گفت‌و‌گو: رضا حسینمردی
تحریریه زندگی آنلاین : دکتر نیلوفر سمیعی، متخصص قلب و عروق، فلوشیپ اکوکاردیوگرافی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی یکی از مخلوقات خوب خدا و یکی از محبوب‌ترین پزشکان ایران زمین، به‌ویژه نزد بیماران و همکاران خود است. وی در خانواده‌ای اصالتاً گلپایگانی، بیست و سوم دی‌ماه چهل و نه در تهران متولد شد. مادر ایشان خانه‌دار و پدر کارمند ارشد بانک کشاورزی و از مسئولین یا پایه‌گذاران چندین شعبه بانک در شهرهای گلپایگان، خوانسار، تهران و فشم است که اکنون بازنشسته شده‌اند.
وی اولین فرزند خانواده است و یک خواهر و یک برادر با اختلاف سن هفت و ده سال دارد. او می‌گوید: وابستگی و ارتباط نزدیک، عاطفی و تنگاتنگ با خانواده و به‌ویژه پدر دارد؛ پدری که بسیار اهل شعر، ادب فارسی و کتاب است.
دو سال اول دوران ابتدایی تحصیلی در شهر کرج گذشت ولی به دلیل انتقال پدر به گلپایگان، شهرستان زادگاه پدری تا دیپلم ادامه تحصیل داد. هجده ساله بود که در سال 1368 در کنکور سراسری رتبه دوم منطقه و رتبه پنجم کشوری را کسب نمود و بدین ترتیب به راهنمایی دبیران برجسته، رشته و دانشگاه مورد علاقه خود یعنی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران را انتخاب کرد.
وی جزء سه درصد دانشجویان و دانش‌آموختگان برتر بوده است. دکتر سمیعی در سال 1376 از دانشگاه علوم پزشکی تهران فارغ‌التحصیل پزشکی عمومی شد. تغییر در آیین‌نامه پذیرش دستیار تخصصی موجب این شد که امکان ادامه تحصیل با استفاده از ظرفیت اختصاصی سه درصد برای ایشان میسر نباشد چون فقط یک نفر می‌توانست بر اساس آیین‌نامه جدید بدون شرکت در آزمون تخصص وارد رشته تخصصی گردد. همین موضوع باعث شد تا در این فرصت برای حضور در طرح خدمت به روستای شورآباد (تورقوزآباد و قیصر آباد) اعزام شود.
او می‌گوید: من رئیس مرکز بهداشتی درمانی حضرت ابوالفضل العباس شورآباد بودم؛ در این دوران با مردمانی بسیار محروم مواجه شدم که در تصمیمات آتی من برای انتخاب نحوه کار و زندگی بسیار مؤثر بود؛ همچنین آشنایی با جناب آقای دکتر تأملی رئیس وقت شبکه بهداشت شهرری موجب افتخار و خرسندی من بود. طی مدت هجده ماه خدمت، مرکز ما بهترین اعلام و معرفی شد... . این مقدمه‌ای برای گفتگوی مجله دنیای زنان با بانوی پرتلاش عرصه تخصصی قلب در ایران زمین است.
بیشتربخوانید:
لطفاً بفرمایید چطور به رشته تخصصی قلب و اکوکاردیوگرافی تمایل پیدا کردید؟
من به این رشته علاقه فراوانی داشتم. در آزمون دستیاری تخصص شرکت کردم و فقط رشته قلب و عروق بیمارستان شهید رجایی را انتخاب کردم. این مجموعه درمانی مشهورترین مرکز اختصاصی آموزشی قلب و عروق ایران است و البته این شهرت را هنوز به‌عنوان قطب قلب و عروق کشور حفظ کرده است. خوشبختانه در مهرماه 77 پذیرفته شدم.
در نهایت شهریورماه 1381 با کسب رتبه سوم برد کشوری فارغ‌التحصیل شدم و پیرو این موفقیت دعوت به کار در بیمارستان قلب و عروق شهید رجایی شدم. در اینجا از جناب استاد دکتر فریدون نوحی تشکر می‌کنم که این لطف را به من داشتند و با سابقه کاری که در بیمارستان دستیار تخصصی بودم، نظرم را برای ادامه همکاری جویا شدند. من نیز با ابراز علاقه‌ام به ادامه همکاری با بیمارستان قلب و عروق شهید رجایی از آن سال تاکنون در این مرکز بزرگ و مهم درمانی قلب کشور مشغول خدمت هستم. ایشان (دکتر نوحی) همیشه حامی افرادی هستند که توانمندی‌های خود را به نحوی اثبات می‌کنند و فارغ از هرگونه سفارش و ارتباطات افراد، آنان را برای فعالیت در بیمارستان و خدمت به بیماران جذب کرده‌اند. حدود شش ماه پس از شروع خدمتم به‌عنوان هیئت‌علمی در دوره فلوشیپ اکوکاردیوگرافی نیز مشغول تحصیل شدم. سالهای 82 تا 83 مشغول گذراندن دوره فلوشیپ بودم که همزمان در این دوران پسرم متولد شد. اواخر سال 83 با پایان این دوره، ادامه فعالیتم به‌عنوان هیئت‌علمی در بیمارستان مجدد برقرار شد و تاکنون به‌عنوان هیئت‌علمی بخش اکوکاردیوگرافی مشغول سه نوع خدمت آموزشی، پژوهشی و درمانی هستم.
من مدتی رئیس بخش اکوکاردیوگرافی و معاون پژوهشی بودم و اکنون نیز رئیس انجمن اکوکاردیوگرافی ایران هستم. شاید امسال آخرین سال از دوران خدمتم به‌عنوان رئیس انجمن باشد.
اخلاق و برخورد شما سرشار از انرژی است. این ویژگی را از چه کسی آموختید؟
یکی از آموزه‌های پدر من همین ارتباط و اخلاق خوب است. پدر من اساساً به دلیل کار در بانک کشاورزی و مواجهه با قشر خاص (کشاورز) پیوسته تلاش می‌کرد تا گره از مشکلات این عزیزان هنگام مراجعه به بانک بگشاید. این خلق‌وخوی ایشان تأثیر زیادی بر من می‌گذاشت. از همان موقع با رفتار صحیح و دلسوزانه با مردم از طریق آموزه‌های پدرم آشنا شدم.
پدرم تأکید می‌کرد برای خدمت به مردم باید در کنار مردم بود. خاطره‌ای دارم از آن دوران که دانشگاه قبول شدم؛ این امکان برای پدرم بود که موقع قبولی‌ام در دانشگاه برای من خودرو شخصی تهیه کنند تا رفت‌وآمدم آسان‌تر شود... ولی پدرم معتقد بود و به دوستان و آشنایان نیز می‌گفت که "دختر من باید در اجتماع و کنار مردم باشد تا از نزدیک با مشکلات آنان بیشتر آشنا شود".
پدر می‌گفت: با اتوبوس برو و برگرد تا ببینی که مردمی که با سختی خود را برای درمان به بیمارستان می‌رسانند از تو چه توقعی دارند.
بخشی از اخلاق کاری من به روحیاتی مربوط می‌شود که پدرم در ما نهادینه کرد. اینکه برای خدمت بهتر باید سعی کنیم خودمان را بجای مردم و ارباب رجوعان قرار دهیم.
بیشتر بخوانید:
در خصوص فعالیت در انجمن و تصدی سمت ریاست انجمن اکوکاردیوگرافی ایران بفرمایید؟
من در حال حاضر شش سال است که در این سمت هستم ولی به دلیل تغییرات آیین‌نامه‌های ابلاغی وزارت بهداشت جهت برپایی انتخابات به‌طور الکترونیکی، اکنون یک سال به دوره تصدی من اضافه شده است تا انتخابات جدید برگزار شود. انجمن اکوکاردیوگرافی ایران به همت سرکار خانم دکتر اجاقی، خانم دکتر اسماعیل‌زاده، خانم دکتر صادق پور و جناب استاد ملکی راه‌اندازی شد. ایشان یدطولی در راه‌اندازی رشته‌های جدید و بالندگی آن دارند. تأسیس انجمن به همت این عزیزان بود؛ ریاست انجمن را چند سال خانم دکتر اجاقی در اختیار داشتند بعد از انتخابات این سمت را من عهده‌دار شدم.
طی این سالها تعداد اعضا انجمن ما افزایش پیدا کردند؛ داوطلبان و دانش‌آموختگان رشته اکوکاردیوگرافی بیشتر شدند. الآن حدود 180 نفر عضو پیوسته داریم.
کارهایی که در انجمن اکوکاردیوگرافی ایران انجام گرفته بیشتر جنبه علمی دارد و به‌صورت سمینارها، برنامه‌های ادواری و سالیانه بوده است و اخیراً هر دو ماه یک‌بار به‌صورت وبینار برگزار می‌شود و همکاران موارد جدید و یافته‌های علمی خود را ارائه می‌کردند.
وب‌سایت انجمن به‌گونه‌ای طراحی‌شده که موارد و یافته‌های علمی بیماران و موارد مشکل را در آنجا به اشتراک می‌گذاریم. گروه واتساپی داریم که مقالات علمی جدید در آن به اشتراک گذاشته می‌شود. در زمینه کارهای صنفی نیز استانداردسازی تمام خدمات اکوکاردیوگرافی با همکاری وزارت بهداشت انجام شد. در مورد بزرگسالان اکوکاردیوگرافی ترانس توراسیک، اکوکاردیوگرافی داپلر بافتی، اکوکاردیوگرافی از راه مری، استرس اکوکاردیوگرافی... را بر اساس مدل‌های جهانی موجود در اروپا، آمریکا، کانادا و همکاری افراد شاخص کشور با تجمع نظرات، بومی‌سازی و استانداردسازی کشوری کردیم. به‌عنوان‌مثال: اینکه کدام خدمت با چه کیفیت و فواصلی، چه نوع دستگاه و در چه فضایی به چه شکل برای کدام بیماران باید انجام گردد. بدین ترتیب با هیئت‌امنا ارزی برای اینکه دستگاه‌های مورد تأیید و منطبق با نیازهای کشور را بتوانند شناسایی و جهت خریداری اقدام کنند نیز همکاری مشورتی داشتیم. هدف اینکه هر دستگاهی با هر کیفیت نپذیریم و بهترین‌ها را جهت خدمت به هم‌وطنان خریداری کنیم.
در مورد تعیین تعرفه‌های ارائه خدمات اکوکاردیوگرافی نیز با وزارت بهداشت همکاری داشتیم. البته با توجه به شرایط موجود اقتصادی کشور تلاش‌ها آن‌چنان که باید برای بهبود و منطقی سازی تعرفه‌های مربوطه نتیجه‌بخش نبوده است.
انجمن اکوکاردیوگرافی ایران در سالهای اخیر ژورنال علمی منتشر می‌کرد که به دلیل ناتوانی در تأمین هزینه ارزی همچنین ناممکن بودن انتقال ارز به ناشر خارجی، متأسفانه به‌طور موقت چاپ نمی‌شود ولی به‌زودی با یک ناشر جدید این مشکل را برطرف خواهیم کرد.
همکاری با سایر انجمن‌ها از جمله انجمن اکوکاردیوگرافی و تصویربرداری قلب اروپا، انجمن اکوکاردیوگرافی آمریکا، انجمن قلب و عروق ایران، انجمن نارسایی قلب ایران، انجمن زنان و مامایی ایران، انجمن پریناتولوژی ایران طی سالهای اخیر برقرار بوده و در برنامه‌های علمی آنان نیز همکاری کرده‌ایم.
کار دیگری که خود من شخصاً انجام دادم ولی تمایل دارم به نام مرکز قلب و عروق رجایی و انجمن معرفی کنم، نگارش پروپوزال تأسیس کلینیک‌های قلب و حاملگی است؛ همچنین در نگارش پروتکل کشوری مادران باردار دارای بیماری قلبی با وزارت بهداشت و در نظر گرفتن استانداردهای جهانی و کشوری همکاری داشته‌ام.
بیشتر بخوانید:
لطفاً بفرمایید با این حجم مشغله و مسئولیت به‌طور روزمره و هفتگی چه برنامه‌هایی دارید؟
شنبه‌های من از صبح زود آغاز می‌شود. البته تا قبل از شیوع کرونا برنامه گزارش صبحگاهی بیماران (مورنینگ ریپورت) برقرار بود، سپس به بخش می‌روم و برای بیماران مراجعه‌کننده اکو مری انجام می‌دهم. اکوی مری همان‌طور که از نام آن مشخص است مانند آندوسکوپی از طریق مری انجام می‌شود. بیمار باید در حالت آرامش و خوابیده قرار گیرد و ما باید از طریق مری در ناحیه پشت قلب تصویر لازم را در اختیار داشته باشیم. این کار معمولاً تا ساعت شش بعدازظهر طول می‌کشد ولی من تا ساعت 9 شب درگیر کار بیمارستان هستم تا گزارش اکو بیماران را آماده و نهایی کنم.
یکشنبه‌ها اول صبح با دستیاران فلوشیپ کلاس داریم. سپس به درمانگاه حاملگی و قلب می‌روم. بعدازظهر هم در کلینیک عمومی قلب هستم. این کار تا پنج عصر طول می‌کشد و بعد با دانشجویان و دستیاران کلاسی برپا می‌کنیم و با طرح یک پرسش یا موضوع علمی مرتبط با بیماران، آنان را برای آموزش بهتر هماهنگ می‌کنم.
دوشنبه‌ها، روز پژوهش و تحقیقات است. من در مرکز تحقیقات دریچه قلب بیمارستان قلب شهید رجایی نیز مشغول کار هستم. البته بخشی از کارها و امورات اداری انجمن اکوکاردیوگرافی را نیز دوشنبه انجام می‌دهم.
روزهای سه‌شنبه صبح زود کلاس آموزشی برای دستیاران فلوشیپ داریم. بعد از آن در درمانگاه با همکاران رزیدنت و فلوشیپ برای بیماران و مراجعان به بیمارستان، اکو ترانس توراسیک انجام می‌دهم (این نوع اکو قلب از روی قفسه سینه و تقریباً شبیه به سونوگرافی است) این روز هم تا عصر در بیمارستان مشغول خدمت به بیماران هستم.
روزهای چهارشنبه برنامه کاری من در اتاق عمل است و بعد از آن هم در بخش برای انجام استرس اکو بیماران حضور خواهم یافت.
در اتاق عمل در کنار همکاران جراح برای بررسی میزان موفقیت اعمال جراحی از جمله جراحی‌ترمیم و یا تعویض دریچه قلب حضور پیدا می‌کنم. اصولاً قبل و بعد از این‌گونه اعمال جراحی به اکو نیاز است تا موفقیت عمل مشخص شود. قبل از اپیدمی کرونا در این روزها، برنامه هارت تیم داشتیم. گروهی از همکاران تخصص قلب جمع می‌شدیم و جلسه‌ای به‌طور گروهی داشتیم.
استرس اکو نیز شرایطی است که طی آن وضعیت قلب را حین فعالیت و یا تحرک و ورزش بررسی می‌کنیم. بیمار را در شرایط استرس به‌وسیله دارو یا ورزش قرار می‌دهیم تا وضعیت عملکردی قلب را به دنبال تحرک و ورزش بسنجیم. این روش برای تشخیص برخی از بیماری‌های قلبی خیلی کمک می‌کند. روزهای چهارشنبه هم تا حدود ساعت پنج بعدازظهر در بیمارستان هستم.
پنجشنبه و جمعه‌ها اغلب در کنار خانواده هستم. سعی می‌کنم این دو روز به بهترین نحو در کنار خانواده باشم و شرایطی برای تفریح فرزندم ایجاد کنم.
در بخش اکو چند نفر متخصص همکار مشغول خدمت هستید؟
در حال حاضر نه نفر همکار خانم متخصص اکوکاردیوگرافی به‌طور فعال در بخش هستیم. تصویربرداری پزشکی یک کار بسیار ظریف و دقیق است و شاید بیشتر در حوصله خانم‌ها بگنجد. من زیاد دیدگاه فمینیستی و جنسیت گرایی ندارم ولی به اعتقاد من شاید این رشته نیازمند افراد باحوصله و صبورتر است. برای برخی تصاویر گاهی اوقات حدود یک ساعت باید وقت صرف کرد تا به تصویری مطلوب به دست آورد و آن را آنالیز نمود و نهایتاً به ارائه گزارش رسید.
تمایل خانم‌ها به این رشته بیشتر است البته این در ایران است و اغلب کشورهایی که من سفر کردم و دیدم، نسبت مردان به زنان متخصص اکوکاردیوگرافی تقریباً مساوی است. شاید یکی از علل گرایش کمتر آقایان به این رشته در کشور، مربوط به تعرفه پایین آن در ایران است. علاوه بر نیاز به حوصله و صرف وقت بیشتر شاید به دلیل مسئولیت معیشتی، مردان در ایران کمتر به رشته اکوکاردیوگرافی گرایش پیدا می‌کنند. شاید بهتر باشد که در این مورد قضاوت نکنیم و برای بررسی علت اصلی پرسشنامه‌ای را در آینده آماده کرده و نظرسنجی کنیم. البته آقایان هم در این رشته کم‌فعال نیستند.
طی مدت اخیر، کرونا چه تأثیری روی کار شما گذاشت؟
کرونا در برنامه‌ریزی‌های کاری و جلسات حضور تأثیر زیادی گذاشت. طی مدت اخیر بعد از اپیدمی کووید 19 کلاس‌ها از نظر برگزاری و نحوه اجرا تغییرات جدید کرده است، برخی آنلاین یا مدت آن متفاوت شده یا اینکه برخی کارها با هم ادغام شده است. ما سعی کردیم بیمارانی که شرایط جدی‌تر و مهم‌تر دارند را در اولویت قرار دهیم و معاینات سالانه بیمارانی که اهمیت کمتری برای مراجعه دارند را به تعویق انداختیم تا مراجعات کم اهمیت‌تر کمتر شود. امیدواریم این بلای جهانی از سر مردم دنیا کم شود.
آیا شما هیئت‌علمی تمام وقت بیمارستان هستید؟
یکی از افتخارات من این بوده که هر روز کاری من در خدمت بیماران در بخش دولتی گذشته است. بیمارستان قلب و عروق شهید رجایی به‌طور اساسی پزشکان و هیئت‌علمی فعال خود را به‌طور تمام وقت در اختیار دارد. این قانون بیمارستان است و کسی که در بیمارستان رجایی مشغول است مطب ندارد. من از جنبه آموزشی تخصصم بیشتر لذت می‌برم و از
ابتدا نیز تمایل داشتم در مرکز درمانی دولتی و دانشگاهی فعالیت کنم.
بین کارهای آموزشی، پژوهشی، درمانی و فعالیت‌های اجرایی، بیشتر از همه فعالیت آموزشی را دوست دارم؛ در ادامه فعالیت‌های درمانی سپس پژوهشی و در پایان انجام امور اجرایی، ترتیب بندی تمایلات شخصی من در محیط کار است. شاید همکاران دیگر متفاوت از این باشند.
من از رفع چالش‌های تشخیصی و آموزشی با دانشجویان بسیار لذت می‌برم. طی سالیان اخیر دانشجویان متعددی را آموزش دادم و با اطمینان می‌توانم بگویم که در هر نقطه از ایران یک فرزند دارم.
