به قلم : سولماز دانشور نیک
تحریریه زندگی آنلاین : بارداری در هفته‌های بیست‌ودوم و بیست‌وسوم بسیار حساس و نیازمند مراقبت‌های خاص می‌باشد. در این هفته‌ها، جنین هنوز به‌طور کامل توسعه‌نیافته و بنابراین ریسک ناپایداری سلامت جنین زیاد است و ممکن است مشکلات جدی ناشی از تشکیل نشدن یا تشکیل دیرهنگام اعضا و اندام‌های جسمانی، سلامت کودک را تهدید کند. در این هفته‌ها، مراقبت‌های پزشکی و پیگیری روند رشد و توسعه جنین از اهمیت بالایی برخوردار است. برای جلوگیری از مشکلات جدی در آینده، نیاز است که بارداری در این مراحل تحت نظر پزشکان و متخصصین مربوطه قرار گیرد و هر گونه علائم نامطلوب به سریع‌ترین شکل ممکن شناسایی، درمان یا از پیشرفت مشکل تا جای ممکن جلوگیری شود.
بیشتربخوانید:
شما و فرزندتان در هفته 22 بارداری
جنین شما در 22 هفتگی
در هفته بیست‌ودوم یا در شرف پایان ماه پنجم بارداری، قد جنین بین 19 تا 27.8 سانتی‌متر (از سر تا انگشت پا) و وزنش بین 430 تا 460 گرم متغیر است و اندازه یک فلفل‌دلمه‌ای است. هر هفته 170 گرم به وزن جنین اضافه می‌شود.
جنین شما 12 تا 18 ساعت از روز را به خواب اختصاص می‌دهد. او اکنون در حال وارد شدن به یک الگوی خواب و بیداری است که لزوما نباید با الگوی خواب و بیداری شما مشابه باشد. وقتی شب در رختخواب، احساس آرامش کرده و سعی می‌کنید بخوابید، ممکن است جنین شما کاملا بیدار و در حال حرکت و تغییر موقعیت باشد. گرچه مجاری اشکی چشم جنین در حال رشد هستند و چشم‌های او شکل گرفته‌اند، ولی هنوز رنگ آنها مشخص نیست، چون رشد عنبیه کامل نشده است. حالا، حس لامسه و شنوایی در او قوی‌تر شده و قادر است صدای شما و بازدم‌تان، ضربان قلب، دستگاه گوارش و گردش خون و حتی دیگر صداهای خارجی بلند مانند بوق اتوموبیل را نیز به‌خوبی بشنود. ضربان قلب جنین سرعت بیشتری می‌یابد و تعداد آن در دقیقه به 110 تا 160 ضربه بالغ می‌شود. کبد و دستگاه تنفسی تکامل بیشتری می‌یابند و رگ‌های ریه جهت کسب آمادگی برای تنفس بیرون رحمی رو به رشد می‌گذارند، ولی کار ورود اکسیژن از شش‌ها به خون و دی‌اکسید‌کربن از خون به شش‌ها همچنان تنها از طریق جفت امکان‌پذیر است. تخمدان و رحم فرزند دختر هم شکل کلی خود را گرفته‌اند.
بیشتربخوانید:
شما در هفته 22 بارداری
در این هفته، افسردگی شما تا حد زیادی مرتفع شده است، ولی به‌تدریج تمایل‌تان به چرت زدن افزایش می‌یابد.
همه افراد دچار ترک‌های پوستی نمی‌شوند، اما اگر با این ترک‌ها دست به گریبانید، احتمالا هفته‌های 22 تا 24 بارداری خود را سپری می‌کنید. این ترک‌ها ممکن است روی شکم، سینه‌ها و ران‌های‌تان پدیدار گردند و در ابتدا بسته به رنگ پوست‌تان، صورتی، قرمز، بنفش یا قهوه‌ای باشند. آنها ممکن است به‌تدریج محو شوند و به لکه‌های باریک و کم‌رنگ‌تری تبدیل شوند و کمتر به چشم آیند. به هیچ‌وجه برای پنهان شدن این رنگ‌ها از کرم‌های سفیدکننده استفاده نکنید. این ترک‌های رنگی به زودی زود محو خواهند شد، ولی اگر وجودشان برای‌تان آزاردهنده است، از کرم‌های پوشاننده استفاده نمایید.
در این هفته، تنگی‌نفس ناشی از اضافه وزن، فشار آوردن رحم به ریه‌ها و تغییر قفسه‌سینه که به‌موجب فشار وارده از سوی شکم به آن حاصل شده است و همچنین کمر درد بیشتر به سراغ‌تان می‌آید. رحم تا 2 سانتی‌متر بالاتر از ناف قرار می‌گیرد و با بزرگ‌تر شدن شکم، بیرون‌زدگی ناف‌تان نیز مشهودتر می‌گردد و انقباضات نامنظم (بر خلاف انقباضات قابل پیش‌بینی زایمان که با خونریزی و کمردرد توأم هستند) آغازشونده از بالای شکم به پایین معروف به انقباضات براکستون هیکس را تجربه خواهید کرد که برای رفع آن بهتر است ترجیحا به پهلوی چپ دراز کشیده یا بخوابید. پاها در دوران بارداری یک سایز بزرگ‌تر می‌شوند که معمولا این تغییر دائمی است. به‌دلیل ترشح هورمون اچ‌سی‌جی یا گنادوتروپین جفتی انسان (HCG) در این دوران، لثه‌ها آسیب‌پذیرترند و احتمال خونریزی آنها وجود دارد. سینه‌های شما برای شیردهی آماده می‌شوند و ممکن است شروع به ترشح مایعی شیر‌مانند به‌نام آغوز کنند - این طبیعی است.گرفتگی عضلات پا که پیشتر در مورد آن صحبت کردیم؛ ویار گهگاهی؛ فراموشی که از دلایل آن کوچک‌تر شدن حجم مغز و ترشح افزایشی برخی هورمون‌ها در این دوران است؛ تار شدن دید و بروز تغییرات بینایی، خشکی چشم و حساسیت به لنز؛ گرفتگی بینی که اغلب با خر و پف همراه است؛ سوزش سر دل که به‌خصوص در زمان مصرف وعده‌های غذایی حجیم ولی کم‌تعداد رخ می‌دهد و گرگرفتگی از دیگر عوارض تغییرات هورمونی، افزایش مایعات بدن، افزایش گردش خون و بالا رفتن میزان سوخت و ساز بدن در این هفته و هفته‌های پیش رو محسوب می‌شوند.
بیشتربخوانید:
شما و فرزندتان در هفته 23 بارداری
جنین شما در 23 هفتگی
در هفته بیست‌وسوم، قد جنین بین 23 تا 28.9 سانتی‌متر و وزنش معادل با 450 تا 501 گرم و بیشتر اندازه یک گریپ‌فروت است. از این هفته تا پایان هفته آخر پیش از تولد، وزن جنین به دو برابر میزان کنونی‌اش افزایش پیدا خواهد کرد، عضلات بیشتری در بدن او تشکیل خواهند شد و مغز او با سرعت بیشتری بزرگ خواهد شد.
پستان‌های جنین در حال تکامل هستند و حالت شیشه‌ای و شل بودن پوست او با آمدن مقداری چربی به زیر پوستش تدریجا کمتر می‌شود. ریه‌های جنین شما هنوز نمی‌توانند به‌درستی کار کنند، اما جهت یافتن آمادگی برای زندگی خارج از رحم، حرکات تنفسی را تمرین می‌کنند.
جنین تمام اکسیژن مورد نیاز خود را از طریق جفت که رابطی است بین شما و خود دریافت می‌کند و به این کار تا زمان تولد ادامه می‌دهد.
شما در هفته 23 بارداری
ممکن است شما دچار هموروئید یا همان بواسیر شوید که امروزه یکی از شایع‌ترین بیماری‌های نشیمنگاهی محسوب می‌شود؛ توده‌ای تیره‌رنگ دردناک حاوی رگ‌های خونی متورم در رکتوم (بخش انتهایی روده بزرگ یا همان کانال مقعدی) و مقعد که معمولا به‌دلیل رابطه جنسی یا ایجاد یبوست و وارد آمدن فشار و کشش به این مویرگ‌ها و رگ‌ها حاصل می‌شود. بواسیر ممکن است برای هر کسی، چه باردار و چه غیرباردار، اتفاق بیفتد و می‌تواند بسیار ناراحت‌کننده باشد.
احتمال بروز این عارضه که با خونریزی در زمان دفع مدفوع، احساس دفع ناکامل مدفوع، درد و خروج ترشحات لزج و چسبنده، سوزش و خارش مقعدی و غیره همراه است، در دوران بارداری بیشتر می‌باشد، زیرا هورمون‌های مترشحه بدن در این دوران باعث شل شدن رگ‌های خونی می‌شوند و از طرفی، زیاد بودن فشار رحم و شکم روی روده، کم‌تحرکی و یبوست هم به وقوع آن دامن می‌زند، اما راه‌هایی برای کاهش این توده‌ها در بارداری وجود دارد که از آن جمله می‌توان به عدم بلند کردن اجسام سنگین، پیاده‌روی 0.5 ساعته روزانه یا راه رفتن در آب و انجام ورزش‌های مخصوص دوران بارداری، رفع کم‌آبی بدن با نوشیدن 8 تا 9 لیوان آب در روز، رفع کمبود منیزیوم در بدن و خوردن خوراکی‌های پرفیبر و ضدیبوست مانند میوه‌ها و سبزیجاتی چون انواع توت‌ها و آلوها، کیوی، آلوئه‌ورا، اسفناج و کلم بروکلی و کلم پیچ اشاره کرد. یکی از نشانه‌هایی که می‌تواند شما را متوجه کم‌آبی بدن‌تان کند، رنگ‌دار بودن ادرارتان است. ادرار باید بی‌رنگ یا زرد بسیار کم‌رنگ باشد. در غیر این صورت باید مصرف آب را افزایش دهید.
خستگی و کم‌خوابی در بارداری شایع است. کارهایی برای کمک به خواب خود وجود دارد که در نسخه‌های پیشین مجله به آنها اشاره شده است.
بیشتربخوانید:
نکاتی که در این هفته‌ها باید به آنها توجه کنید:
برنامه زایمان خود را به‌صورت نوشتاری تهیه کنید.
در مورد شیردهی و فواید آن برای خودتان و کودک‌تان اطلاعات کسب نمایید.
چیزهایی که برای کودک خود نیاز دارید را تهیه کنید.
احتمال مسمومیت غذایی در طول دوران بارداری افزایش می‌یابد، بنابراین حتما از تازه بودن خوراکی‌های مصرفی و پخت کامل آنها اطمینان حاصل کنید.
در صورت برخورد با ترشحات شفاف یا زرد رنگ واژینالی با بوی خفیف دچار ترس یا دلهره نشوید، چراکه امری طبیعی است.
پس از گذر از سه ماهه اول و ورود به سه ماهه دوم بارداری، باید میزان 340 کالری به رژیم غذایی روزانه اضافه شود که بهتر است از مواد غذایی حاوی کلسیم و آهن برای جلوگیری از پوکی استخوان و رفع کم‌خونی از جمله لبنیات، مغزهای خام مانند کنجد، پسته، گردو و بادام‌زمینی خام، نان‌های سبوس‌دار و میوه‌ها و سبزیجات و سیفی‌جات قرمز، زرد، نارنجی و سبز تیره بیشتر استفاده کرد. هرچه جنین بزرگ‌تر شود، به‌دلیل رشد بیشتر و سخت‌تر شدن استخوان‌ها و دندان‌هایش، مادر به کلسیم بیشتری نیاز پیدا می‌کند، بنابراین عدم تغذیه مناسب می‌تواند پیامدهای ناگواری برای جنین و مادر چه در کوتاه‌مدت و چه در بلند‌مدت داشته باشد.
آزمایش‌های غربالگری به‌ویژه آزمایش گلوکز خون جهت تشخیص دیابت بارداری که می‌تواند با عوارض خطرناکی بر روی رشد و سلامت جنین همراه باشد، باید طی این هفته‌ها انجام شود. این هفته‌ها آخرین فرصت برای انجام بسیاری از آزمایش‌های بارداری از جمله آزمایش غربالگری چهارگانه، سونوگرافی سطح 2 که به سونوگرافی ساختاری یا اسکن آناتومی نیز معروف است و اکوکاردیوگرافی جنین می‌باشد.
اگر هنوز واکسیناسیون سیاه‌سرفه را انجام نداده‌اید، می‌توانید در این هفته اقدام کنید.
درصد ابتلا به عفونت مثانه از هفته 22 بارداری به بعد افزایش می‌یابد و با علائمی چون درد زیر شکم، تکرر و سوزش ادرار و درد هنگام خروج ادرار، ادرار خونی و حتی تب، تهوع و استفراغ همراه و از طریق آزمایش ادرار قابل تشخیص است. عدم درمان به‌موقع عفونت مثانه می‌تواند عواقب ناگواری چون عفونت کلیه و زایمان زودرس را در پی داشته باشد.
در صورت مواجهه با گرگرفتگی، می‌توان به راه‌هایی چون نوشیدن آب کمی خنک و نه یخ، بر تن کردن لباس‌های روشن راحت و گشاد، خنک نگه داشتن دمای منزل تا حدی که به سرماخوردگی و بستن بدن منجر نشود و یا شنا در آب نه چندان سرد و کشیدن پرده‌های منزل جهت ممانعت از ورود نور آفتاب رو آورد.
از علائم هشداردهنده در این دوران می‌توان به خروج مایع یا بافت از واژن، خونریزی واژینال خفیف تا شدید، تهوع، تب و استفراغ شدید و طولانی، گرفتگی شکم و لگن و عدم احساس حرکات جنین اشاره کرد.
15 هفته قبل از موعد مقرر زایمان با کارفرمای خود در مورد مرخصی زایمان صحبت کنید.
کلاس‌های دوران بارداری بخش مهمی از آمادگی شما جهت تولد نوزاد است. آنها را دست‌کم نگیرید.