپذیرد و آن را بپردازد. اگر ما نتوانیم در منطقه و جهان بازار هدف داشته باشیم، تولید و اشتغال‌زایی در تمامی کشور از بین می‌رود. مجمع تشخیص و مخالفان داخلی باید پاسخگوی بیکاران باشد.
در شرایط کنونی حتی بزرگ‌ترین شرکای تجاری ما یعنی روسیه، چین و ترکیه عضو اصلی FATF هستند چون آنها به دنبال منافع خودشان هستند به طوری که رئیس بانک مرکزی روسیه سه ماه پیش توصیه کرده بود که اگر ایران به دنبال همکار است با عضو این نهاد باشد و اگر FATF پدیده استعماری است چرا این کشورها عضو آن شده‌اند؟
به نظر می‌رسد مخالفت این آقایان بیشتر جنبه سیاسی دارد، گروهی به دنبال زمین زدن دولت هستند. مجمع باید به این پرسش‌ها، پاسخ دهد که آیا می‌خواهند ایران با جامعه جهانی تجارت کند یا نه؟ آیا ایران می‌خواهد کالاهای خود را در بازارهای منطقه‌ای بفروشد یا نه؟ و یا می‌خواهد دوره کشور سیم خاردار بکشند؟ اگر اقتصاد ایران بسته باشد حتی برندگان جایزه نوبل اقتصاد هم نمی‌توانند برای اقتصاد بسته کاری کنند. برای همکاری اقتصادی با کشورهای منطقه و سپس بین‌المللی نیازمند همکاری در سیستم بانکی هستیم حتی اگر امروز امریکا به برجام برگشته و تحریم‌ها را بردارد، اگر ما عضو غیرهمکار FATF باشیم آیا کشوری حاضر به کار کردن با ما خواهد بود؟
عدم پیوستن به FATF در واقع یک خودکشی مالی است
عباس هشی: در شرایطی که نه تنها درآمدهای نفتی بلکه بخشی از سایر درآمدهای ارزی نیز صرف واردات کالا می‌شود و به نوعی تبادل ارزی صورت می‌گیرد، عدم پیوستن به FATF در واقع یک خودکشی مالی است.
روابط بانکی با خارج مسدود می‌شود
محمود واعظی: متاسفانه این لوایح حدود یک سال در مجمع تشخیص مصلحت معطل و بلاتکلیف ماند تا در نهایت به وضعیت کنونی رسیدیم و قاعدتاً بایستی همان نهادی که این لوایح را معطل نگه داشته پاسخگوی مردم هم باشد. امروز هم همان اتاق فکر با تبلیغات گسترده‌ای که علیه این لوایح در رسانه‌های خاص خود دارند، باعث شده‌اند ایران در لیست سیاه قرار گیرد که این اقدام نوعی خودتحریمی و در آینده به ضرر اقتصاد کشور و موجب مسدود شدن روابط بانکی با خارج می‌شود.
به اعتقاد من با مسئله این لوایح و FATF برخورد سیاسی صورت می‌گیرد. ما اعتقاد داریم که این مسئله فقط ربطی به این دولت ندارد آنچه که الان در حال اتفاق افتادن است محدود کردن و یک تحریم دیگر برای اقتصاد کشور و برای روابط بانکی ما است. اعتقاد ما بر این است که تصویب نشدن این لوایح که اولا ضربه به اقتصاد کشور است و دوم اینکه مرجعی که مخالفت می‌کند باید مسئولیت این کار را هم بپذیرد یعنی اینکه الان بیش از یک سال پالرمو را در مجمع تشخیص مصلحت نظام نگه داشته‌اند و بعد هم بدون هیچ گونه اقدامی عودت داده‌اند.
بدون FATF نمی‌توان بودجه نوشت
مصطفی کواکبیان: با قرار گرفتن ایران در لیست سیاه از سوی FATF، کسانی که کشور را به این وضعیت رساندند، بهتر است خودشان بودجه را بنویسند چرا که با چنین شرایطی، نمی‌توان بودجه‌ای را تنظیم کرد که منجر به تحول در کشور شود.
درآمد دولت متاثر می‌شود
علیرضا رحیمی: بودجه زمانی به صحن آمد که FATF ایران را به عنوان کشور غیرهمکار در لیست سیاه قرار داد که درآمد دولت نیز متاثر از آن خواهد باتوجه به اینکه لوایح مربوط به FATF هم در دولت و هم در مجلس تصویب شده و بارها مقام‌های ارشد دولتی همچون رئیس‌جمهور و مسئولان وزارت خارجه اعلام کردند که اینها یک ضرورت برای مسائل مالی کشور است و دولت با علم به اینکه این لوایح مورد نیاز برای کارگشایی از روابط بانکی ما است اصرار به تصویب این لوایح دارد ولی به نظر می‌رسد مجمع تشخیص در به بن‌بست کشیدن لوایح مورد نیاز دولت تا اینجا موفق عمل کرده است.
مشکلات جدیدتر ایجاد می‌شود
مجید انصاری: بارها گفته‌ام باز هم تاکید می‌کنم تصویب لوایح مرتبط به FATF مشخصاً پالرمو و CFT مشکلات فعلی و اقتصادی را حل نمی‌کند، اما اگر این مشکلات اگر رفع نشود مشکلات جدیدتری را ایجاد می‌کند یعنی ما بین گزینه بد و بدتر قرار داریم. ما موافقان FATF همچنان اصرارمان بر این است که لوایح مختلف FATF باید تصویب شود. ما دلایل مخالفین را وارد نمی‌دانیم، معتقدیم با رد این لوایح هم دور زدن تحریم‌ها سخت‌تر می‌شود و هم نظام بانکی با مشکلات بیشتری روبه‌رو می‌شود و ما یک خود تحریمی را بر نظام بانکی کشور تحمیل می‌کنیم.
چین و روسیه درباره عدم همکاری با FATF به ما هشدار داده‌اند
عبدالناصر همتی: در مبادلات بانکی بین‌المللی برخی استانداردهایی وجود دارد که این استانداردها توسط FATF تعیین می‌شود و حضور ما در FATF هیچ مانعی را ایجاد نکرده و بلکه مبادلات بانکی، شفاف‌تر و روان‌تر انجام می‌شود. ما مسئله‌ای نداریم که از آن نگرانی داشته باشیم. خودمان بیشتر از آنها مقررات پولشویی را دنبال می‌کنیم. من به صلاح سیستم بانکی کشور می‌دانم که عضو FATF شویم تا از قرار گرفتن در لیست سیاه آن جلوگیری کنیم. همه بانک‌های کشورهایی که عضو FATF هستند الزاماتی دارند که این الزامات را باید رعایت کنند. طبیعی است که در صورت رعایت الزامات FATF توسط چین، روسیه و سایر کشورهای عضو FATF، در همکاری با آنها دچار مشکل شویم. چین و روسیه به ما اطلاع داده‌اند که وارد شدن ایران به لیست سیاه FATF، تاثیر منفی بر مبادلات بانکی کشورمان با آنها خواهد داشت.
آنچه که موجب تصمیم FATF برای اعلام اقدامات تقابلی علیه ایران شد، و مطابق انتظار موجب خرسندی دولت آمریکا و موجه نشان دادن تحریم‌های ظالمانه آنها گردید، صحبتی نمی‌کنم.
به دنبال این اقدام، همانگونه که قبلاً تأکید کردم، گروهی در تلاش بوده و هستند، تا با ایجاد فضای روانی بی‌ثباتی و نیز اعلام نرخ‌های بی‌پایه و غیر معاملاتی در فضای مجازی، در چارچوب فشار حداکثر آمریکا، این تصمیمات را تکمیل کرده و ثبات بازارها، از جمله بازار ارز را مجدداً به هم بزنند.
در رابطه با مراودات مالی با دوستان خود نیز قطعا دچار مشکل خواهیم شد
محمد کاظمی: باتوجه به تحریم‌های شدیدی که آمریکا علیه‌مان اعمال کرده پذیرفتن الحاق به این کنوانسیون‌های FATF برای ما خیلی در این شرایط مناسب بود اما به هر صورت چنین نشد و بازگشت به آن هم حتماً پرمسئولیت و پرمقوله خواهد بود. بنده معتقدم که ما حتی در رابطه با مراودات مالی با دوستان خود نیز قطعا دچار مشکل خواهیم شد و کشورهایی مثل چین و هند هم به خاطر مراودات مالی فراوان و حجم سنگین مبادلات تجاری که با آمریکا و سایر کشورهای عضو FATF دارند قطعا در این رابطه احتیاط خواهند کرد. باید بپذیریم که نپیوستن به FATF اشتباه بوده است و این حتماً برای ما پرهزینه خواهد شد.
با عدم اجرای FATF، چین و روسیه هم با ما همکاری نمی‌کنند
حسن بهشتی‌پور: اینکه یک کشور در لیست سیاه قرار می‌گیرد این است که ریسک سرمایه‌گذاری در آن کشور بالا می‌رود. کشور باید یک هزینه هنگفتی روی صادرات، واردات و همچنین بیمه‌های پرداختی بابت صادرات و واردات و هزینه حمل و نقل متحمل شود که واقعا در صورت یک حساب و کتاب ساده متوجه می‌شویم اگر پالرمو یا CFT را بپذیریم می‌توانیم از این شرایط خارج شویم. امروز در موقعیتی قرار گرفته‌ایم که حتی کشورهایی مانند روسیه، چین، ترکیه و عراق که همچنان با ما رابطه دوستانه داشته و تبادلات مالی انجام می‌دهند در شرایط سختی قرار بگیرند که حتی اگر بخواهند مبادلاتشان را با ما ادامه دهند هزینه بیشتری را متقبل می‌شوند و به تبع آن هزینه بیشتری را از ما مطالبه خواهند کرد.
در حال حاضر سوال این است که اگر ایران این لوایح را اجرا نکند؛ نتیجه چه می‌شود؟ باید بگویم در این صورت حتی کشورهایی مانند چین، روسیه و ترکیه که الان با ما همکاری می‌کنند دچار مشکل شده و مجبور به قطع همکاری می‌شوند. با این حال مخالفین مجدداً تحلیل می‌کنند که وقتی قرار است ما این همه تحریم باشیم، این هم اضافه شود مسئله‌ای رخ نمی‌دهد؛ اگر زمانی از وضعیت تحریم خارج شدیم در مورد این موارد هم فکر می‌کنیم که البته این تفکر و تحلیل همان خود تحریمی است.
عدم تصویب FATF وضعیت معیشتی را با مشکل روبه‌رو می‌کند
بهرام پارسایی: اگر مجمع تشخیص مصلحت نظام نظرش را اعلام نکند و فرصت دیگری برای ما در FATF تمدید نشود مقصر آن این نهاد تصمیم‌گیر است. FATF با عدم اعلام نظر که منجر می‌شود که ما عضو نشویم متفاوت است و معتقدم باید مجمع تشخیص مصلحت نظام مسئولیتش را بپذیرد. عدم تصویب FATF می‌تواند وضعیت معیشتی، اقتصادی و مراوداتی بانکی ما را با مشکل روبه‌رو کند. علی‌رغم اینکه افراد مطرح می‌کنند پیوستن به FATF دارای تهدیداتی است در صورتی که ما مطمئن هستیم چنین تهدیداتی که آقایان مطرح می‌کنند وجود ندارد، تصویبش کنیم تا مشکلاتمان حل شود اگر بر فرض محال به آن تهدیدات رسیدیم از آن خارج شویم چیزی را که از دست نمی‌دهیم اما اینکه از همان اول اعلام کنیم که ما با پیوستن به FATF مخالف هستیم قطعا برای ما مشکلاتی پیش خواهد آمد.
عدم تصویب FATF برای کشور محدودیت ایجاد می‌کند
محمدعلی دهقان دهنوی: به طور قطع عدم تصویب FATF برای کشور محدودیت ایجاد می‌کند و عملیات مالی رسمی را که در خارج از کشور توسط فعالان اقتصادی انجام می‌شود، تحت شعاع قرار می‌دهد.
همین اندک تعاملات خارجی را هم از دست می‌دهیم
عبدالرضا هاشم‌زایی: ما الان با اصناف مختلف که جلسه داریم که می‌گویند اگر FATF تصویب نشود و به لیست سیاه برویم همین اندک تعاملات و معاملات و صادرات و واردات هم که با بعضی واحدهای مالی در دنیا داریم را از دست می‌دهیم. ما جزو سازمان ملل و یک کشور متمدن هستیم پس ببینیم چند کشور عضو این مجمع نیستند. تعدادشان به اندازه انگشتان دست است. بعضی از اینها که عضو FATF نیستند اصلا دولت مستقر ندارند. مخالفان FATF بیایند و کلاس درس بگذارند و مردم و افکار عمومی را اقناع و ما موافقان FATF را توجیه کنند. این همه شبکه تلویزیونی داریم مردم را توجیه کنند. بنده معتقدم که نگه داشتن لوایحی همچون FATF و کارشکنی در اجرای برجام مخالف معیشت مردم است.
بدون FATF نمی‌شود تجارت خارجی داشت
عباس آخوندی: اولویت با ساماندهی تجارت خارجی، کاهش نرخ تعرفه‌ها، حل مسائل بانکی با جهان، پیوستن به سازمان تجارت جهانی و در نهایت FATF است. شما تصور کنید که هیچ اختلافی با هیچ جایی وجود ندارد. نه منازعه‌ای وجود دارد، نه تحریمی هست؛ آیا اساساً می‌شود بدون پیوستن به کنوانسیون‌های بین‌المللی FATF تجارت خارجی داشت؟ وقتی که جز شش کشور جهان، همه کشورها، تمام طرف‌های تجاری احتمالی به FATF پیوسته‌اند اساساً، شما امکان مبادله مالیِ روان نخواهی داشت.
من تعجب می‌کنم این حضراتی که می‌آیند و می‌گویند این FATF هیچ تاثیری ندارد و از این حرف‌های عجیب و غریب می‌زنند و آخرش هم این هزینه‌ها را برای ملّت و مردم ایجاد می‌کنند. بحث FATF یک بحث بسیار فراتر از موضوع برجام و مسائل اختلافات امروزی است. افزون بر این موضوع پولشویی هم که مورد توجه مقامات ایران نیز هست مهم است. نباید کاری کرد که ایران در موضع اتهام به پولشویی قرار گیرد.
باید مراقب بود تا با بی‌تدبیری در امر برجام و یا عدم الحاق به FATF به تورم بیشتر که منجر به فقیرتر شدن مردم می‌گردد دامن زده نشود.
بانک‌های ما فلج خواهد شد
شهاب الدین بی‌مقدار: امروز در کشور کم تحریم نداریم اما یک خودتحریمی هم خودمان با عدم پیوستن به FATF ایجاد می‌کنیم. متاسفانه مجمع تشخیص مصلحت یک سال وقت داشت که درباره FATF تصمیم بگیرد اما این کار را انجام نداد امروز هم عنوان می‌کنند وقت تمام شده است و نظر شورای نگهبان با توجه به قانون باید اجرایی شود که اگر نظر شورای نگهبان ملاک باشد ما اواخر بهمن در لیست سیاه قرار خواهیم گرفت و هنگامی که این اتفاق بیفتد بانک‌های ما فلج خواهد شد و ایرانیانی که در اقصی نقاط دنیا کار می‌کنند با مشکل روبه‌رو می‌شوند. همه زیر ذره‌بین خواهند رفت که برای هر حرکتی باید توضیح بدهند، در واقع زمان از دست می‌دهیم و هزینه‌تراشی می‌کنیم و مشکلات به وجود خواهد آمد.
نقش مهمی در پیشگیری از فساد در نظام بانکی دارد
محمود صادقی: به نظر من موضوع FATF چارچوب ویژه خودش را دارد و عمدتاً به استانداردهای نظام بانکی برمی‌گردد و اتفاقا اجرای استانداردهای FATF فارغ از تعهدات بین‌المللی‌اش نقش مهمی در پیشگیری از فساد در نظام بانکی دارد و من از نزدیک آن را مطالعه کرده‌ام. یکی از ضعف‌های نظام بانکی ما فقدان این استانداردها است. چون مجموع استانداردهای FATF می‌تواند مجموعه نظام بانکی ما را استاندارد کند و آن خلأهایی که برای ایجاد فساد در نظام بانکی ما وجود دارد را پر کند. درباره تعهدات بین‌المللی هم خلاف آنهایی که با آن مخالفت می‌کنند، بنده تا آنجایی که مطالعه کرده‌ام در این مکانیزم FATF هیچ وقت ندیدم نظام مانیتورینگ وجود داشته باشد و بتوانند بدون اراده ما به داده‌های ما دسترسی پیدا کنند. این دسترسی‌ها به صورت موردی امکان‌پذیر است و آن هم بعد از عبور از مراحلی است که ما پیش‌بینی کرده‌ایم که باید در هماهنگی با شورای عالی امنیت ملی صورت بگیرد. بررسی‌ها درمورد FATF نباید جناحی باشد. به‌خصوص اینکه آن شائبه‌هایی که وجود دارد که عده‌ای تلاش دارند چوب لای چرخ دولت بگذارند و کارها قفل شود و شواهد زیادی هم برایش وجود دارد نباید وجود داشته باشد.
هزینه‌های مالی ما چندبرابر خواهد شد
پدرام سلطانی: FATF قریب‌الوقوع‌ترین چالش ما است. پنج ششم حجم تجاری دنیا از همین مسیر صورت می‌گیرد. 205 کشور دنیا عضو این سازمان هستند و این در حالی است که سازمان ملل 199 عضو دارد و این اهمیت FATF را نشان می‌دهد. حتی عربستان و اسرائیل نیز عضو آن هستند و چه‌بسا سال آینده این دو کشور به‌عنوان رؤسای این سازمان انتخاب شوند. حال تکلیف خود را بدانیم. فقط پنج کشور در قاعده 205 کشور عضو FATF نیستند که ایران هم جزء این پنج کشور است. در پالرمو تنها کشورهایی که عضو نیستند ایران، گینه‌نو، سومالی، کنگو هستند و در CFT نیز غیر از ایران، اریتره، چاد، سومالی، جزایر کوک، واتیکان حضور ندارند.
در دوره گذشته تحریم‌ها چین و کشورهای حاشیه خلیج فارس خیلی در چارچوب رعایت قوانین این کارگروه جدی نبودند و به همین جهت خیلی راحت می‌توانستیم تحریم‌ها را دور بزنیم اما اکنون کار کردن با بانک‌های این کشورها سخت‌تر شده زیرا نظام مالی آنها با FATF انطباق کامل پیدا کرده و اگر ما از این فرصت باقیمانده استفاده نکنیم و وارد لیست سیاه شویم، درجه حساسیت این کشورها بر روی کار کردن با سیستم بانکی ایران به مراتب بالاتر خواهد رفت.
ممکن است برخی بگویند که اکنون سیستم بانکی ما عملا فعالیتی ندارد اما در صورت ورود به لیست سیاه، هر تراکنش و هر فعالیت مالی که به طور غیرمستقیم هم به ایران مرتبط باشد بلافاصله تحت بررسی قرار خواهد گرفت و کمترین اتفاق این است که هزینه‌های مالی ما چندبرابر خواهد شد.
همه کشورها گفته‌اند اگر این لوایح را تصویب نکنید با شما همکاری نمی‌کنیم
غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی: تمام کشورهایی که با ما کار می‌کنند رسماً گفته‌اند که اگر شما این لوایح را تصویب نکنید ما دیگر نمی‌توانیم همین همکاری در دور زدن تحریم‌ها را هم با شما داشته باشیم. FATF یعنی یک قواعد مالی و پولی در دنیا برای عدم کمک به تروریسم است. همان تروریسمی که ما 17 هزار شهید برای آن داده‌ایم. حالا ما باید از این موضوع خوشحال باشیم یا نباشیم؟ چرا کسانی که در این زمینه تخصص ندارند دخالت می‌کنند؟ البته گله ما از وزارت اقتصاد هم هست. وزیر اقتصاد رسماً درباره FATF حرف بزند و دلایل خود را بگوید. اگر کشور با نپیوستن به FATF آسیب اقتصادی می‌بیند و نمی‌توانیم پول ردوبدل کنیم و نفت بفروشیم و صادرات کنیم و با خارجی‌ها کار کنیم این را بگویند. در این صورت هیچ بانکی در دنیا نمی‌تواند با ما کار کند. چرا می‌خواهیم کشور را وارد چنین بن‌بستی کنیم؟ عدم تصویب این لوایح گل به خودی است، آنچه که ترامپ و نتانیاهو و دشمنان ما را خوشحال می‌کند عدم تصویب این لایحه است.
اگر زودتر تکلیف خود را در پیوستن به FATF مشخص نکنیم برای مراودات اقتصادی به مشکل برخواهیم خورد، حتی اگر یک بانکی داوطلبانه بخواهد با ما کار کند بانک‌های دیگر طبق قوانین بین‌المللی آن را تنبیه می‌کنند و اینگونه تقریباً هیچ بانکی با ما کار نمی‌کند، خب اسم این را چه چیزی می‌خواهند بگذارند؟ واقعاً شأن ایران تا به این حد نزول کرده است که در حد کنگو باشد و از لحاظ اقتصادی هم پایه این کشور شود؟
حتی روسیه و چین هم حاضر به ادامه همکاری با ما نخواهند بود
سید جلال ساداتیان: برخی آقایان مجمع تشخیص استدلال‌های مختلفی دارند که ابعاد داستان گروه ویژه اقدام مالی برای ما شفاف نیست که پاسخ به این ابهام این است که حداقل برای شما باید شفاف باشد که در صورت عدم اجرای لوایح FATF حتی روسیه و چین هم حاضر به ادامه همکاری با ما نخواهند بود و اینجا دیگر تصمیم رهبران سیاسی راهگشا نخواهد بود و ما دچار خودتحریمی می‌شویم.
FATF فیفای بانک‌ها است
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه: موضوع پیوستن به FATF یک امر جنجالی نیست و قواعد و ضررهای همکاری و عدم همکاری قابل ارزیابی است. امیدوارم سازوکاری وجود داشته باشد که هزینه پیوستن یا نپیوستن را ارزیابی کند؛ چراکه معتقدم با گذاشتن شروط می‌توانیم به این لوایح بپیوندیم.
FATF فیفای بانک‌ها است، امروز مشاهده می‌کنیم مربیان خارجی طرف قرارداد با ایران نمی‌توانند حقوقشان را دریافت کنند و یک شرایطی شکل می‌گیرد که هواداران استقلال و یا تیم ملی را درگیر می‌کند، این اتفاقات ناشی از تبعات قطع یا نوسان ارتباط با FATF است.
پیوستن به FATF جنبه‌های مثبت نیز دارد، پیوستن به FATF به منزله جلوگیری از پولشویی بین‌المللی است؛ کمتر کشوری در دنیا داریم که مانند ما بحث خروج پول، طلا و غیره در آن مطرح شده باشد. اگر ما سازوکار مثبتی را با FATF ایجاد می‌کردیم می‌توانستیم جلوی خروج خیلی از پول‌ها را بگیریم و یا امکان برگشت آن را داشته باشیم. آن چیزی که در حال حاضر مهم است، رأی مصلحتی است. ما باید ببینیم در شرایط کنونی ایجاد اختلال نظام بانکی کشور به صلاح کشور است یا راه‌های دیگری وجود دارد که مصلحت کشور تامین شود.
امیدوارم کاری صورت گیرد که هرچه سریع‌تر تکلیف مشخص شود، اگر فکر می‌کنند تعلل بیش از یک سال به سود و منافع ملی ماست، تاکید می‌کنیم که اینطور نیست. این تعلل به حوزه‌های بانکی ما آسیب زده است که بیشتر به سود دشمنان بوده است.
بانک‌های دنیا به دلیل این که در تحریم قرار داریم ترس دارند که با ما وارد مراودات شوند و تنها تعداد محدودی از بانک‌های کشورهای دوست مانند روسیه، ترکیه، هندوستان و چین هستند که عملیات بانکی انجام می‌دهند که هیأت مدیره‌هایشان به دنبال بهانه هستند که این مراودات را قطع کنند. هیات‌های مختلفی از دولت و مجلس شورای اسلامی در مذاکرات خود با کشورهای مختلف بارها این صحبت را از ناحیه کشورهای دوست و همکار شنیده‌اند که ایران رابطه‌اش را با FATF به هم نزند چون این باعث قطع مناسبات با کشورهای دوست و همکار می‌شود. بنده چند ملاقات با مسئولان کشورهای روسیه، عراق و ترکیه داشتم که آنها خواستار برقراری رابطه با FATF است. دلیل آن است که تنها تعدادی محدودی از بانک‌ها با ایران کار می‌کنند. دلیل ارتباطشان هم به خاطر دستور مقامات ارشد کشورشان است آن بانک‌ها دنبال بهانه‌ای هستند که با ایران دیگر کار نکنند و قطع ارتباط با FATF این بهانه را به آنها می‌دهد.
در صورت عدم تصویب FATF ترکیه و روسیه نیز پشت ما را خالی خواهند کرد
علی شریعتی: یک تراکنش مالی که در آن هیچ شک و شبهه‌ای وجود نداشت و به هیچ وجه نمی‌شد آن را به پولشویی و فعالیت تروریستی ارتباط داد تبدیل به یک مسئله حاد اجتماعی شد و تمام کشور را بسیج کرد تا این پول را به حساب سرمربی استقلال واریز کنند، تمام این مشکلات به خاطر عدم التزام سیستم مالی ایران به مفاد FATF به وجود آمد. نتیجه آنکه افرادی که مخالف تصویب FATF هستند اکثر آنها سر این سفره نشسته‌اند و شفافیت باعث می‌شود سود آنها از بین برود زیرا اگر مبادلات شفاف و ثابت شود که این پول‌ها برای غذا و دارو است دیگر شرکت‌های دولتی خودشان مستقیم اقدام به خرید می‌کنند.
این یک اتفاق کاملا اقتصادی است و باید صادرکنندگان، واردکنندگان و اقتصاددانان در مورد آن صحبت کنند نه سیاسی‌ها که حتی توان تلفظ این اصطلاحات را ندارند. ما باید این مسئله را باور کنیم که این مرحله از تحریم‌ها تفاوت بسیاری با گذشته دارند، آن زمان چین، هند و روسیه در کنار ما بودند اما این بار ما تنهاتر از قبل هستیم و چین عملا به دنبال حفظ منافع خود در آمریکا رفته و هند نیز خود را از این کارزار خارج کرده حالا در صورت عدم تصویب FATF ترکیه و روسیه نیز پشت ما را خالی خواهند کرد.
روزنه‌های کوچک تجارت خارجی هم به روی ما بسته خواهد شد
محمدرضا بادامچی: اگر این لوایح تصویب نشود و ما به FATF ملحق نشویم قطعا مشکلاتی را از نظر مراودات پولی و ارزی با دنیا خواهیم داشت و روزنه‌های کوچکی که تا به امروز وجود داشت است بسته خواهد شد؛ لذا یکی از اموراتی که در حال حاضر مهم است پیوستن ما به این سازمان مالی است که باتوجه به محدودیت زمانی که برای ما قائل شدند باید هرچه زودتر مورد توجه قرار گیرد و در این مورد تصمیم‌گیری منطقی انجام شود.
انگار بعضی‌ها نمی‌دانند اگر به این گروه مالی ملحق نشویم تمامی مراودات پولی مالی ما به مشکل برمی‌خورد و حتی با همسایگانی که امروز ارتباطات مالی داریم دیگر نمی‌توانیم ارتباطی داشته باشیم. کارشناسان بانک مرکزی و وزارت خارجه بارها گفته‌اند که این موضوع ارتباطی با دور زدن تحریم‌ها ندارد و بیان کردن این مطلب صرفاً یک بهانه‌گیری است.
درست است که ما تحریم هستیم تلاش می‌کنیم آنها را حل کنیم اما تحریم‌هایی که برای ما اعمال شده جدا از بحث پیوستن به سازمان مالی FATF هستند.
امیدوارم اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام در نظر داشته باشند پیوستن به سازمان مالی FATF چقدر مهم است و نپیوستن به آن سرنوشت نظام پولی و بانکی ما را دچار معضلاتی خواهد کرد.
اگر لوایح مرتبط با FATF را تصویب کنیم بهتر می‌توانیم تحریم‌ها را دور بزنیم
علی مطهری: عده‌ای فکر می‌کنند این موضوع به ضرر ایران است و نمی‌توانیم تحریم‌ها را به درستی دور بزنیم و همچنین اطلاعات ما درز پیدا می‌کند، در حالی که اینگونه نیست. اگر لوایح مرتبط با FATF را تصویب کنیم بهتر می‌توانیم تحریم‌ها را دور بزنیم، ما باید به نهاد FATF خودمان گزارشی ارائه دهیم اما اگر به این کنوانسیون نپیوندیم، خود آنها برای تهیه گزارش، گزارشگری را می‌فرستند و مشکلات بیشتری پیدا می‌کنیم.
بدون FATF ارتباطات پستی بین‌المللی ایران هم تعطیل می‌شود
حسین سلاح ورزی: اگر FATF و دو کنوانسیون دیگر یعنی پالرمو و CFT را تصویب نکنیم، وجهه ایران در دنیا تغییر می‌کند زیرا این قانونی است که شورای امنیت سازمان ملل تصویب کرده و اگر ما حرکتی در جهت مخالفت با این مصوبه امنیتی شورای امنیت انجام دهیم تبدیل به تهدید جهانی می‌شویم و بلافاصله از سوی این شورا متهم به انواع تخلف‌های بین‌المللی خواهیم شد.
اگر ما در لیست سیاه قرار بگیریم همین کانال‌های اندک باقیمانده را از دست می‌دهیم و به طور مشخص روسیه و چین ارتباط بانکی خود را با ما قطع می‌کنند. این جریان آنقدر اثرگذار است که حتی در ارسال و دریافت مرسولات پستی دچار مشکل خواهیم شد و شاید پست بین‌المللی ما تعطیل شود، پس نمی‌توان گفت عدم تصویب FATF هیچ تاثیری بر کشور ندارد.
این جریان آنقدر اثرگذار است که حتی در ارسال و دریافت مرسولات پستی دچار مشکل خواهیم شد و شاید پست بین‌المللی ما تعطیل شود، پس نمی‌توان گفت عدم تصویب FATF هیچ تاثیری بر کشور ندارد.
دیگر سیستم بانکی هیچ کشوری حتی دوست نماها هم با ما کار نخواهند کرد
قاسم میرزایی‌نیکو: اگر ما نتوانیم این مصوبات را داشته باشیم به لیست سیاه می‌رویم و این یعنی از کل کشورهای جهان تنها ما و کره شمالی در لیست سیاه خواهیم بود. در این صورت بعدا آیندگان بی‌گناه باید همه همّ‌وغم خود را بگذارند تا از لیست سیاه بیرون بیاییم و تازه به وضعیت امروز برسیم. این را بدانیم که شرایط کشور دارد به سمت‌وسویی می‌رود که اگر ما در چرخه مالی دنیا نباشیم دیگر سیستم بانکی هیچ کشوری حتی دوست نماها هم با ما کار نخواهند کرد و شعب بانکی ما دیگر جایگاهی نخواهند داشت. شعب بانکی ما وقتی می‌توانند فعالیت پویا داشته باشند که بتوانند در چرخه‌های مالی دنیا حاضر باشند، اما وقتی به لیست سیاه رفتیم سیستم‌های کنترلی مالی نسبت به کشور ما حساس می‌شود، آنگاه همه دستورات و رویکردهای آنها در راستای مخالفت‌ها و مراقبت‌ها شکل می‌گیرد. طبیعی است که در آن صورت هیچکس با ما معامله بانکی نمی‌کند.
برخی فکر می‌کنند در صورت نپیوستن به این لوایح، همین میزان نفتی را هم که به شکل غیررسمی می‌فروشیم باز می‌توانیم به فروش برسانیم و پولش را برگردانیم در حالی که چنین نخواهد بود. در کنار این، سایر مجامع پولی مثل بیمه، پست و ... نیز تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد. الان بعضی از کشورها در همین موارد هم با ما تحفظ دارند. کشورها می‌گویند تکلیف خود را روشن کنید که در این زمینه‌های مالی می‌خواهید چه‌کاره باشید؟ به نظر من یک راه این است که این لوایح را به تصویب نرسانیم و بخواهیم همین‌گونه و بدتر از الان و مثل دوران عهد قدیم ادامه دهیم، پس مسئولیت و عواقب آن را مجمع تشخیص مصلحت نظام و کسانی که با آن مخالفت می‌کنند بپذیرند و مردم را قانع و اهل فن را توجیه کنند. راه دیگر نیز حضور در چرخه مالی جهانی مانند تمام کشورها و عدم اختراع چرخ است.
در صورت عدم تصویب FATF فردای تاریکی در انتظار ما خواهد بود
احمد پورفلاح: اگر FATF عملیاتی نشود در آینده اگر تحریم‌ها هم لغو شود و همه دنیا بخواهد با ما کار کند هیچ گونه جابجایی مالی صورت نمی‌گیرد. ما که تا ابد تحریم نخواهیم بود و مشکل سوئیفت و جابجایی پول دائمی نخواهد بود ما از این دست تحریم‌ها و مشکلات زیاد داشتیم و آنها را پشت سر گذاشتیم و از این پیچ هم به طور حتم رد خواهیم شد. اما باید فکر فردا را هم کرد در صورت عدم تصویب FATF فردای تاریکی در انتظار ما خواهد بود به طوری که نمی‌توانیم قدم از قدم برداریم.
نکته دیگر اینکه وقتی ما اعلام می‌کنیم که FATF را به رسمیت نمی‌شناسیم پشت سر آن خیلی مسائل دیگر مطرح می‌شود و ما را متهم به خیلی چیزها می‌کنند که دفاع کردن از آنها سخت است من امیدواریم زودتر به عقلانیت برسیم و هر چه زودتر این مورد را تصویب کنیم اینجا دیگر بحث فلان کشور و شیطان بزرگ مطرح نیست بلکه موضوع قبول کردن یک سیستم پذیرفته شده جهانی است که اگر می‌خواهیم پول جابجا کنیم باید منبع گیرنده و فرستنده مشخص باشد که سوء استفاده‌ای صورت نگیرد حالا اگر بگوییم ما این روال را قبول نداریم معنی خوبی از حرف ما گرفته نمی‌شود. تمام دوستان خود را در جهان از دست دادیم و این موضوع بهانه‌ای می‌شود که این آخرین دوستان خود را از دست بدهیم چون ما را زیر سوال می‌برند که چرا این قانون جهانی را قبول نمی‌کنید مگر چه فعالیتی انجام می‌دهید.
صادرات غیرنفتی به حداقل می‌رسد
معصومه آقاپور علیشاهی: در حال حاضر حتی کشورهای همسایه ما مانند عراق، عربستان، لبنان، سوریه جز لیست FATF هستند و این آخرین فرصتی است که به ما داده شده و اگر در لیست سیاه قرار بگیریم قطعا شرایط و مراودات بانکی برای ما بسیار مشکل خواهد شد. نپیوستن ما به FATF یعنی اینکه ما یک گزارشی را مخابره می‌کنیم مبنی بر اینکه با شفاف‌سازی در زمینه تجاری مخالفیم. این امر برای ما دارای پیامدهایی است.
در حال حاضر صادرات غیرنفتی و تجارت از اهمیت برخوردار است و همین روابط تجاری که داریم به حداقل‌ها می‌رسد.
FATF به نوعی به دنبال شفاف‌سازی است
علی تاجرنیا: لوایح FATF به نوعی به دنبال شفاف‌سازی است. اگر بنابر استدلال مخالفان، قرار باشد این مسائل استقلال کشور را در تنگنا قرار دهد و موجب تسلط بیگانگان شود این همه کشوری که عضو این مجموعه هستند چگونه عضو چنین معاهداتی می‌شوند؟ اتفاقا شاید اینها از این که این شفافیت مقداری جریان منتسب به آنها را دچار مشکلاتی کند هراس دارند وگرنه برای کشور طبیعتا منجر به این می‌شود که شفافیت مالی داشته باشد و به نوعی موجب اعتمادسازی بین کشور ما با سایر کشورها می‌شود که این نوع معاهدات بی‌شک می‌تواند چرخ‌دنده‌های اقتصاد را به حرکت درآورد؛ بنابراین کسانی که در این مسیر به‌خاطر منافع جناحی مقابله می‌کنند تا مردم ایران نتوانند به دستاوردی برسند بی‌شک تاریخ در آینده به خوبی (نیکی) درباره آنان قضاوت نخواهد کرد.
کشورهای دوست هم اعلام کرده‌اند بدون FATF با ما همکاری نمی‌کنند
سید عباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه: ما نظرات خودمان را به‌صورت شفاف بیان کردیم. ما پیوستن به کنوانسیون FATF را به نفع کشور می‌دانیم. ایران هم عملا بسیاری از ملزومات FATF را انجام می‌دهد و در این شرایط می‌توانیم به این کنوانسیون بپیوندیم و امیدواریم در مجمع این صلاح را تشخیص دهند و کشورهای دوست ما هم شفاف اعلام کرده‌اند که بدون انجام الزامات گروه ویژه اقدام مالی دیگر نمی‌توانند با ما همکاری کنند.
در واردات غذا و دارو با مشکل مواجه خواهیم شد
علیرضا کلاهی: موضوع FATF یک قانون جهانی است ما باید بالاخره تصمیم بگیریم که آیا می‌خواهیم کشوری باشیم که فارغ از تحریم آمریکا و ترامپ با جهان ارتباط داشته باشیم یا خیر؟ آیا می‌خواهیم در چارچوب قواعد جهانی بازی کنیم یا خیر؟ این موضوع خیلی ساده است و پیچیدگی خاصی ندارد که امروز اینقدر کشور را درگیر خودش کرده است. FATF یک مکانیزم تعریف شده در دنیا برای مبارزه با پولشویی است و هر کشوری که می‌خواهد در جامعه جهانی حضور داشته باشد باید این قانون را اجرا کنند ما ادعا می‌کنیم که تحریم‌های آمریکا ظالمانه و غیرقانونی است که این موضوع مورد تایید بیشتر کشورهای دنیا است اما حالا می‌خواهیم با دست خودمان برچسب قانون‌شکنی را روی پیشانی خود بچسبانیم. اکنون در بحث واردات غذا و دارو ما نقل و انتقالات بانکی داریم و چند بانک ایرانی خارج از کشور این کار را انجام می‌دهند با عدم اجرای قانون مبارزه با پولشویی همین اندک نقل و انتقالات نیز از دست خواهد رفت و در واردات غذا و دارو با مشکل مواجه خواهیم بود.
نپذیرفتن FATF محاصره اقتصادی را به نفع آمریکا رقم خواهد زد
مهدی مطهرنیا: ادبیات حاکم بر گلوگاه‌های قدرت سیاسی کشورمان به گونه‌ای کارگروه ویژه اقدام مالی (FATF) را مطرح کرده که پیوستن به آن مساوی با ارتباط با آمریکا محاسبه می‌شود. همانگونه که ارتباط با ایالات متحده به تابوی بزرگ تبدیل شده و از آن به منزله ناقض هویت انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی تعریف شده، اکنون همین وضعیت برای کارگروه ویژه اقدام مالی (FATF) از سوی برخی‌ها ساخته شده است. از این منظر پذیرش FATF و لوایح آن به راحتی می‌تواند تمام تبلیغات تندروها را از هم بپاشد و این در آستانه انتخابات اسفندماه، هزینه‌های زیادی را برای آنها در راستای احترام به منافع ملی در برخواهد داشت. بی‌تردید نپذیرفتن FATF محاصره اقتصادی را به نفع آمریکا رقم خواهد زد و باید دید که چه کسانی از این موضوع نفع می‌برند.
تمام دفاتر بانک‌های ایران در خارج تعطیل می‌شود
کوروش احمدی: عدم پذیرش FATF، تمام جنبه‌های فعالیت بانک‌های ایران را تحت تاثیر شدید قرار خواهد داد. مثلا از همه نهادهای مالی بین‌المللی خواسته می‌شود که روابط کارگزاری خود با بانک‌های ایران را مورد بررسی مجدد قرار دهند یا اصلاح کنند یا خاتمه دهند؛ دفاتر یا شعبه‌های خود در ایران را تعطیل کنند و به بانک‌های ایران اجازه ایجاد دفاتر و شعب در حوزه خود ندهند؛ تراکنش‌های مالی و روابط تجاری با ایران را محدود کنند؛ نهادهای مالی خود را از کار با طرف‌های ثالث مستقر در ایران منع کنند؛ حسابرسی و نظارت بر نهادهای طرف کار با ایران را تشدید کنند و ...؛ در مجموع اعمال تدابیر تقابلی موجب خواهد شد تا کلیه بانک‌ها، حتی بانک‌های کشورهای دوست، به خاطر دردسرهای بسیار از خیر کار با ایران بگذرند یا هزینه‌های زیادی را به بانک‌های ایرانی تحمیل کنند.
شرایط دوران تحریم ادامه پیدا می‌کند
عبدالرضا فرجی‌راد: اگر ما به کشورهای اجراکننده قوانین گروه ویژه اقدام مالی نپیوندیم طبیعتا مشکلاتی برای کشور در زمینه مالی و بانکی به وجود می‌آید و حداقل کارمان از شرایط فعلی که تحت تحریم هستیم بسیار سخت‌تر می‌شود. تصور می‌کنم که ما نباید مبنا را براین بگذاریم که تحریم هستیم بلکه مبنا باید این باشد که فردا این تحریم برداشته می‌شود و ما باید با سیستم بانکی بین‌المللی کار کنیم و همین نپیوستن به اجرای قوانین FATF بهانه‌ای می‌شود تا همین شرایط دوران تحریم ادامه پیدا کند معتقد هستم مخالفین امروز هنوز در این رابطه اقناع نشده‌اند و فکر نمی‌کنم اینها بهانه‌های خوبی باشند که ارتباط ما را با سیستم بانکی بین‌المللی قطع کند. بدانیم که در صورت بازگشت به لیست سیاه، مذاکرات مجدد برای بازگشت به همین شرایط تعلیق بسیار سخت است و بهانه به دست برخی کشورها می‌دهیم که این مسئله را مشمول مرور زمان کنند؛ ما بالاخره باید راهی که دیگران رفتند را طی کنیم.
هرگونه مبادله پولی با ایران مورد تحریم قرار می‌گیرد
مرتضی عزتی: در حال حاضر ایران عضو FATF نیست اما مشمول تحریم‌های FATF هم نشده است. اگر به کارگروه ویژه اقدام مالی یا همان FATF نپیوندیم تحریم‌های این کارگروه هم بر ما اعمال می‌شود که در این صورت طرف‌های خارجی که عضو FATF هستند برای معاملات و مبادلات اقتصادی با ایران دچار مشکل می‌شوند. در همین شرایط با وجود اینکه فرصت پیوستن به این کارگروه برای ایران تمدید شده است به دلیل تحریم‌های آمریکا فشار زیادی بر روی اقتصاد ایران وارد آمده و انجام مراودات و مبادلات اقتصادی با مشکلات متعددی مواجه است. اما بخشی از تحریم‌ها شامل حال ایران نشد چراکه هنوز تحریم‌های FATF درباره ایران اعمال نشده است و از این طریق می‌توان بخشی از مبادلات اقتصادی را انجام داد. این معاملات از جمله مبادلات پولی که برای حج و سفرهای زیارتی، خرید مواد غذایی و دارویی وجود دارد، در حال انجام است اما اگر مشمول تحریم‌های FATF قرار بگیریم هرگونه مبادله پولی با ایران مورد تحریم قرار می‌گیرد.
حتی کشورهای همراه ایران با ما دیگر همراهی نخواهند کرد
علی ربیعی: سی‌اف‌تی و پالرمو برای ما بسیار مهم است. تحلیل ما این است که اگر ما به لیست سیاه FATF برویم تسلط اطلاعاتی بیگانگان بر ما بیشتر می‌شود؛ یعنی برخلاف تصور آنهایی که معتقدند اگر به FATF بپیوندیم تسلط اطلاعاتی بر ما بیشتر می‌شود. آنها حتی می‌توانند ردیابی کنند که یک پول از چه طریقی برای تامین مخارج یک زندانی ایرانی در خارج از کشور ارسال می‌شود. ما در دولت معتقدیم نپیوستن به لوایح مربوط به FATF هم به ما اتهام وارد می‌کند و هم موجب اشراف اطلاعاتی بیشتر در کشور می‌شود. تحفظ‌های ما نیز هیچ مشکل امنیتی برایمان درست نمی‌کند.
پیوستن به این لوایح بیشتر به نفع منفعت ملی است و این لوایح نباید رد شود، ما نباید بی‌خود بهانه به دیگران بدهیم. اکنون می‌گویم که ما وارد لیست سیاه نشده‌ایم پس باید مقاومت کنیم. همین‌ها بوده‌اند که می‌گفتند مگر آمریکا از برجام خارج می‌شود؟ ولی آمریکا خارج شد. دولت به مقاومت در برابر فرد زورگویی مثل ترامپ اعتقاد دارد. اما ما معتقدیم مقاومت باید جایی انجام شود که ارزش دارد. دولت در زمینه مقاومت از دیگران پیشتازتر است.
مثال‌های ساده مخالفان اصلا در دل پالرمو وجود ندارد. دلایل ذکر شده دلایلی نیست که خودمان را به لیست سیاه ببریم چرا در صورت عدم تصویب، قطعا در لیست سیاه قرار می‌گیریم و حتی کشورهای همراه ایران با ما دیگر همراهی نخواهند کرد. نپیوستن به این کنوانسیون‌های در ارتباط با FATF مغایر منافع ملی است و امیدواریم با همفکری مانع خودتحریمی کشور شویم. این خودتحریمی عواقب جدی برای اقتصاد ایران دارد و تبادلات تجاری ایران را فارغ از تحریم‌های آمریکا با مشکلات جدی مواجه می‌کند.
اگر FATF را نپذیریم حتی کشورهای همسو هم با ما تجارت نمی‌کنند
لعیا جنیدی: نپذیرفتن FATF اقتصاد ایران را در مقابل نظام مالی و پولی بین‌المللی قرار خواهد داد. در صورت نپذیرفتن لوایح چهارگانه گروه اقدام مالی مشترک، تقریباً تمامی روابط پولی و مالی بین‌المللی خود را با خطر مواجه خواهیم کرد. نپذیرفتن قوانین گروه اقدام مالی مشترک نه تنها ما را وارد لیست سیاه مالی بین‌المللی می‌کند، بلکه موضع اروپایی‌ها را نیز به آمریکا نزدیک‌تر و از ایران دور می‌کند. قرارگیری نام ایران در لیست سیاه نه تنها تمامی تعاملات و روابط مالی بین‌المللی کشور را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، بلکه ما را در مقابل اقدامات مقابله‌ای اروپا قرار خواهد داد. به فرض ملحق نشدن به این معاهده و رفتن در لیست سیاه به تمام کشورهای دیگر می‌گویند که اطلاعات مربوط به نقل و انتقال وجوه ما را استخراج و ارائه کنند که در آن صورت اطلاعات ما به طور گسترده و سیستماتیک ارائه خواهد شد. اگر این معاهده را نپذیریم حتی کشورهای همسوی ما هم مانند روسیه و چین دیگر نمی‌توانند با ما مبادلات تجاری انجام دهند. نباید تحریم‌های یکجانبه آمریکا را تبدیل به تحریم‌های 200 کشور کنیم. اگر ما در لیست سیاه FATF قرار بگیریم حتی ارزهای ملی و بانک‌های معمولی نمی‌توانند با ما مراوده داشته باشند.
صادرات و واردات کالا به ایران دچار اختلال می‌شود
سیدکمال سیدعلی: اگر ما تصمیم به عدم پذیرش FATF بگیریم، باید با نقل و انتقال پول از طریق بانک‌ها خداحافظی کنیم و طبیعی است این وضعیت صادرات و واردات کالا به ایران را نیز می‌تواند درگیر خلل کند چرا که انتقال قانونی پول با مشکل روبروست. حتی کشورهای دوستی که با ما همکاری می‌کنند نیز اعلام کرده‌اند که در صورت نپیوستن به FATF کار با سیستم بانکی آنها نیز به حالت تعلیق در می‌آید چرا که اغلب این بانک‌ها خصوصی هستند و از ترس قرار گرفتن در فهرست سیاه، با ایران همکاری نخواهند کرد. بیراه نیست برخی از موضوع نپیوستن تحت عنوان "خودتحریمی" یاد می‌کنند چرا که بی‌تردید کشورهای دوست را نیز از کار کردن با یاران منصرف کرده و فضا را برای ایران دشوارتر از قبل خواهد کرد.
سرمایه‌گذاری کاملاً در ایران بلوکه می‌شود
محمد صدر: اگر این لوایح تصویب نشود، همه ارتباطات بانکی ما با دنیا قطع و سرمایه‌گذاری کاملاً در ایران بلوکه می‌شود. از طرف دیگر دانشجویان و ایرانیانی که خارج از کشور زندگی می‌کنند و نیاز به کارهای بانکی دارند، همه کارهایشان با مشکل روبه‌رو می‌شود، از همه مهم‌تر اینکه با این کار یک خودتحریمی برای ایران ایجاد می‌کنیم که هدیه‌ای به ترامپ است. الان تحریم‌هایی که ترامپ و آمریکا علیه ایران برقرار کرده‌اند از نظر بین‌المللی یکجانبه و غیرقانونی است. اما اگر ما این لوایح را تصویب نکنیم، از لحاظ بین‌المللی تحریمی ایجاد می‌شود که حالت قانونی دارد چون FATF ما را در لیست سیاه خود قرار می‌دهد.
ترکیه و چین هم مراودات تجاری با ایران را قطع می‌کنند
علی ماجدی: به اعتقاد بنده در این شرایط است که ما باید به FATF بپیوندیم چرا که حتی کشورهایی چون ترکیه و چین که به صورت محدود مراودات تجاری با ایران دارند هم حاضر نیستند این وضعیت را ادامه دهند. نپیوستن به FATF و یا هر پیمان و گروه بین‌المللی تنها به اعمال محدودیت‌های بیشتر به اقتصاد کشورمان دامن زده و به نوعی در راستای خواست دشمنان ایران بوده است. با عدم الحاق ایران به گروه ویژه مالی نه تنها بخش دولتی بلکه شرکت‌های خصوصی هم از امکان جابه‌جایی پول در فضای بین‌المللی محروم خواهند شد.
مراودات مالی کشور دچار مشکل می‌شود
هادی حق‌شناس: ما به حرمت کشورهای دوستی که با وجود فشارهای آمریکا حاضر نشدند روابط خود با ایران را قطع کند، بهتر است عضو FATF شویم تا از این طریق امکان بهانه‌جویی از سوی آمریکا را کاهش دهیم. تصویب نشدن FATF تنها این کشورها را برای مراوده مالی با ما دچار مشکل خواهد کرد. اینکه آمریکا به تعهداتش در برجام پایبند نبود و اروپا هم علی‌رغم قول‌هایی که داده بود در مقابل زیاده‌خواهی ایالات متحده نایستاد دلیل محکمی بر عضو نشدن در FATF نیست. عضو نشدن در FATF اندک کشورهای دوستی که هم‌اکنون حاضر به تجارت با ایران هستند را زیر فشار قرار می‌دهد.
ملت ایران فقیرتر می‌شود
محسن امین‌زاده: هیچکس تردید ندارد عدم پیوستن به FATF می‌تواند منجر به خسارات عظیم در توسعه ملی و قدرت اقتصادی ایران شود. عدم پیوستن به FATF می‌تواند ملت ایران را فقیرتر و معیشت آنان را دشوارتر کند، اما هیچکس بابت این نتایج بدیهی فعالیت مخالفان FATF مؤاخذه و مجازات نمی‌شود. کنش آنان توطئه و خیانت تلقی نمی‌کند. تلخ‌تر آن است که طبق مقررات اجماعی FATF اگر ایران امروز به آن نپیوندد، در آینده برای پیوستن به آن باید دست به دامن اجماع کشورها و طبعاً کشورهایی مثل آمریکا بدتر از آمریکا بشود.
مراودات بانکی ما با دنیا کامل قطع شود
مصطفی هاشمی‌طبا: متاسفانه خیلی‌ها به منافع ملی فکر نمی‌کنند اما طوری حرف می‌زنند که آدم فکر می‌کند دل‌باخته مملکت هستند. به نظرم نپیوستن به FATF جزو همان مقولاتی بوده که خلاف «منافع ملی» است. مشخص نیست حرف‌ها و تحلیل‌های مخالفین FATF چه اندازه درست یا چقدر اشتباه است؟ اما نمی‌توان استدلال‌های آنها را قبول کرد. برای اینکه اگر مراودات بانکی ما با دنیا کامل قطع شود و بانک‌های دنیا نتوانند با ما کار کنند، درهای کشور بسته می‌شوند. شاید نیت مخالفین دولت این باشد که دولت را کاملا ناتوان کنند؟ بعد خودشان شبیه قهرمان روی کار بیایند و گشایش ایجاد کنند؟
مناسبات مالی کشورمان با جهان تقریباً در حالت ایستا واقع می‌شود
یوسف مولایی: اگر مقامات FATF به این جمع‌بندی برسند که دولت ایران توان الحاق به این گروه مالی را ندارد ما را در لیست سیاه و پس از آن کشورهای ریسک‌پذیر قرار می‌دهند. پس از این مرحله است که تمامی فعالیت‌های اقتصادی ایران در حالت بلوکه شده قرار می‌گیرد و مناسبات مالی کشورمان با جهان تقریباً در حالت ایستا واقع می‌شود. حتی اگر کشوری از منابع مالی مناسبی برخوردار باشد اما همچنان از الحاق به FATF سرباز زند هم از امکان جابه‌جایی منابع مالی خود در سطح جهان محروم است و این امر به معنای منزوی‌سازی یک کشور از سوی مسئولین آن تلقی می‌شود.
درهای بانک‌ها و بازارهای دنیا را به روی ما می‌بندند
اکبر ترکان: غیر از تحریم‌های آمریکا و به جز محدودیت‌هایی که دولت آن کشور برای ما در بازار جهانی ایجاد کرده، بهانه دیگری هم پیدا می‌شود و به دلیل نپیوستن به FATF می‌توانند درهای بانک‌ها و بازارهای دنیا را به روی ما ببندند؛ بنابراین اگرچه در وضعیت فعلی پیوستن به FATF مسائل مربوط به تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده علیه کشور را حل نمی‌کند، ولی بی‌تردید نپیوستن به آن تحریم‌ها را تشدید خواهد کرد.
روسیه، چین و حتی ترکیه امکان کار کردن با ایران را نخواهند داشت
سعید لیلاز: من توصیه و پیشنهادم این خواهد بود که یقینا تصویب لوایح FATF بهتر از عدم تصویب و بلاتکلیفی آن است. تا آنجا که می‌دانم کشورهایی مثل روسیه، چین و حتی ترکیه هم در این صورت امکان کارکردن با ایران را نخواهند داشت و این در زمره همان حرفی است که بیان کردم. یعنی ما صحنه افکار عمومی جهان را هم از دست خواهیم داد درحالی که نه تنها چیزی به دست نمی‌آوریم بلکه ممکن است در شرایط فعلی، فشار روی ما افزایش هم پیدا کند. در حال حاضر ما در موقعیتی نیستیم که بتوانیم حتی ذره‌ای به این فشارها از طرف خود و داوطلبانه اضافه کنیم. اگر این لوایح تصویب شود نه تنها این فشارها تا حدی کاهش پیدا خواهد کرد - اندکی البته - بلکه به هیچ‌کدام از تعهدات و روابط بین‌المللی و منطقه‌ای جمهوری اسلامی هم آسیب نخواهد زد.
