محک آماری فضاهای فرهنگی در ایران

سینماها

تعداد سالن‌‌‌های سینماها یکی از مصادیق فضاهای فرهنگی در کشور به شمار می‌رود. هر چند تعداد سالن‌‌‌های تازه‌تاسیس در طول سال‌های اخیر در کشور افزایش یافته، اما آمارها نشان می‌دهد هرساله تعدادی از سالن‌‌‌های فعال نیز به حالت تعطیل درمی‌‌‌آیند و تعداد متقاضیان برای تعطیلی این مراکز نیز روز به‌روز در حال افزایش است، تا آنجا که موضوع انحلال سینماهایی که به دلایل موجه قادر به ادامه فعالیت نیستند در آیین‌نامه جدید سالن‌‌‌های نمایش فیلم در نظر گرفته شده است. طبق آمار تعداد سالن‌‌‌های سینما در سال 1364، 231 سالن بود. این رقم در سال 1396 به  539 سالن، و در سال 1400 به 744 سالن رسیده ‎‌‌‌است که 51 سالن غیرفعال هستند. براساس آخرین آماری که سازمان سینمایی منتشر کرده‌‌‌ هم‌‌‌اکنون 170 سالن درحال ساخت در کشور داریم.  طبق آمارهای به‌دست‌‌آمده، استان تهران با 233 سالن، خراسان رضوی با 61 سالن و اصفهان با 53 سالن بیشترین تعداد سالن‌‌‌های فعال سینما را در سطح کشور دارند. همچنین استان زنجان با 4 سالن، ایلام با 3 سالن و کهگیلویه‌‌‌‌و‌بویراحمد  با 2 سالن کمترین تعداد سالن‌‌‌های فعال سینما را در سطح کشور دارند.

کتابخانه‌‌‌ها

کتابخانه‌‌‌ها نیز از مهم‌ترین فضاهای فرهنگی محسوب می‌‌‌شوند که اگرچه در سال‌های اخیر برای تجهیز آنها گام‌‌‌های اساسی برداشته شده، اما همچنان با آمارهای جهانی در این زمینه فاصله دارند. با توجه به اینکه سرانه استاندارد جهانی فضای مطالعه هشت مترمربع به ازای هر 100 نفر است، به عنوان مثال این میزان در استانی چون کهگیلویه‌و‌بویراحمد 60/ 2مترمربع در این استان است. براساس گزارشی که در این اطلس تدوین و منتشر شده، در سطح کشور سه‌‌‌هزار و 588 کتابخانه عمومی وجود دارد و زمینی به وسعت دو میلیون و 900‌هزار مترمربع به این مراکز اختصاص یافته است. برای مرور وضعیت کتابخانه‌‌‌ها نیز می‌توان گفت، استان تهران با 348 کتابخانه، اصفهان با 294 کتابخانه و فارس با 250 کتابخانه، بیشترین تعداد کتابخانه‌های عمومی را از آن خود کرده‌‌‌اند. همچنین 296 کتابخانه عمومی با زیربنایی بیش از 347‌هزار مترمربع در حال ساخت است. نکته حایز اهمیت در این آمار این است که تعداد فضاهای فرهنگی موجود در برخی از استان‌‌‌ها که به ‌‌‌لحاظ تعداد، حائز بالاترین رتبه‌‌‌ها هستند، در ارزیابی‌‌‌ای که مبتنی بر مؤلفه‌‌‌های مختلف اعم از وسعت، جمعیت و... صورت گرفته، از وضعیت مناسبی برخوردار نیستند. یعنی هرچند بیشترین تعداد را دارند، اما به‌‌‌لحاظ سرانه با چالش‌‌‌هایی مواجه‌اند. برای مثال، شاخص میزان دسترسی به کتابخانه‌‌‌های عمومی در استان تهران که بیشترین تعداد کتابخانه عمومی را در سطح کشور دارد، برابر 2/ 48 به‌‌‌ازای هر صدهزار نفر است که این رقم از شاخص کل کشور، پایین‌‌‌تر است و استان تهران در رتبه سی‌‌‌ام قرار می‌گیرد.

تماشاخانه‌‌‌ها

یکی دیگر از مصادیق فضاهای فرهنگی، «تماشاخانه‌‌‌های تئاتر» است. در ایران یک‌‌‌هزار و 458 تماشاخانه وجود دارد که این تعداد، 364‌هزار صندلی دارند. استان تهران با 165 تالار نمایش، اصفهان 105 و فارس با 100 تالار در ترتیب تعداد تالارهای نمایش استان‌‌‌ها حایز رتبه‌‌‌های نخست هستند. البته بسیاری از شهرستان‌‌‌های کشور نیز فاقد سالن نمایش هستند، از این رو یا در آنها اصلا نمایشی اجرا نمی‌شود یا اگر می‌شود با گروه‌های غیرحرفه‌‌‌ای در سالن‌‌‌های غیر‌مرتبط انجام می‌شود. از این رو پرداختن به مقوله عدالت فرهنگی از این منظر به کلی بیراه است.البته بار بسیاری از کمبودها را به‌ویژه در شهرستان‌‌‌ها نهادهای دیگر بر دوش می‌‌‌کشند؛ به عنوان مثال 1039 مرکز وابسته به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و 1131 کانون فرهنگی و تربیتی وزارت آموزش و پرورش در کشور فعال‌اند و نقش مهمی در پرورش خلاقیت و استعدادهای هنری کودکان و نوجوانان ایفا می‌کنند.