به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در ابتدای این نشست علمی حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر سعیدی روشن، دانشیار گروه قرآن‌پژوهی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در سخنانی گفت: مطالعات قرآنی دارای سه ضلع است که دو ضلع اول و دوم آن محور قرآن‌شناخت و اصول و مبانی فهم قرآن کریم و ضلع سوم نیز مجموعه مباحث تفسیر ترتیبی و موضوعی است.
وی اظهار کرد: هزاران کتاب و مقاله و مطلب در این راستا تدوین شده و تفسیر و تحقیق شده است که با عنوان معارف و آموزه‌های قرآنی می‌شناسیم اما سؤال این است که از این آموزه‌ها چگونه می‌توانیم در عرصه‌های مختلف اجتماعی و روابط مادی و معنوی و ... بهره ببریم.
سعیدی روشن ادامه داد: ما بخواهیم یا نخواهیم، علوم انسانی جامعه بشری و تکنولوژی و فناوری و همه چیز جامعه را مدیریت می‌کند. علوم انسانی از 300 سال قبل به این طرف رونق و نضج گرفته است. از این رو ما باید در روند این علوم به تغییر وضع بپردازیم و البته این به معنای دور ریختن دستاوردهای بشری در حوزه علوم انسانی و ... نیست.
در ادامه این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین مسعود آذربایجانی، دانشیار گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در سخنانی بیان کرد: بحث از نقش مطالعات قرآنی در علوم انسانی از دو زاویه ضرورت و مفهوم شناسی قابل پیگیری است و در بحث نخست نیز از دو منظر یکی هیمنه و جایگاه علمی قرآن در فرهنگ ایرانی و اسلامی و دیگری اسلامی سازی علوم می‌توان در این زمینه بررسی داشت.
وی مفهوم شناسی را دومین محور در این بحث برشمرد و ادامه داد: آنچه در این نشست از مطالعات قرآنی مراد است همه مباحث علوم قرآنی که سیوطی در الاتقان دسته بندی کرده است نیست بلکه مراد تفسیر ترتیبی و موضوعی قرآن کریم است.
همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین سیدهادی عربی، دانشیار گروه اقتصاد و رئیس پژوهشکده علوم اجتماعی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، گفت: آنچه می‌توان از مطالعات قرآنی برای تحول در علوم انسانی مورد استفاده قرار گیرد، در سه عرصه مبانی، مسایل و کاربردها قابل بحث و استفاده است.
وی تصریح کرد: از مطالعات قرآنی می‌توان در حوزه مبانی، و مبانی فلسفه اخلاق همچنین نظریه پردازی و تجویز که مربوط به حوزه کاربردی است بهره جست و از این منظر این بحث دارای بار ارزشی هم خواهد بود لذا مطالعات قرآنی قطعا تاثیرگذار خواهد بود.
مشکلات حاد قطار پرسرعت علوم انسانی
بعد از طرح دیدگاه‌های این دو محقق که شرح آن در خبرهای جداگانه ارسال می‌شود، نوبت به پرسش حضار رسید و بحث‌هایی در گرفت که از متن کسل کننده نشست جذاب‌تر بود. یکی از حاضران در پرسشی مطرح کرد که سالیان سال است در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و مراکز تحقیقی بر روی مباحث نظری کار شده و می شود که البته خوب است ولی ما اگر در پرتو این مباحث به کاربردها بی توجه باشیم و مثلا ندانیم که وضعیت نهادهای مختلف ما از جمله مهد کودک ها، پلیس و قوه قضائیه و ... ما چه رابطه‌ای با آموزه های قرآنی دارند طرف چندانی از مباحث نظری برنخواهیم بست و از پژوهشگاه انتظار می رود تا به این نوع دغدغه ها پاسخ دهد و به مسایل صرف نظری بسنده نشود که سعیدی روشن در توضیح اجمالی گفت: ما در قطار پرسرعت علوم انسانی و یا بهتر بگویم هواپیمای پرسرعت علوم انسانی نشسته‌ایم و این هواپیما هم مشکلات حادی هم دارد اما امکان اینکه آن را متوقف کنیم و به رفع مشکلات آن بپردازیم نیست و باید در حال حرکت آن را تعمیر کنیم و طبق ذائقه خودمان پیش ببریم که حضار دیگری گفت البته به شرط آن که هواپیما سقوط نکند.
پرسش دیگر یکی از حاضران در نشست این بود که ما علوم انسانی را مسلم گرفته‌ایم و تلاش می‌کنیم از آموزه‌های قرآنی مویدی برای آن فراهم آوریم سؤال من این است که آیا باید وفقاداری به علوم انسانی اصل مسلم باشد یا اینکه طرحی نو در اندازیم و بحث دوم اینکه اگر طرحی نودرانداختیم مانند علامه طباطبایی(ره) در برداشت‌های جدید از قرآن متهم به کفر و تفسیق نخواهیم شد و این فضا در حوزه پذیرفتنی است.
سؤال سومی هم از سوی یکی دیگر از افراد عنوان شد و آن اینکه علوم قرآنی چه خدمتی می‌تواند به سایر علوم برای ایجاد ارتباط وثیق تر آنان با قرآن داشته باشد که در ادامه حجج اسلام آذربایجانی و عربی به پاسخ آن پرداختند.
ناشکری نکنیم؛ تحول شروع شده است
آذربایجانی در پاسخ به مجموعه سؤالات گفت: برخی از حاضران می گویند تحولی رخ نداده و این کم لطفی است زیرا در 30 سال اخیر تحول شروع شده و در حال انجام است اما روند علم طبیعی است که کند باشد همان طور که غربیها در 400 سال توانسته اند به این جا برسند بنابراین تحول شروع شده اما قابل رقابت با غرب نیست.
وی افزود: امروز ما پکیج‌های درمانی براساس آیات و سنت در روانشناسی و برای درمان مشکلات روانی داریم که قابل رقابت با غرب است، 30 مقیاس در مفاهیم روانشناسی تدوین کرده‌ایم که قدرت رقابت با نوع رغبی خود دارد و نباید ناشکری کنیم.
آذربایجانی درباره خدمت علوم قرآنی به سایر علوم هم تصریح کرد: علوم قرانی می‌تواند نقش پشتیبان برای علوم در قالب نظارت، مشاروه و مشارکت را داشته باشد همچنین مفاهیم علوم انسانی در سایه تعامل با گروه علوم قرآنی پخته تر شود و ثالثا پروژه های علمی مانند روش شناسی استخراج علوم انسانی از قرآن، بررسی تحلیلی پیشینه تفسیر علمی قرآن و آسیب شناسی آن می‌تواند در پژوهشگاه تصویب و با هدف ذکر شده اجرا شود.
در مقام الوهیت نیستیم
در ادامه حجت‌الاسلام عربی نیز تاکید کرد: ما در مقام الوهیت نیستیم که بر قرآن به عنوان یک منظومه اشراف داشته باشیم و بتوانیم از منظری بالا و والا و به ویژه در عصر غیبت بر قرآن نظر بیفکنیم و به استخراج مبانی علوم بپردازیم بلکه ما نظریات و رهیافت‌هایی را از آن می‌گیریم و با گرفتن بازخوردهای اجتماعی به حک و اصلاح آن اقدام می‌کنیم.
وی تاکید کرد: من هم معتقدم نباید در مباحث نظری متوقف شد ولی همین مباحث نظری و عملی در تعامل با یکدیرگ تکمیل می‌شوند و برای دستیابی به چنین موضوعی باید تولید علم را به عنوان یک چرخه در نظر داشته باشیم که از ایجاد فکر آغاز می شود و تا تبدیل به فناوری و علم ادامه می‌یابد.