یکی از روش‌هایی که دولت از طریق آن اقدام به دریافت مالیات می‌کند، مالیات تکلیفی است و این مالیات همانند یک تکلیف قانونی بر عهده اشخاص حقیقی و حقوقی گذاشته شده که بر اساس قانون، مکلف به پرداخت آن هستند.
عدم پرداخت مالیات تکلیفی موجب جریمه مودیان می‌شود، به همین دلیل توجه به قوانین و مقررات و همچنین اطلاع دقیق از میزان مالیات پرداختی از جمله مسائل مهمی است که مودیان و به ویژه کارفرمایان باید نسبت به آن آگاه باشند.
مالیات تکلیفی چیست؟
شاید با نگاه اول به اسم «مالیات تکلیفی» این تصور ایجاد شود که فرد، مکلف به پرداخت مالیات تکلیفی به خزانه دولت است، اما در اینجا کلمه «تکلیفی» تا حدودی گمراهی ایجاد می‌کند. ابتدا بد نیست به تعریف مالیات و انواع آن اشاره کنیم. در پاسخ به اینکه مالیات چیست، باید گفت در واقع یک امر قانونی است تا دولت از این طریق بتواند منابع مالی مورد نیاز برای هزینه و مخارج عمومی خود را تامین کند.
مالیات به دو بخش مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شود. مالیات‌های مستقیم خود شامل مالیات بر درآمد و دارایی است. به بیان ساده می‌توان گفت مالیات تکلیفی به عنوان بخشی از مالیات بر درآمد اشخاص است که طبق قانون توسط شخص یا نهاد دیگری از درآمد فرد کسر و به حساب سازمان مالیاتی پرداخت می‌شود.
همانطور که گفتیم تمام اشخاص حقیقی و حقوقی موظف به پرداخت بخشی از درآمد خود به دولت، تحت عنوان مالیات هستند. اما این به معنای وظیفه پرداخت مالیات تکلیفی نیست. برای فهم بهتر با یک مثال ساده، می‌توان به فردی اشاره کرد که در یک شرکت تجاری مشغول به کار است و طبق قراردادی که با کارفرما منعقد کرده، حقوق ماهانه معینی را دریافت می‌کند؛ در جزئیات فیش حقوقی این فرد مقدار مشخصی بابت مالیات از حقوق او کسر می‌شود.
اما این فرد تا به حال متوجه پرداخت مالیات نشده، زیرا شخص دیگری وظیفه کسر کردن مالیات از حقوق و پرداخت آن به سازمان مالیاتی را داشته است که آن فرد در واقع همان کارفرما است. بنابراین طبق قانون در اینجا کارفرما وظیفه دارد که مالیات مربوطه را از درآمد کارکنان خود کسر و به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند؛ این موضوع در مورد قراردادهای دیگر هم صدق می‌کند.
نکته قابل توجه این است که این نوع مالیات بر درآمد به این جهت که ارتباط مستقیم با پرداخت حقوق اشخاص دارد می‌تواند به سرعت و به آسانی توسط سازمان امور مالیاتی وصول شود.
انواع مالیات‌های تکلیفی کدامند؟
مالیات تکلیفی انواع مختلفی دارد که بخش‌های متفاوتی را پوشش می‌دهد. انواع مالیات تکلیفی به شرح زیر است:
مالیات تکلیفی اجاره ملک:
مالیات بر اجاره جزء مالیات‌های مستقیم و موضوع تبصره 9 ماده 53 است که براساس آن اگر فردی از اجاره ملک درآمدی کسب کرد، مکلف به پرداخت مالیات است. تنها در صورتی که ملک به شخص حقوقی اجاره داده شود، آنجاست که پرداخت مالیات تکلیفی اجاره بر عهده مستاجر است.
مالیات تکلیفی حقوق:
از رایج‌ترین مالیات‌های تکلیفی است که بر اساس مواد 85 و 86 قانون مالیات‌های مستقیم، هرکارفرمایی موظف است قبل از پرداخت حقوق کارکنان خود، میزان مالیات را کسر و به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند.
مالیات تکلیفی مضاربه:
مضاربه در واقع همان اصطلاح معروف کار از یکی، سرمایه از یکی دیگر است که بر اساس ماده 102 قانون مالیات‌های مستقیم، فردی که متعهد به انجام کار و استفاده از سرمایه فرد دیگری شده مکلف به پرداخت مالیات است، به این صورت که فرد عامل یا همان انجام دهنده کار باید هنگام پرداخت سود به سرمایه‌گذار، میزان مالیات مربوط به آن را نیز کسر و به همراه مالیات سود و درآمد را خود به سازمان مالیاتی پرداخت کند.
مالیات تکلیفی حق‌الوکاله:
این مالیات همانطور که از اسم آن برمی‌آید مربوط به وکلا بوده و طبق ماده 103 قانون مالیات‌های مستقیم زمانی که یک وکیل اقدام به عقد قرارداد با موکل خود می‌کند موظف است مقدار معینی از حق‌الزحمه خود را به سازمان مالیات پرداخت کند.
علاوه بر موارد فوق، مالیات تکلیفی انواع دیگری نیز دارد که بدین شرح است:
-
مالیات تکلیفی حق الزحمه‌ها
-
مالیات تکلیفی اشخاص حقوقی خارجی و موسسات مقیم خارج
-
مالیات تکلیفی موسسات بیمه
-
تکلیت مدیران تصفیه اشخاص حقوقی
-
مسولیت آخرین مدیران شخص حقوقی و مدیران تصفیه و ضامن‌ها
-
مالیات تکلیفی منافع بلاعوض اموال
-
مالیات تکلیفی نقل و انتقال سهام
میزان مالیات تکلیفی چقدر است؟
حد و میزان مشخصی را نمی‌توان برای مالیات تکلیفی مشخص کرد. چون انواع مختلفی دارد و قانون مالیاتی درخصوص هرکدام میزان متفاوتی را تعریف کرده است.
با توجه به کسب‌وکارها، شرکت‌های مختلف و انواع مختلف مالیات، میزان مالیات تکلیفی و نحوه محاسبه آن متفاوت بوده، به این صورت که نرخ مالیات تکلیفی نقل و انتقال املاک چهار درصد و نرخ مالیات تکلیفی حق‌الوکاله پنج درصد است، به همین جهت کارفرمایان بهتر است از یک تیم حسابداری آشنا با قوانین مالیاتی یا مشاوران مالیاتی خبره استفاده کنند که به نرم افزارهای حسابداری به‌روز نیز مسلط باشند تا دچار خطا و اشتباه و در نهایت پرداخت جریمه نشوند.
آگاهی نسبت به قوانین و مقررات مالیاتی از عوامل بسیار مهمی است که صاحبان کسب‌وکارها باید نسبت به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند، زیرا عدم توجه به مسائل مالیاتی می‌تواند هزینه‌های جبران ناپذیری را به اشخاص و شرکت‌ها تحمیل کند.
جریمه عدم پرداخت مالیات تکلیفی
مالیات تکلیفی همانند دیگر انواع مالیات، اگر در موعد مقرر پرداخت نشود جرایم سنگین مالیاتی را به بار می‌آورد.
طبق ماده 199 قانون مالیات‌های مستقیم «هر شخص حقیقی یا حقوقی که به موجب مقررات این قانون مکلف به کسر و ایصال مالیات مودیان دیگر است، در صورت تخلف از انجام وظایف مقرره علاوه بر مسئولیت تضامنی که با مودی در پرداخت مالیات خواهد داشت، مشمول جریمه‌ای معادل ده درصد (10%) مالیات پرداخت نشده در موعد مقرر و دو و نیم درصد (5/2%) مالیات به ازای هر ماه نسبت به مدت تأخیر از سررسید پرداخت، خواهد بود.»
این ماده قانونی اضافه می‌کند: «چنانچه مالیات توسط دریافت‌کننده وجوه پرداخت شود، در این صورت جریمه دو و نیم درصد (5/2%) موضوع این ماده تا تاریخ پرداخت مالیات توسط مودی مزبور از مکلفین به کسر و ایصال مالیات، مطالبه و وصول خواهد شد».
همانطور که از ماده مذکور برمی‌آید، فردی که مسئولیت پرداخت مالیات به سازمان امور مالیاتی را دارد، تا پایان ماه بعد فرصت دارد که به نزدیک‌ترین اداره مالیاتی مراجعه و با دریافت فیش مربوطه، اقدام به پرداخت مالیات تکلیفی کند.
بنابراین ماده فوق به اهمیت آگاهی افراد نسبت به تکالیف مالیاتی و پرداخت به موقع آنها اشاره دارد تا اشخاص متحمل پرداخت جریمه نشوند که این امر نیازمند تسلط دقیق افراد بر قوانین و مقررات مالیاتی، بخشنامه‌های جدید صادره در بخش‌های مختلف و همچنین نحوه محاسبه صحیح آن است.
به همین منظور بهتر است اشخاص حقیقی و حقوقی با به کارگیری افراد متخصص در این حوزه در کنار استفاده از نرم افزار حسابداری شرکت‌هایی که نرم‌افزارهای مالی مناسب ارائه می‌دهند، نیازهای مالیاتی خود را برطرف سازند.
راهکارهای نرم افزاری در بخش مالی هر روز در حال گسترده شدن است و بسیاری از صاحبان کسب‌وکارها بدون دغدغه، حل مسائل پیچیده مالیاتی خود را به چنین سیستم‌هایی می‌سپارند. همکاران سیستم از جمله شرکت‌های پیش‌رو در زمینه ارائه انواع نرم‌افزارهای سازمانی است که نرم افزار حسابداری آنلاین از جمله مهم‌ترین آنها است.
برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره رایگان در مورد انتخاب بهترین نرم افزار حسابداری، با کارشناسان ما در ارتباط باشید: 8520-021
