رقابت نفس‌گیر در صدرنشینی؛ آیا آمریکا و ترکیه برای همیشه تاج پسته را از ایران می‌ربایند؟

سالیان سال ایران قدرت برتر تولیدکننده پسته جهان بود تا اینکه طبق آمار فائو، در سال 2010 آمریکا توانست این جایگاه را از آن خود کند. البته ماندن آمریکا در این جایگاه چهار سال طول کشید و بار دیگر ایران این رتبه را پس گرفت. با این حال ایران نیز تنها چهار سال از این رتبه محافظت کرد و در سال 2018 بار دیگر جایگاه نخست به ایالات متحده آمریکا رسید.

حال ایران باید مراقب باشد تا رتبه دومی را از دست ندهد و ترکیه که در جایگاه سوم قرار دارد به ایران نرسد.

به گزارش یورونیوز،  ایالات متحده که تولید انبوه پسته را از سال 1976 آغاز کرده، اکنون از ایران به عنوان تولید کننده برتر جهان پیشی گرفته است. در فاصله سال‌های 2004 تا 2009، ایران هنوز به طور متوسط 40 درصد تولید جهانی پسته را در اختیار داشت و سهم آمریکا به 33 درصد رسیده بود.

اما از سال 2014 تا 2019 شرایط به کلی دگرگون شده، به طوری که آمریکا به طور میانگین 47 درصد تولید جهانی پسته را انجام داده و سهم ایران به 27 درصد کاهش یافته است.

داریوش سالم‌پور، مدیرکل دفتر امور میوه‌های سردسیری و خشک وزارت جهاد کشاورزی ایران چند روز پیش درباره وضعیت تولید پسته اظهار داشت: «پسته یک از مهمترین محصولات بخش کشاورزی و زیر بخش باغبانی بوده است. به شکلی که ایران جایگاه دوم دنیا را در تولید پسته دارد. این محصول از نظر میزان ارزآوری نیز رتبه اول را در بین محصولات باغبانی کشور دارا و به عنوان یک محصول راهبردی مطرح می‌شود.»

سه استان کرمان، خراسان رضوی و یزد عمده تولیدکنندگان پسته در ایران هستند.

به گفته مدیر دفتر امور میوه‌های سردسیری و خشک وزارت جهاد کشاورزی، در 10 ماهه سال گذشته در مقایسه با مدت مشابه سال پیش از آن، محصول پسته 56 درصد از نظر وزنی و 50 درصد از نظر ارزشی رشد داشته است.

طبق آمار رسمی بین سال‌های 2021 تا 2022، ایالات متحده حدود دو سوم (67%) از کل پسته جهان را تولید کرد. ایران با 17% در رتبه دوم و ترکیه با 11% در جایگاه سوم قرار گرفتند. یونان و سوریه مجموعا 4% سهم تولید را داشتند. حدود 1% باقیمانده از کشورهای دیگر تامین می‌شود.

بزرگترین تولیدکنندگان پسته در جهان (2018 تا 2022):

در سال 2018، ایران با 337815 تن و آمریکا با 335660 تن، به ترتیب مقام اول و دوم را داشتند. چین در آن زمان با 106155 تن در رتبه سوم قرار داشت.

در حال حاضر به‌طور قطع می‌توان گفت که آمریکا، ایران و ترکیه همچنان سه کشور برتر تولیدکننده پسته هستند. با افزایش تولید این محصول، رقابت برای کسب مقام اول همچنان داغ است.این سه کشور در مجموع 90% از سهم کل جهان را به خود اختصاص داده‌اند. ده باقیمانده در این زمان از سوریه، افغانستان، اسپانیا و چند کشور دیگر تامین می‌شود.

در بخش صادرات پسته نیز در حال حاضر، آمریکا بیشترین پسته با پوست را تولید و صادر می‌کند. ایران عنوان دومین تولیدکننده بزرگ پسته با پوست را به خود اختصاص داده است، اما در صادرات مغز پسته پیشرو است.

مزارع و میزان تولید پسته (پنج کشور برتر، اطلاعات سال 2018):

ایران - کل مساحت مزارع پسته در ایران تقریباً 411432 هکتار است که حدود 4.132 کیلوگرم (9.1 پوند) به ازای هر نفر محصول می‌دهد.

ترکیه - تعداد هکتارهای ترکیه در مجموع 366210 هکتار است. آنها حدود 1.052 کیلوگرم (تقریبا 2.3 پوند) از این مغز را به ازای هر نفر تولید می‌کنند.

ایالات متحده آمریکا - ایالات متحده محصول خود را در حدود 116950 هکتار کشت می‌کند که در مجموع حدود 1.024 کیلوگرم (2.25 پوند) به ازای هر نفر محصول می‌دهد.

سوریه - در مجموع 59989 هکتار از زمین های این کشور زیر کشت پسته است. سوریه حدود 1.74 کیلوگرم (3.84 پوند) از این محصول را به ازای هر نفر تولید می‌کند.

چین - چین حدود 32207 هکتار زمین دارد که حدود 0.076 کیلوگرم (تقریبا 17 پوند) به ازای هر نفر محصول تولید می‌کند.

پیش‌بینی‌ها:

با بهینه‌سازی شرایط رشد، آمریکا، ایران و ترکیه راه‌هایی برای تولید پسته با کیفیت بهتر پیدا کرده‌اند و بر کیفیت به جای کمیت تمرکز کرده‌اند. از طرفی در شرایط خشکسالی با برخی چالش‌ها مواجه هستند.