اورژانس‌های جراحی در دوران بارداری

گاهی موارد اورژانسی در بارداری پیش می‌آید که اگرچه شیوع کمی دارد؛ ولی به هر حال، به اقدامات جراحی نیاز دارد. جراحی در دوران بارداری ممکن است عوارض جدی‌تری داشته باشد که لازم است این مشکلات سریع‌تر بررسی و برای رفع آنها دقت بیشتری شود.
خانم بارداری که با درد حاد شکم مراجعه می‌کند، ممکن است به دلایل مختلف دچار این حالت شده باشد که ابتدا با گرفتن تاریخچه دقیق و معاینه و بررسی کیفیت و نوع درد و علایم بالینی و اینکه در چه سنی از بارداری مشکل آنها ایجاد شده، علت این درد مشخص می‌شود. این درد شکم ممکن است به دلایل مامایی یعنی بارداری باشد که از جمله آن می‌توان به سقط، زایمان زودرس و بارداری خارج رحمی اشاره کرد. اما گاهی درد شکم به دلایلی به غیر از خودبارداری است و ممکن است به دلیل ابتلا به سایر بیماری‌ها باشد. در این صورت با انجام سونوگرافی و سایر بررسی‌های آزمایشگاهی و علایم، علت آن مشخص می‌شود. بنابراین تشخیص افتراقی مشکلات جراحی غیر از مشکلات مامایی نیازمند توجهات بیشتر است.
آپاندیسیت
یکی از اورژانس‌های خیلی شایعی که در بارداری ممکن است اتفاق بیفتد آپاندیسیت است. متاسفانه تشخیص آپاندیسیت در حین بارداری بسیار سخت است چون آپاندیس از محل اصلی خودش خارج می‌شود و به نقطه بالاتری می‌رود که این نقطه بالاتر تشخیص را مشکل می‌کند ولی در هر حال بیمار باردار هم تهوع دارد و هم بی‌اشتها است که جزو علایم آپاندیسیت است. در بارداری به دلیل اینکه مقدار گلبول‌های سفید زیاد می‌شود و در آپاندیسیت هم این افزایش گلبول‌های سفید را داریم، بنابراین بیماری که طرف راست شکم‌اش درد دارد، باید به فکر آپاندیسیت بود که با کنترل و معاینه دقیق می‌توان به تشخیص آپاندیسیت رسید. اهمیت دیگر آپاندیسیت این است که چون دیر تشخیص داده می‌شود احتمال پاره شدن آپاندیس و ریختن محتویات آن به داخل شکم و عفونت داخل شکم وجود دارد و به همین دلیل هر گونه درد ناحیه راست و پایین و یا ناحیه ناف باید مورد توجه قرار گیرد و اگر لازم است جراحی انجام شود. اگر بارداری کمتر از 16 یا 17 هفته باشد به طریق لاپاروسکوپی (جراحی از طریق ایجاد یک سوراخ کوچک) قابل انجام است اما اگر بارداری بالای 20 هفته باشد به روش قدیمی و با باز کردن شکم عمل می‌شود.
وقتی بیمار دچار درد آپاندیسیت می‌شود و در سه ماهه اول بارداری است،‌ به بیمار هورمون پروژسترون داده می‌شود که اینها جلوی سقط را می‌گیرد و در سه ماهه سوم نیز با دادن برخی دارو‌های خاص می توان از زایمان زودرس پیشگیری کرد.
کیست‌های تخمدان
یکی دیگر از اتفاقاتی که ممکن است در طول بارداری، نیاز به جراحی را افزایش دهد، مشکلات کیست‌های تخمدانی است. این کیست‌ها ممکن است دور خود بچرخند که این حالت نیز با درد همراه است. درد آن از آپاندیسیت شدیدتر است و بیمار نمی‌تواند بایستد و حتی شب‌ها نمی‌تواند بخوابد که این حالت نیز باید در اسرع وقت عمل شود وگرنه بیمار تخمدان‌اش را از دست خواهد داد. با سونوگرافی و معاینه دقیق خانم باردار می‌توان چنین مشکلات تخمدانی را تشخیص داد. در صورت عدم جراحی ممکن است قابلیت باروری بیمار از دست برود اما اگر قبل از 6 ساعت این چرخش تخمدان تشخیص داده شود و به حالت اولیه بازگشت داده شود، این اتفاق نمی‌افتد.
التهاب کیسه صفرا
به غیر از مواردی که ذکر شد، یکی دیگر از اورژانس‌های جراحی در بارداری التهاب کیسه صفرا است. زنانی که در بارداری خیلی بی‌تحرک می‌شوند و یا وزن زیادی می‌گیرند ممکن است دچار التهاب کیسه‌صفرا شوند و گاهی این حالت همراه با سنگ است و اگر این حالت به صورت حاد و ناگهانی باشد درمان در مرحله اولیه طبی و دارویی است و تا جایی که بتوان باید با دارو و آنتی‌بیوتیک درمان شود اما اگر مشکل شدید باشد لازم است جراحی انجام شود اما اکثر جراحان و متخصصان زنان ترجیح می‌دهند که این عمل به بعد از بارداری موکول شود چون عمل نسبتا سنگینی است و خیلی اوقات بعد از اتمام بارداری، حجم و حرکت صفرا بهتر می‌شود و ممکن است کمی از مشکلات برطرف شود و سعی می‌شود عمل جراحی به تاخیر بیفتد. البته در صورتی که امکان داشته باشد و خطری هم مادر باردار را تهدید نکند.
تصادفات
تصادف در حین بارداری یکی از موارد دیگری است که ممکن است خانم باردار را با انجام جراحی مواجه کند. از آنجا که در طبیعت همه چیز خوب طراحی شده، معمولا وقتی تصادفی اتفاق می‌افتد، به دلیل اینکه دور تا دور جنین را آب فرا گرفته، معمولا شوک مستقیم به بچه‌ وارد نمی‌شود ولی با این حال خطر کنده شدن جفت وجود دارد که آن را با تحت نظر قرار دادن بیماری که تصادف داشته می‌توان تشخیص داد.
توصیه می‌شود خانم‌های بارداری که سوار ماشین می‌شوند حتما کمربند ایمنی را ببندند که اگر تصادفی رخ داد برخورد با شیشه نداشته و خطر پرتاب شدن از ماشین کمتر شود و در 48 ساعت اولی که این اتفاق افتاد بیمار باید تحت نظر باشد تا از نظر کنده شدن جفت کنترل شود و صدای قلب جنین و احیانا پارگی کیسه‌آب مورد بررسی قرار گیرد. البته این اتفاق معمولا شایع نیست و حتی در تصادفات بسیار شدید اگر کمربند ایمنی بسته باشد و خودرو مجهز به کیسه‌های هوایی هم باشد این اتفاق کمتر می‌افتد.
سنگ‌های کلیوی
یکی دیگر از اتفاقاتی که ممکن است در بارداری ایجاد شود سنگ‌های کلیوی است اما معمولا در بارداری جراحی انجام نمی‌شود. در این زمان اگر مشکل مادر باردار زیاد باشد با استفاده از لوله‌هایی که دارای انحنا در دو طرف است یک سر آن در کلیه و یک سر آن در مثانه قرار می‌گیرد تا مشکل کمی برطرف شده و به جراحی حین بارداری نیاز نباشد.
سنگ کلیه هم در بارداری بسیار شایع است زیرا حجم خون در گردش افزایش پیدا می‌کند و مادران باردار هم اگر بی‌تحرک باشند و حرکت کم ادرار در مسیرهای ادراری وجود داشته باشد، ماندن ادرار در مثانه و کلیه احتمال تشکیل سنگ را زیاد می‌کند و درد شدید ناحیه پهلوها و سوزش و تکرر ادرار و وجود خون در ادرار مشخص می‌شود، بنابراین سعی می‌شود با آنتی‌بیوتیک‌ و مسکن‌ها درد تسکین پیدا کند و با قرار دادن این لوله‌ها که یک سر آن در لگنچه و سر دیگر آن در کلیه است راه ادراری برقرار می‌شود و بعد از بارداری این سنگ‌ها با جراحی یا با سنگ‌شکن برداشته می‌شود.
منبع:http://www.salamat.com