به قلم : محمدرضا دژکام ؛ روان شناس ، روان درمانگر و مشاور خانواده
تحریریه زندگی آنلاین : یکی از مواردی که این روزها در رفتار برخی از دختران جوان دیده شده و می شود، مقوله ای است تحت عنوان: اختلال مو _ کندن یا در اصطلاح روان شناسی تریکو تیلومانیا ! این اختلال ،یکی از بیماری هایی است که از اختلال وسواس فکری و عملی ناشی می‌شود. با عناوین مختلف از جمله: اختلال مو _ کندن ، کندنِ مو ، مو _ کشیدن ،بیرون آوردن مو ، در طبقه بندی اختلال های وسواسی اجباری قرار گرفته است . دخترانی که مبتلا به این اختلال هستند، یک میل اجباری برای کندن موی خودشان دارند به طوری که این موضوع باعث می شود که قسمتی از سرشان کم مو یا طاس شده و رنج و عذاب زیادی را تحمل کنند.به گونه ای که عملکرد اجتماعی و شغلی آنان مختل می‌شود. در برخی از دختران جوان دیده شده که این افراد ممکن است موی خودشان را نیز بخورند!
میزان شیوع اختلال مو کندن
یافته های پژوهشی روان پزشکی حاکی از آن است که نرخ شیوع 12 ماهه ی اختلال مو کندن در برخی از دختران جوان بین 1 تا 2 درصد است.این اختلال در دختران جوان شایع تر از پسر ان جوان گزارش شده است.
اختلال مو کندن شامل چه بخش هایی از بدن دختران جوان می شود؟
در پاسخ به این پرسش باید بگویم که این‌اختلال معمولا به یک یا دو جا محدود می شود اما ممکن است چندین جای بدن را شامل شود. در بیشتر اوقات، دختر جوان موی سر خود را می کند.فراوانی های بعدی به ترتیب عبارتند از: ابروها، مژدها، صورت ، دست ها ، پاها ، موهای شرمگاهی ، زیر بغل... دختران مبتلا به این بیماری، هر بار فقط یک عدد مو را می کنند و این اتفاق هر بار ممکن است چند ساعت ادامه یابد.
بیشتر بخوانید:
ویژگی های رفتاری و شخصیتی دختران مبتلا به اختلال مو کندن
دخترانی که مبتلا به این اختلال هستند ممکن‌است تا مدتی این رفتارشان را متوقف نمایند و در این مدت، دختر جوان‌ممکن است هوس یا میل شدیدی به کندن‌مو را به مدت چند روز، چند هفته، چند ماه و حتی چند سال احساس نکند! این قبیل دختران جوان گاهی اوقات دیده می شود که مشکل و اختلال خود را پنهان و مخفی می کنند.برخی از آنان کلاه بر سر می گذارند ،روسری می بندند، کلاه گیس می گذارند، لباس های آستین بلند می پوشند ،مژه ی مصنوعی می گذارند، ابروهای خود را با مداد رنگی پر می کنند یا موی سرشان را طوری آرایش می کنند یا شانه می زنند که قسمت های خالی مشاهده نشود!
علل و عوامل موثر در بروز اختلال مو کندن
از جمله شایع ترین علل و عوامل موثر در بروز این اختلال در دختران جوان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: اضطراب، افسردگی، اختلال وسواسی _ اجباری ،استرس، تنش،عصبانیت ، .. برخی از روان شناسان و روان پزشکان، اختلال مو کندن را نوعی اختلال عادتی می دانند.
روش های درمانی اختلال مو کندن در دختران جوان
روش های درمانی بر اساس سن افراد صورت می گیرد. بهترین شیوه ی درمانی را روان شناسان و روان پزشکان، آموزش معکوس سازی عادت می دانند. در این نوع روان‌درمانی ، روان شناسان و روان پزشکان به فرد مبتلا یاد می دهند تا میل شدید یا هوس خود به کشیدن مو را بشناسند و این میل یا هوس خود را به جای دیگری معطوف کنند. روان‌درمانی شناختی_ رفتاری ، بایوفیدبک و هیپنوتیزم نیز می توانند از شدت و فراوانی علائم و نشانه های این اختلال در دختران جوان بکاهند. همچنین استفاده از روش دارو درمانی برای درمان اختلال مو_ کندن توسط درمانگران رایج است.تجویز داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای و داروهای ضد اضطراب تا اندازه ای توانسته است به درمان این بیماری کمک نماید.نکته ی قابل توجه این است که نگارنده ی این مقاله از ذکر نام‌دقیق داروها به دلیل محدودیت های روان شناسی معذور است و حتما باید خود درمانگر داروی مورد نیاز را تجویز نماید( جهت آگاهی خوانندگان‌گرامی!)
بیشتربخوانید:
اختلال پوست کندن در دختران جوان
یکی دیگر از مواردی که در دختران جوان به صورت یک اختلال روان شناسی و روان پزشکی دیده شده و می شود، اختلالی است تحت عنوان: اختلال پوست _ کندن یا در اصطلاح روان شناسی اکسکوری ایشن .
تعریف اختلال پوست کندن یا اکسکوری ایشن
این اختلال عبارت است از: میل و هوس شدید و مکرر برای کندن پوست بدن تا جایی که باعث آسیب رسیدن به پوست و گوشت می شود.
میزان شیوع و ویژگی های رفتاری و شخصیتی
این اختلال بر اساس پژوهش های روان شناختی که در آخرین منبع انجمن روان پزشکی آمریکا به ثبت رسیده است گویای آن است که نرخ شیوع در دختران جوان بیشتر از پسران جوان است. دختران جوانی که به این اختلال مبتلا هستند، علاوه بر اختلال پوست کندن، به اختلال های دیگری نیز مبتلا می باشند. این افراد برای کندن پوست بدن خود انگیزه های گوناگونی دارند.انهایی که هم اختلال وسواسی اجباری و هم اختلال پوست کندن دارند ،می گویند که پوست بدن خود را به این دلیل می کنند که احساس می کنند کثیف شده است! دختران مبتلا به این بیماری، به اختلال بد شکلی بدن یا دیسمورفیک ، نیز مبتلا هستند و پوست بدن خود را می کنند تا نقص های موجود در ظاهر خود را بر طرف نمایند. مطالعات و تحقیقات روان شناختی نشان می دهند که بین ترشح هورمون دوپامین و میل شدید به کندن پوست این افراد رابطه ای معنادار وجود دارد. معلوم شده است که موادی مانند: کوکائین و مت امفتامین یا شیشه، باعث می شوند که دختران جوان به کندن‌پوست خود گرایش پیدا کنند و نتوانند که جلوی این رفتار های ناهنجار گونه خود را بگیرند.
علل و عوامل موثر در بروز اختلال پوست کندن در ختران جوان
درباره ی علل و عوامل موثر در بروز اختلال پوست کندن در دختران جوان، نظریه های روان شناسی گوناگونی وجود دارد. یکی از این فرضیه ها، آن را نوعی مکانیسم مقابله ای برای کنار آمدن با سطوح بالای برانگیختگی یا استرس درونی می داند، همچنین واکنش فرد به استرس را ضعیف یا ناقص توصیف می کند. بعضی تحقیقات این فرضیه را تایید می کنند زیرا نشان داده اند که تقویت اتوماتیک در درون فرد ظاهرا باعث تداوم رفتار کندن پوست می شود! برخی از روان شناسان و روان پزشکان بر این باورند که رفتار کندن پوست، نتیجه ی خشم واپس رانده شده است. دختر جوان مبتلا به این بیماری، نسبت به والدین مستبد و سخت گیر و متعصب خود، احساس خشم و عصبانیت می کند اما آن را واپس می راند و این خشم واپس رانده شده، خودش را به صورت کندن پوست نشان‌می دهد.به این ترتیب، والدین بیش از حد سختگیر و متععصعب، ممکن است باعث به وجود آمدن این اختلال در دختران جوان خود شوند.
بیشتر بخوانید:
روش های درمانی اختلال پوست کندن
اساسا برای درمان این اختلال دو رویکرد وجود دارد: 1_ دارو درمانی 2_ رفتار درمانی. درمان دارویی که بر مبنای تشخیص و تجویز درمانگر با توجه به شدت اختلال صورت گرفته و روند استفاده از داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی لحاظ می شود. در رویکرد رفتار درمانی نیز، بهترین روش روان درمانی است.در این نوع درمان، به بیمار در مورد اختلالش اطلاعات مفید و جامعی داده می‌شود که علت این رفتار چه می تواند باشد. همچنین تلاش می شود تا رفتار بیمار تغییر کند.روش دیگر ،استفاده از سیستم تنبیه است مثلا دعوا کردن به محض اینکه فرد شروع به کندن پوست خود می کند دیگران او را دعوا می کنند و محکم و قاطعانه می گویند: نکن! تنبیه می تواند فیزیکی باشد، مثلا دختر جوان را مجبور می کنند دستش را به شیوه ای خاص ورزش دهد ،یا اینکه وقتی شروع به کندن پوست خود می کند، روی آن آب می پاشند!
توصیه های روان شناس
به دختران‌جوان عزیز و گرامی سرزمین مادری ام توصیه می کنم که اگر دیدید که رفتار های ناهنجار گونه ی شما به مانند اختلال مو کندن یا پوست کندن در شما بنا به دلایلی ایجاد شده و جسم و روان‌شما را درگیر خود کرده است، هر چه زودتر پیش یک روان‌پزشک یا یک روان شناس بالینی کار بلد و با تجربه و مجرب و کارآزموده بروید و چند جلسه مشاوره بگیرید و از او راهکارهای مقابله با این اختلال و نیز روش های درمانی مناسب را به شما آموزش دهد و اگر بنا به تشخیص دارویی برای شما تجویز گردید حتما به وقت آن را استفاده کنید و با به کار گیری رویکردهای روان درمانی اتخاذشده توسط درمانگر خود در تلاش باشید تا هر چه زودتر بر بیماری خود غلبه کنید و زندگی عادی همراه با آرامش و بدون تنش و دغدغه ای را برای خود و خانواده تان مهیا کنید.روزگارتان سرشار از عشق و مهربانی!