به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در ابتدای این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین اسدی نسب، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در سخنانی با بیان اینکه مهمترین دلیل عقلی اقامه شده بر خلود مجرمان تجسم اعمال و تغییر ذات است گفت: این افراد معتقدند که انسان با انجام اعمال ذاتش تغییر می‌کند و چون فرد با اختیار خود عملی را برگزیده است اگر جنایت و جرمی کرده است ذات او تغییر یافته و تا ابد باید در جهنم بسوزد.
ناسازگاری خلود جهنمی با عدالت
وی در رد ادعای این افراد و با بیان اینکه خلود ابدی مجرمان با عدالت خدا سازگاری ندارد افزود: انحصار خالقیت برای خداوند، خلق انسان و اختیار او به دست خدا، صدور خیر از سوی خدا و عدم امکان صدور شر از سوی خالق هستی و ربوبیت عام، مطلق، فعال و همیشگی خداوند اثبات کننده این مسئله است که خلود مجرمان ابدی و تا خدا خدایی می‌کند نیست و این مجرمان بعد از میلیاردها سال عذاب در آخرت از آن نجات خواهند یافت.
اسدی نسب به ارایه برهان و دلایل دیگری پرداخت و تصریح کرد: پنج دلیل برای اینکه عذاب مجرمان ابدی نیست می‌توان اقامه کرد که اولین آن این است که خداوند از خلقت هدفی داشته است و هدف او هم قطعا سعادت ابدی انسان بوده است حال اگر تا خدا، خداست فردی به علت گناه در دنیا تا ابد در جهنم جاویدان باشد با هدف خلقت که رسیدن به سعادت است در تنافی قرار دارد.
وی اظهار کرد: خلود ابدی با عدالت خداوند نیز سازگار نیست زیرا باید تناسب میان جرم و جزا باشد. اگر فردی هر قدر هم در دنیا گناه کرده باشد دامنه گناه و اثار او محدود است آیا این با عدالت خداوند سازگار است که فرد تا ابد در جهنم باقی بماند.
ناسازگاری خلود ابدی با رحمت خدا
این قرآن‌پژوه تصریح کرد: رحمت خداوند اقتضا دارد تا شامل حال جهنمی‌ها هم بشود و دیگر اینکه خلود با نظام احسن الهی ناسازگار است. شما دو جهمنم یکی کوتاه مدت ودیگری بلندمدت را فرض کنید آیا اینکه فردی تا ابد بسوزد با نظام احسن سازگار است یا اینکه فردی بعد از اینکه مجازات گناهانش را دید پاک شود و به بهشت برود.
وی افزود: دیگر اینکه حکمت و علم خداوند مقتضی است که به جهنمی‌ها تخفیف بدهد زیرا خداوند در ابتدای خلقت افراد جهنمی می‌دانست که این افراد جهنمی هستند پس چرا آنان را خلق کرد مگر هدف خداوند از خلقت رسیدن به سعادت نبود.
اسدی نسب به موضوع رابطه میان جرم و جنایت با ذات انسان اشاره و عنوان کرد: تناسب میان روح و گناه را خدا آفریده است پس اولا چرا خدا این رابطه را ایجاد کرده و بعد اینکه خدایی که رابطه میان عذاب و ذات را آفریده چرا پس از عذاب موجب تغییر ذات مجرم و عفو او نشود.
در ادامه این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین سعید داودی به عنوان دبیر علمی در سخنانی به رد ادعای اسدی نسب پرداخت و گفت: باید میان استحسانات عقلی با امور بدیهی عقلی فرق بگذاریم و اینکه گفته شود تصور مساوی تصدیق است و همین که تصور کنیم که خلود ابدی امکان ندارد وهمین تصور مساوی تصدیق است امری پذیرفتنی نیست.
عقل را به تنهایی به قیامت راهی نیست
همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین شاکرین، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در نقد سخنان اسدی نسب تصریح کرد: مباحث قیامت چیزی نیست که با عقل قاصر ما قابل فهم باشد و نهایت کاری که عقل می‌تواند بکند این است که امور نقل شده را بفهمد و تجزیه و تحلیل کند.
وی اظهار کرد: ملاصدرا اگرچه اوایل تالیفاتش بر پذیرش عذاب ابدی ایراد داشت اما در تالیفات آخر عمر از نظرش برگشت و خلود را پذیرفت.
وی با اشاره به بدیهی بودنی که طراح بحث آن را عنوان کرد گفت: بداهتی که ایشان مطرح کرده حتی در شکل ثانوی آن نیز قابل دفاع نیست و ما به لحاظ معرفت‌شناسی نمی‌توانیم متون دینی را تحلیل عقلی کنیم مگر آن که مرتبه تحلیل عقلی فراتر از مرتبه نقلی باشد.
شاکرین بیان کرد: ادله نفی ابدیت عذاب هیچکدام دلیل نیست بلکه بیشتر قیاسات شعری است و عواطف و احساسات در آن نقش بازی می‌کند و چیزی را به صورت عقلی سامان می‌دهد.
خلود در جهنم بخشی از کمال ثانوی است
وی با رد نظر اسدی نسب درباره هدف خلقت افزود: خداوند هدف خلقت را به صراحت عبادت کردن خدا معرفی کرده است ولی اگر به مراتب کمال بپردازیم خود خلقت کمال است و رفتن به جهنم و بهشت کمال ثانوی است و فردی که به جهنم می‌رود هم به بخشی از کمال رسیده است.
این محقق قرآنی اظهار کرد: در نگاه فلسفی عالم یک کل است که رابطه قوی میان همه اجزای آن وجود دارد و چه مانعی دارد در این نظام و سیستم کل مثلا از بین میلیاردها انسانی که آمده و تا قیامت هم خواهند آمد چند صدنفر هم اهل خلود در جهنم باشند و نمی‌توان به علت اینکه اینها به جهنم می‌روند کل نظام سبب و مسببی عالم را به هم بریزیم و بگوئیم خدا می‌دانسته این افراد جهنمی هستند پس چرا آنان را خلق کرده است و شر قلیل لازمه خلقت کثیر است.
وی تاکید کرد: اگرچه این ادله آقای اسدی نسب صورت عقلی دارد ولی به لحاظ بنیاد عقلی ضعیف است و پاسخ دارد.
کم توجهی به روایات
همچنین حجت‌الاسلام قدسی از قرآن‌پژوهان نیز در رد ادعای اسدی نسب گفت: ایشان به روایات کم توجهی داشته است و اگر ما به روایتی رسیدیم که سند آن عالی بود و احتمال صدور آن قطعی و نزدیک به یقین و با قرائن قرآنی سازگار دیگر عقل مجالی برای طرح نیست.
وی اظهار کرد: خلود ابدی اهل جهنم موضوعی است که در برخی روایات بر آن تاکید شده و ظاهر برخی آیات نیز بر آنن تصریح دارد البته عقل فی الجمله به بهشت و جهنم راه دارد.
وی تاکید کرد: اگر نص صریح‌الدلاله یا یقینی الصدور داشتیم و صادق مصدقی هم آن را تایید کرد آیا کسی که کرور کرور مومن را گردن زده و در گودال ریخته و چشم آنان را کور کرده است و یا کسی که ادعای ربوبیت می کند و بندگان خدا را به بند کشیده است نباید خالد در جهنم باشد و آیا این فرد قابل ترحم است که بعد از مدتی عذاب چشیدن از آن بیرون اید.
سکوت عقلی
قدسی عنوان کرد: عقل در اینجا قفل می‌کند و یا حداقل سکوت و بحث دیگر اینکه آیا در این مورد مانند قیامت که ما اطلاع زیادی از آن نداریم ابتدا باید سراغ آیات و روایات رفت و بعد سراغ عقل یا اینکه باید با عقل ناقص خود مطالبی را بگوئیم و بعد به سراغ تایید آن برویم.
