تهدید جهانی کارمندان خاموش

یک سال از ویدئوی معروف «زید خان»، کاربر تیک‌‌تاک گذشت. ویدئویی با تصاویری از متروی نیویورک و صدای آرام او که توضیح می‌دهد: «اخیرا با کلمه‌‌ای آشنا شدم که خیلی نظرم را جلب کرد؛ استعفای بی‌سر و صدا. در این حالت، تو رسما از شغلت استعفا نمی‌‌دهی. فقط دیگر برایش سنگ تمام نمی‌‌گذاری. تو کماکان وظایفت را انجام می‌‌‌‌دهی اما دیگر از نظر ذهنی اعتقاد نداری که شغل، باید اولویت و تمام زندگی‌‌‌‌ات باشد.» این ویدئو در مدت کوتاهی میلیون‌‌ها بازدیدکننده داشت.  زید خان از پدیده‌‌ای صحبت کرد که حالا سوژه بسیاری از نشریات و رسانه‌‌ها و تیتر اخبار شده. خبر این است که کارمندها دیگر دل به کار نمی‌‌دهند. پس از پاندمی، مفهوم، هدف و چگونگی کار کردن، دستخوش تغییرات بسیاری شده. حالا کارمندها از کارفرمایان، مطالبات جدیدی دارند که انعطاف‌‌پذیری، یکی از مهم‌ترین‌‌هاست.

سرنوشت بشر در گرو رضایت کارکنان

چندی پیش، موسسه گالوپ، گزارش «وضعیت محیط کار جهانی سال 2023» را منتشر کرد. از میان ده‌‌ها آمار، از همه جدی‌‌تر و تکان‌‌دهنده‌‌تر این بود: طبق نظرسنجی، گرچه شمار کارکنان موفق در سال 2022 به رکوردی تاریخی رسید، اما حالا در سال جدید، اغلب کارکنان جهان در حال «ترک بی‌سر و صدای» شغل خود هستند. ترک یا استعفای بی‌سر و صدا یا نامحسوس در وصف کارکنانی به کار می‌رود که در محل کار حاضر می‌‌شوند، اما اشتیاقی نسبت به شغل خود ندارند، دل به کار نمی‌‌دهند و به انجام حداقل وظایف اکتفا می‌کنند. چنین کارمندی از نظر ذهنی از شغلش فاصله گرفته است. از هر 10 نفر، تقریبا 6 نفر در این گروه قرار می‌‌گیرند. گالوپ تخمین زده که بازدهی از دست رفته ناشی از عدم‌مشارکت کارکنان می‌تواند خسارتی 8/ 8 تریلیون دلاری به اقتصاد جهانی وارد کند که معادل 9/ 9‌درصد تولید ناخالص داخلی جهانی‌‌ است. جان کلیفتون، مدیرعامل گالوپ می‌‌گوید: «این رقم برای ایجاد تفاوت میان موفقیت و شکست بشریت، کافی‌‌ است.»

استرس؛ پیامد فردی ترک بی‌سر و صدا

بی‌‌تفاوتی کارکنان در مقیاس فردی نیز آسیب زیادی به خود فرد وارد می‌کند. گالوپ می‌‌گوید این افراد معمولا استرس بیشتری دارند، احساس فرسودگی بیشتری می‌کنند و در محل کار، ذهنشان جای دیگر است. با این اوصاف، می‌توان فهمید که چرا استرس کارکنان همچنان در سطحی بی‌‌سابقه باقی مانده: وقتی از کارمندها سوال شد، 44‌درصد گفتند که روز قبل از نظرسنجی، استرس زیادی را تجربه کرده‌‌اند. در آمریکا و کانادا، تعداد افرادی که در بخش اعظمی از روز خود، دچار استرس زیاد هستند به 52‌درصد می‌‌رسد. در آسیای شرقی، از جمله چین نیز وضعیت خوب نیست. لازم به ذکر است که ایالات متحده و کانادا بالاترین ‌درصد تعداد زنانی را داشتند که روزانه دچار استرس بالا هستند. نتایجی که گزارش گالوپ به دست آورده، از این قرارند:

1- رکورد بی‌‌سابقه مشارکت کارکنان در 2022

هارتموت 63 ساله، مدیر امنیت IT در آلمان می‌‌گوید: «من از کارم لذت می‌‌برم و اگر مجبور نباشم کار کنم، انگار یک چیزی را گم کرده‌‌ام، حتی اگر پول داشته باشم .» پس از افت مشارکت کارکنان در دوران کرونا در سال 2020، مجددا شاهد روند افزایشی آن در سال 2022 بودیم (رکورد بالای 23 درصد). این یعنی کارکنان بیشتری، شغل خود را معنادار می‌‌دانستند و به تیم و مدیر و کارفرمای خود احساس تعلق می‌‌کردند. این خبر خوبی برای بازدهی و رشد تولید ناخالص جهانی بود.

2- گرایش کارکنان به ترک بی‌سر و صدا

میشل 27 ساله ساکن آمریکا می‌‌گوید: «حس می‌‌کنم بستر کافی برای رشد و پیشرفتم در اینجا وجود ندارد.» اما حالا کارکنان، بی‌سر و صدا در حال ترک شغل خود هستند. ممکن است جسمشان در محل کار حضور داشته باشد یا پشت کامپیوتر خود نشسته و وارد سیستم شده باشند اما نمی‌‌دانند چه کار باید بکنند یا اصلا کارشان چه اهمیتی دارد. همچنین، هیچ حس پیوند حمایتی‌‌ای با همکاران، مدیر یا سازمان خود ندارند.

3- سطح استرس همچنان بالاست

کارمندی از نیجریه می‌‌گوید: «وقتی کارم تمام می‌شود، آنقدر احساس خستگی می‌‌کنم که بعضی روزها انرژی حرف زدن هم ندارم. به همین علت، به مرور زمان، خانواده و دوستانم من را به در دسترس نبودن متهم می‌کنند.» در سطح جهانی، 44‌درصد کارکنان گفته‌‌اند که در روز قبل از نظرسنجی، استرس خیلی زیادی را تحمل کرده‌‌اند. این دومین سال متوالی ا‌‌ست که استرس رکورد تاریخی می‌‌زند. میزان استرس کارمندها در 2020، افزایش یافت که احتمالا دلیلش کرونا بود. اما در کل، این رقم طی یک دهه اخیر روندی افزایشی داشته است. عوامل متعددی در استرس نقش دارند اما به باور موسسه گالوپ، «مدیران» نقش بسیار مهمی در استرس کارکنان خود در محل کار دارند که این روی استرس کلی کارمندها در طول روز تاثیر می‌‌گذارد.

4- بیش از نیمی از کارکنان به شکل فعال یا منفعلانه در جست‌‌وجوی شغلند

راکل، تحلیلگر حمل‌ونقل ساکن برزیل می‌‌گوید: «قبلا وقتی به خانه می‌‌رفتم، فکرم مشغول کار بود. همه چیز را سر همسرم خالی می‌‌کردم. به شدت ناراضی بودم. بعدها وقتی شغلم را تغییر دادم، وضعیت بهتر شد، اما کماکان ناراضی بودم.» از میان کشورها و مناطق شرکت‌کننده در نظرسنجی، 51‌درصد افراد شاغل گفته‌‌اند که یا به طور فعال به دنبال شغل جدیدند یا منتظر فرصتند. افزایش حقوق، مهم‌ترین عاملی ا‌‌ست که در شغل بعدی خود مطالبه می‌کنند. افزایش سطح سلامت و فرصت پیشرفت نیز دو مطالبه دیگرند.

5- مشارکت کارکنان از محل کار کردن آنها مهم‌تر است

فرانک، تکنیسین فنی ساکن برزیل می‌‌گوید: «ای کاش مدیرم بیشتر حضور داشت.» در سازمان‌هایی که کارکنان دورکارند، همواره یک بحث مطرح بوده: کدام بهتر است؟ دورکاری یا کار ترکیبی یا حضوری؟ دورکاری می‌تواند انعطاف‌‌پذیری فوق‌‌العاده‌‌ای ایجاد کند و استرس رفت و آمد را از بین ببرد. از سوی دیگر، اما حضور در محل کار می‌تواند فرصت‌‌هایی برای پیوند کارکنان، همکاری و آموزش ایجاد کند. طبق تحلیل‌‌های گالوپ، میزان مشارکت، تاثیر بیشتری بر استرس کارکنان دارد تا محل کار کردنشان. احساس افراد نسبت به شغلشان، ارتباط چندانی به دورکاری یا حضوری کار کردن ندارد بلکه تا حد زیادی به ارتباطشان با تیم و مدیر بستگی دارد.

6- استعفاکنندگان بی‌سر و صدا از مطالبات خود آگاهند

بولاجی، صندوقدار 39 ساله اهل نیجریه می‌‌گوید: «محل کار من، به من فرصت رفتن به کلیسا، دیدار با خانواده یا سفر را نمی‌‌دهد.» گالوپ از شرکت‌کنندگان پرسید: «اگر می‌توانستید یک تغییر در کارفرمای فعلی خود ایجاد کنید تا به یک محل کار عالی تبدیل شود، چه می‌‌کردید؟» به طور کلی، 85‌درصد پاسخ‌‌ها به یکی از این سه گروه ربط داشتند: «مشارکت یا فرهنگ، حقوق و سلامت.» 41‌درصد گفتند که مشارکت یا فرهنگ سازمان خود را تغییر می‌‌دادند. 28‌درصد گفتند که حقوق و مزایا را تغییر می‌‌دادند و 16درصد، گزینه سطح سلامت را انتخاب کردند.

افرادی که مطالباتشان در گروه سلامت قرار می‌‌گرفت، عمدتا خواهان این موارد بودند: «توضیح بهتر درباره تغییر برنامه‌‌های کاری، اضافه‌‌کاری کمتر، فرصت دورکاری بیشتر، تایم استراحت بیشتر یا طولانی‌‌تر، کلینیک‌‌های درمانی، جدی گرفتن مقوله سلامت از سوی کارفرما، ایجاد فضایی برای استراحت یا جمع شدن کارکنان جهت صرف چای. این همان «توازن میان کار و زندگی» است که طی سال‌های اخیر به یکی از اصلی‌‌ترین مطالبات کارکنان تبدیل شده و طیف گسترده‌‌ای از خواسته‌‌ها را در بر می‌گیرد. کارکنان این روزها می‌‌دانند که کار، همه زندگی نیست. به‌‌علاوه، سلامت کارکنان فقط محدود به جسم نیست. سلامت روان نیز بسیار حائز اهمیت است.بسیاری از پاسخ‌‌دهندگان گفتند که دوست دارند بیشتر از آنها قدردانی شود، فرصت‌‌های یادگیری بیشتری در اختیارشان قرار گیرد، اهداف شفاف‌‌تری داشته باشند و البته، مدیران بهتری. آزادی عمل، احترام، فرصت ارتقا و راهنمایی و آموزش بهتر نیز جزو مطالبات کارکنان هستند.

طرح مطالبات از سوی کارمندها نشان‌‌دهنده این است که آنها پتانسیل این را دارند که دل به کار بدهند، در صورتی که به مطالباتشان پاسخ داده شود. آنها درخواست‌‌های خود برای مشارکت بیشتر را کاملا واضح گفته‌اند و حالا وظیفه مدیران و رهبران است که پاسخ دهند. با ایجاد یک فرهنگ مثبت که به رشد و ارتقای سلامت کارکنان منجر شود، می‌توانند استعفاکنندگان بی‌سر و صدا را دوباره به مشارکت تشویق کنند. این کار، زمان و تلاش نیاز دارد، اما ممکن است.

رد پای دورکاری در مشاغل غیرمنتظره

سال‌هاست که بسیاری از مشاغل به صورت دورکاری انجام می‌‌شوند: برنامه‌‌نویسی، حسابداری، نویسندگی، مترجمی، مشاوره، پشتیبانی فنی، طراحی، بازاریابی محتوا و ده‌‌ها شغل دیگر. اما حالا وال‌استریت ژورنال در گزارشی اعلام کرده که دورکاری به حوزه‌‌های غیرمنتظره نیز نفوذ کرده. فقط «یقه سفیدها» نیستند که به جای حضور در اتاق هیات‌مدیره، از اتاق خواب خود کار می‌کنند (کارکنان کت‌‌شلواری، حقوق‌‌بگیر و پشت‌‌میز نشین که کارهایشان عمدتا غیر‌یدی‌‌ است). حالا کارکنان و کارگران دارای درآمد و سطح تحصیلات پایین‌‌تر، موسوم به «یقه آبی‌‌ها» نیز زمان بیشتری را به صورت ریموت کار می‌کنند. طبق گزارش این نشریه، سال گذشته، میزان دورکاری این قشر در مقایسه با قبل از کرونا، افزایش داشته. گرچه سبک زندگی آمریکایی‌‌ها تا حد زیادی به روال قبل از کرونا برگشته اما دورکاری همچنان به قوت خود باقی است و در حال ایجاد تغییر در بسیاری از تخصص‌‌هاست.

میانگین ساعات دورکاری در خانه

طبق آمارها، آمریکایی‌‌ها در سال 2022 در مقایسه با سال 2019 (قبل از اینکه کرونا بیاید) به طور میانگین دو ساعت بیشتر دورکاری کرده‌‌اند. این رقم مربوط به همه افراد شاغلی ا‌‌ست که بخشی یا تمام کار خود را به صورت دورکاری انجام داده‌‌اند. این می‌تواند طیف گسترده‌‌ای را شامل شود: از چک کردن یک دقیقه‌‌ای ایمیل شرکت در خانه تا یک شیفت 12 ساعته. توجه کنید که این آمار فقط مربوط به کارهایی ا‌‌ست که مشخصا در «خانه» انجام شده‌‌اند، نه در مکان‌های دیگری مثل کافه. اما نکته جالب این آمار، گرایش مشاغل رده‌‌پایین و کم‌‌درآمد به دورکاری ا‌‌ست. این افراد در سال 2022 در قیاس با سال 2019، روزانه سه ساعت بیشتر دورکاری کرده‌‌اند. در بحبوحه پاندمی، بسیاری از مشاغل کم‌درآمد اداری و پشتیبانی تلفنی به صورت دورکاری درآمدند.

جولیا پولاک، اقتصاددان ارشد وب‌سایت «زیپ ریکروتر» می‌‌گوید که این تغییر از نگاه مدیران، واکنشی موقت به یک شرایط اضطراری بود. آنها قصد داشتند پس از آنکه آب‌‌ها از آسیاب افتاد، کارکنان را به محل کار برگردانند تا بتوانند بر کارشان نظارت کنند.  اما اتفاق دیگری رقم خورد. پولاک می‌‌گوید: «بسیاری از کارفرماها تعجب کردند وقتی دیدند که بازدهی این کارمندها نه تنها تغییری نکرده بلکه در مواردی بیشتر هم شده است.» پس از بازگشایی ادارات، به لطف افزایش بازدهی، ارتقای رضایت کارکنان، کاهش غیبت و صرفه‌‌جویی در هزینه‌‌های دفتر کار فیزیکی، شرکت‌ها تصمیم گرفتند دورکاری را به عنوان یک آپشن دائمی به بعضی از کارکنان کم‌‌درآمد ارائه کنند. حدود 22‌درصد آگهی‌‌های خدمات مشتری در وب‌سایت زیپ‌‌ریکروتر در ژوئن امسال، دورکاری را ارائه می‌‌کردند که در قیاس با ژوئن 2019، چهار‌درصد افزایش داشته است. 

افزایش دورکاری در میان مشاغل کم‌‌درآمد حوزه خدمات مشتری، ثبت داده‌‌ها و پشتیبانی فنی باعث افزایش میزان کلی دورکاری در میان آمریکایی‌‌هایی شده که دارای تحصیلات پایین‌‌تر، مثلا دیپلم هستند. شرکت‌ها معمولا نیروهای دورکاری که نیازمند مدرک دانشگاهی نیستند را برون‌‌سپاری می‌کنند، به این معنی که از میان کارجویان مناطقی انتخابشان می‌کنند که هزینه‌‌های زندگی در آنها کمتر است. درآمد یک کارمند دورکار خدمات پشتیبانی در می‌‌سی‌‌سی‌‌پی، کمتر از درآمد یک کارگر فست‌‌فود در نیویورک است. بنابراین، کارکنان این مشاغل ممکن است با ریسک از دست دادن شغل خود مواجه شوند: اول از سوی کارجوهای کشورهای دیگر و دوم به واسطه هوش مصنوعی. به باور برخی کارشناسان، داشتن یک شغل کم‌‌درآمد و «کاملا ریموت»، گزینه چندان امنی نیست.