به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) به نقل از روابط عمومی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی 18 مهر در نشست علمی «سبک زندگی اسلامی در سیره اهل بیت عصمت و طهارت (ع)» در مجمع جهانی اهل بیت (ع) یادآوری کرد: از نگاه اسلام، تشکیل جامعه براساس عدل و اخلاق است، جامعه تا زمانی که عدل (که نقطه برجسته وضعیت حقوقی است) و احسان ( که نقطه اوج یافته اخلاق است) بی‌بهره باشد، قابلیت برای بقا و دوام را از دست خواهد داد.
لزوم آسیب‌شناسی فردی شدن اخلاق
وی با بیان اینکه اخلاق به شدت در جامعه اسلام فردی شده است، خواهان بازتعریف اخلاق اجتماعی در بین شیعه و سنی شد و گفت: علمای فریقین باید اخلاق اجتماعی در فضای اجتماعی امت (که اتباع مذاهب در آن اجتماع یافته اند) را بازتعریف کنند و مصداق‌ها، نمادها و نمودهای اخلاق بین مذاهبی را در جامعه محقق کنند.
استاد حوزه علمیه قم عدم تعرض و اهانت پیروان و اتباع مذاهب به همدیگر را از دیگر اصول اساسی و اولیه تعایش اسلامی ذکر کرد و گفت: در یک جامعه چندمذهبی مانند جامعه بزرگ اسلامی، اتباع و اصحاب هیچ مذهبی نباید به جایگاه مذهب دیگر تعرض کنند و تضعیف جایگاه آن مذهب یا کوچک کردن آن را دنبال نمایند.
مبلغی اظهار داشت: در صورت تهاجم یک مذهب به مذهب دیگر، آسیب نه تنها متوجه به مذهب مورد هجوم واقع شده خواهد شد که به خود مذهب مهاجم نیز سرایت می کند.
رییس دانشگاه مذاهب اسلامی با تاکید بر این که مکانت هر مذهب در یک جامعه اسلامی اگر تضعیف شد، این عمل به تضعیف مکانت مذهب هجوم برنده نیز منتهی خواهد شد، گفت: برآیند کلی از تلاش مذاهب بر تضعیف جایگاه اجتماعی یکدیگر، وارد شدن لطمه به مکانت اسلام در جهان است.
وی تاکید کرد: بنابراین خطوط قرمز مکانت جهانی اسلام با عدم تعرض اجتماعی مذاهب به یکدیگر معنا خواهد یافت.
مبلغی با اشاره به اینکه پایین کشیدن جایگاه اجتماعی مذاهب ، سبب ناهنجاری اجتماعی در امت می شود، گفت: این پایین کشیدن جایگاه یک مذهب، همیشه لزوما عبارت از متهم کردن آن مذهب به کفر نیست؛ بلکه تفسیق و تضلیل (معرفی آن به مذهب فسق پروری با گمراهی ورزی) از مصادیق تلاش برای پایین کشاندن یک مذهب از جایگاه اجتماعی است.
استاد حوزه علمیه قم در عین حال تصریح کرد: البته معنای این حرف آن نیست که همه مذاهب برحق هستند بلکه قطعا یک مذهب بر حق است، ولی از آنجا که هر مذهب خود را حق می بیند باید قواعد همزیستی را رعایت کنند البته هر کس در پیشگاه خداوند برای انتخاب مذهب خود مسوولیت دارد و باید ببیند مذهب خود را بر چه اساسی گرفته و چه دلایل متقنی دارد و این بین خود او و خداوند است آنچه بر ماست حرمت گذاری به یکدیگر است.
مبلغی تصریح کرد: جامعه باید اندیشه‌ها را به صورت آزاد عرضه کند ولی طرح این اندیشه ها به صورت آزاد و همزمان، جدا از آن است که بکوشیم از طریق تکفیر، تضلیل و عناوین دیگر طرفداران جایگاه همدیگر را تضعیف و کوچک کنیم.
استاد برجسته حوزه علمیه قم گفت: در جامعه ای که آبروی گروهی برده می شود آن جامعه دیگر هم متقابلا بردن آبروی طرف اول اقدام می کند، جامعه ای که در آن به مقدسات دیگران توهین شود باید منتظر واکنش طرف مقابل هم باشد، بنابراین در جامعه اسلامی نباید متعرض جایگاه هیچ گروهی شد.
مبلغی نگه داشتن اختلاف فکری در فضای علمی، ذهنیتی و اندیشه ای و عدم اجازه به آنها برای انتقال به زندگی را از دیگر لوازم همزیستی اسلامی دانست و افزود: متاسفانه اختلاف فکری به شدت در زندگی ما انعکاس می یابد و زندگی را دچار اختلال می کند.
وی ادامه داد: اگر از سبک زندگی، دامنه و نوع زندگی سخن بگوییم آنچنان که اهل بیت (ع) فرمودند ما باید بین دو مقوله پذیرش اختلاف فکری وعدم ورود آن به زندگی اجتماعی و مقابله با عوامل جداکننده زندگی از وحدت تعایشی تمرکز کنیم .
مبلغی گفت: اگر سه قرن اول را مطالعه کنیم هیچ وقت به ذهن کسی نمی‌آمد که من چون شیعه یا سنی هستم باید هر کدام جامعه‌ای خاص داشته باشم یا عنوان مسلمان بودن را تضعیف کرده باشند بلکه با نوعی تعایش و آمیختگی زندگی آن ها همراه بوده است.
توجه ائمه اطهار به تعایش
وی اظهار داشت: البته گاهی برخی از شیعیان به دلایل خاصی ذهنیت های اولیه ای در جهت مرز بندی اجتماعی پیدا می کردند که اگر آن ذهنیت ها را ائمه اطهار (ع) مهار نمی کردند به جداشدن اجتماعی و صف‌بندی بین شیعه و سنی می انجامید. امامان بیشتر کوشش می کردند که تعایش کنید و روایت ها و مثال های زیادی در این زمینه موجود است.
وی با اشاره به اینکه در حکومت امام علی (ع)، جامعه یک جامعه یکدست بود،بیان کرد: یکدست بودن جامعه با افرادی که اختلافات فکری و مذهبی داشتند و متشکل از عثمانی، سنی و شیعه بودند، تشکیل شده بود و در صف امام علی (ع) شیعه و سنی در کنار هم بودند.
وی اظهار داشت: حتی امام حسین(ع) که آن ظلم های فاحش به ایشان شده، در کنار ایشان کسانی بودند که تاریخ می‌گوید آنها عثمانی بودند و نمونه آن زهیر بن قین است و معلوم است اهلیت برای انضمام به یک انقلاب و حرکت اجتماعی، شیعه و سنی ندارد.
مبلغی یادآورشد: اسلام اصولی را برای مدیریت اختلافات فکری دارد که بخشی از آن استقرار فرهنگ اختلاف فکری است. ارزش‌های فرهنگی مربوط به چگونگی اختلاف‌ورزی فکری اگر استقرار یابد از این اختلافات نه تنها عاملی برای انشقاق نساخته‌ایم که عاملی برای وحدت اسلامی برساخته‌ایم.
لزوم بی پیرایگی ذهنیتی در تفسیر نصوص
استاد حوزه علمیه قم گفت: متاسفانه چون ذهنیت ما بر اساس یک سری نگاه های تحول یافته و تطور یافته در مسیر تاریخ قرار گرفته و با این ذهنیت سراغ تفسیر نصوص می رویم نص را از خاستگاه بی پیرایه، فطری و طبیعی خود خارج و به گونه ای معنا می کنیم که قابل اجرا نیست.
وی ادامه داد: تفسیر غیر فطری نص باعث می شود تا از جایی نگاه، اندیشه و ذهنیت ما زخمی را باز و مشکل و ناهنجاری را ایجاد کند.
وی ادامه داد: باید از نظر روشی به بی پیرایگی ذهنی به هنگام تفسیر نص روی آوریم، سلفی گری از این بی پیرایگی فطری بی بهره است آنها بجای رجوع به بی پیرایگی اولیه در عهد اسلام به وضعیت‌های سنن و آدابی آن دوره روی می‌آورند که این همان سلفی‌گری است، سلفی گری یک نگاه به شدت جامد، خشک، ظاهرگرا، قالب خواه و کالبد گراست بدون آنکه به درون و محتوا و مغز بنگرد ظواهر را می گیرد و این ظاهر را اصل می بیند و معتقد به تسری و توسعه آن به زمان های بعد می‌شود.
وی گفت: سه مقوله را باید همزمان از دیدگاه اهل بیت (ع) پی بگیریم و آن سبک، نوع و دامنه زندگی است.
وی ادامه داد: نوع همان همزیستی است که در مقابل تک زیستی قرار دارد و دامنه زندگی یعنی این که به قلمروی گسترده کسانی که باید با آنها همزیستی داشته باشیم دست زنیم و سبک یعنی این که متناسب با آن دو و اقتضاءات آنها شیوه زندگی را در پیش بگیریم.
