برای بسیاری از ما سفر تنها در لذت گشت وگذار در شهرهای زیبا و خریدهای رنگارنگ و نهایتا سرزدن به طبیعت به منظور پیک نیک خلاصه می‌شود اما هستند افرادی که سفر را به منزله کشف و شهود دیده و برای دیدن ناشناخته‌ها قدم به سفرهای ماجراجویانه می گذارند. سوگل خلخالیان بانوی جوان ایرانی یکی از همین افراد است. خلخالیان اولین زن ایرانی است که با هزینه شخصی به قطب جنوب سفر کرده و از این منطقه بکر و زیبا عکاسی و فیلمبرداری کرده است. نمایشگاه عکس‌های این هنرمند و جهانگرد ایرانی از قطب جنوب و کویر لوت ایران با عنوان «شباهت ها در تفاوت ها» روزهای 14 و15 اردیبهشت در گالری آریانا برپاست.
کمی درباره خودتان بگویید. از چه زمانی کار عکاسی را آغاز کردید؟
فارغ‌التحصیل رشته گرافیک هستم و تقریبا دو سال است به عکاسی علاقمنده شده‌ام و به طور جدی عکاسی می‌کنم.
چطور شد تصمیم گرفتید به قطب جنوب سفر کنید و عکاسی در این منطقه را انتخاب کردید؟
شاید برایتان جالب باشد بدانید علاقه‌ام به برف و سرما باعث شد ابتدا به قطب شمال سفر کنم و با تماشای عکس‌ها و فیلم‌های همسفرانم در قطب شمال که از قطب جنوب تهیه کرده بودند به شدت ترغیب شدم به این منطقه جذاب زمین سفر کنم و کنجکاوی‌ام نسبت به دیدن این قاره چندین برابر شد.
سفر به قطب جنوب بسیار مهیج و جذاب است اما کمتر کسی به فکر این سفر پرهزینه و طبعا پرمخاطره می‌افتند.
تا پیش از برخورد با طوفانی که همیشه بین دو اقیانوس هند و منجمد جنوبی وجود دارد، نمی‌دانستم چه سفر سختی پیش رو دارم. به طور تقریبی همه مسافران به قطب جنوب دو روز و نیم در راه رفت و دو روز و نیم در راه بازگشت، این طوفان سخت را تجربه خواهند کرد.
سفر من از امارات آغاز شد و از آنجا به شهر بوینس آیرس در آرژانتین پرواز کردم. بعد از بوینس آیرس به شهری کوچکی به نام اوسوایا که به آخرین شهر دنیا موسوم است و نزدیک‌ترین شهر به قطب جنوب است پرواز کردم. در آن شهر با همسفرانم در یک کافی شاپ قرار گذاشتیم و همه به سمت کشتی که قرار بود ما را به قطب جنوب ببرد رفتیم و سفرمان به این نقطه زیبا از زمین آغاز شد. مدت سفرمان هم تقریبا 15روز بود.
قطب جنوب، این منطقه بکر را چطور توصیف می‌کنید؟
این قاره شگفت‌انگیز تقریبا 200 سال است که کشف شده است و کاملا عاری از جمعیت است و جز پنگوئن‌ها هیچ موجود زنده دیگری روی خشکی آن زندگی نمی‌کند. نکته جالب اینجاست که به علت سرمای فوق‌العاده بالا میکرب و باکتری توان زندگی ندارند و چیزی فاسد نمی‌شود. وقتی وارد این منطقه بکر شدم حس کردم وارد سیاره‌ای دیگر شده‌ام . دسترسی به هیچ امکانات ارتباطی مدرن آنجا وجود نداشت. تلفن، اینترنت، تلویزیون و حتی انسانی برای گفت‌وگو دیده نمی‌شود.
ایده عکاسی از کویر و قطب و در کنار هم گذاشتن عکس این دو منطقه کاملا متفاوت چگونه به ذهن‌تان رسید؟
بعد از بازگشت از سفر قطب جنوب که سردترین نقطه زمین است کنجکاو شدم که گرم‌ترین نقطه زمین کجاست و در نهایت تعجب متوجه شدم گرم‌ترین نقطه زمین در کشور خودمان است . گرم‌ترین نقطه زمین منطقه گندم بریان در کویر لوت و نزدیک کلوت‌های شهداد است که به لحاظ بصری منطقه‌ای بسیار زیباست و نظیر این منقطه فقط در آریزونای آمریکا وجود دارد. به سرعت برای سفر به این منطقه آماده شدم و عکس‌هایی از کویر گرفتم که بسیار شبیه به عکس‌های قطب جنوب بودند. شاید این حرف برایتان عجیب باشد اما با دیدن عکس‌های نمایشگاه به این شباهت عجب و جذاب پی خواهید برد.
چقدر به طبیعت علاقمند هستید و عکس‌هایتان را از نظر معرفی طبیعت و احترام به محیط زیست چطور ارزیابی می‌کنید؟
طبیعت برای من در حکم موجود زنده‌ای است که به درد دل‌هایم گوش می‌دهد و مانند سنگ صبور عمل می‌کند. طبیعت مانند یک انرژی درمانگر مفید است و به من حس زندگی، تنفس عمیق و آرامش می‌دهد. آنقدر این حس جاری و نیروبخش است که گاهی فکر می‌کنم عکاسی من را از طبیعت دور می‌کند و و چقدر حیف است این همه شکوه و عظمت و زیبایی را از دریچه دوربین نگاه می‌کنم. وقتی از شهر دور می‌شوم و به دل طبیعت می‌روم دلم می‌خواهد همه لحظات و دقایق را صرف لذت از این همه زیبایی و آرامش کنم.
طبیعت سرمایه ما انسانهاست و ودیعه‌ای الهی که باید برای آیندگان نیز حفظ کنیم. اصلا زمانی عکاسی برای من جدی شد که تصمیم گرفتم لحظات زیبای طبیعت را ثبت کرده و به همه انسان‌ها این پیام را بدهم که باید برای حفظ این زیبایی همکاری کنیم و کوشا باشیم. برخی طبیعت را مادر می‌دانند و در نگهداری از آن می کوشند و متاسفانه عده‌ای طبیعت را مال خود می‌دانند و در صدد بهره‌کشی و تخریب آن برمی‌آیند.
بهترین بخش سفرتان به قطب جنوب چه بود؟
بهترین بخش سفرم تماشای معصومیت و زیبایی غیر قابل وصف پنگوئن‌ها و نهنگ‌ها بود.
مدت سفرتان چقدر بود و آیا پیش از رفتن به آن منطقه دورافتاده و سرد نگرانی نداشتید؟
مدت سفرم تقریبا 15 روز بود. راستش ترس و نگرانی خاصی نداشتم و چون با همسر و فرزندم که در همه سفرها همراه و پشتیبانم هستند همسفر بودم دلهره‌ای از رفتن به قطب به دلم راه ندادم.
قطب جنوب منطقه‌ای بکر است و توریست‌های کمی امکان سفر به آن منطقه را پیدا می‌کنند. از این جهت آرامش طبیعت و حیواناتی که در آن منطقه زندگی می‌کنند را چطور توصیف می‌کنید؟
بزرگ‌ترین درسی که از طبیعت و بخصوص طبیعت قطب جنوب گرفتم آرامش و سکوت این منطقه بود. به طوری که حس می‌کنید با موجودی متین و باوقار سروکار دارید. آرامش و صبر بزرگ‌ترین ویژگی‌ای است که می‌توان از طبیعت فراگرفت و در زندگی به اجرا گذاشت. ما در زندگی شهری مدام سروصدا ایجاد می‌کنیم و به زندگی در محیط‌های پر صدا عادت کرده‌ایم اما طبیعت پر است از سکوت.
شما به عنوان بانویی ایرانی قدم به قطب جنوب که پس از سفر به فضا سخت‌ترین و پرهزینه‌ترین و البته پرمخاطره‌ترین سفر است گذاشته‌اید. این موضوع می‌تواند پیامی برای بانوان ایرانی باشد که هیچ چیز برای یک زن با اراده غیر ممکن نیست. پیام خودتان برای زنان ایرانی چیست؟
به تمام زنان ایرانی می‌گویم که با اراده قوی می‌توانند سخت‌ترین راه‌ها را طی کنند. از مادران سرزمینم می‌خواهم جهان‌بینی مثبت را به فرزندان‌شان یاد بدهند و به آنها بگویند طبیعت و خاک از پلاستیکی که در آشپزخانه از آن استفده می‌کنیم تمیزتر است. آشتی با طبیعت را به کودکان بیاموزیم و آنها را برای زندگی مسالمت‌آمیز با محیط زیست و حیوانات تربیت کنیم. به کودکان‌مان بیاموزیم طبیعت ماندگارترین دوست آنهاست و باید در حفظ آن کوشا باشند.
در این نمایشگاه قرار است «سیستم پیمان جنوبگان» توسط ایران هم امضا شود در مورد این پیمان هم توضیج دهید لطفا.
کره زمین، فارغ از همه مرزبندی‌های سیاسی و فرهنگی، زیستگاه خاکی همه ما انسان‌ها است؛ سیاره‌ای کوچک و باشکوه که امکان حیات را برای همه ما و دیگر جانداران فراهم کرده است. در سیاره زمین با وجود کشمکش‌های سیاسی و فرهنگی، هنوز سرزمینی مانده است که بدون در نظر داشتن نژاد ، فرهنگ ، ملیت و ... به همه انسان‌ها تعلق دارد؛ این میراث مشترک، قاره جنوبگان است.
این سرزمین وسیع، اهمیتی جهانی دارد و بر اقلیم و محیط زیست ما، بسیار موثر بوده است؛ جنوبگان مهمترین منبع آب شیرین کره زمین نیز هست و در عین حال آزمایشگاه طبیعی بزرگی است که می‌تواند برای شناخت تهدیدهای زیست محیطی، کمبود منابع آبی، تغییرات اقلیمی، و نیز کشف تاریخ تکوین حیات و بسیاری دیگر از موضوعات علمی و پژوهشی، اطلاعات ارزشمندی در اختیار دانشمندان و محققان قرار دهد.
برای تحقق این موارد و دستیابی به آن و نیز حفاظت و صیانت از مالکیت عمومی ساکنان زمین بر قطب جنوب، سیستم پیمان جنوبگان که روابط بین‌الملل در «تنها قاره خالی از انسان بومی» را تنظیم می‌کند، در سال 1959 به امضای 12 کشور رسید و امروزه به امضای 53 کشور رسیده است. این پیمان، جنوبگان را به عنوان منطقه‌ای تنها برای تحقیقات علمی و بدون هر گونه فعالیت نظامی و پرهیز از ادعای مالکیت، به رسمیت می‌شناسد. بسیاری از کشورهای آسیایی و نیز همسایگان شرقی و غربی ایران، عضو این پیمان هستند و پروتکل حفاظت از محیط زیست جنوبگان را نیز امضا کرده‌اند و در آن قاره ، پایگاه دایمی دارند. اما ایران با وجود موقعیت جغرافیایی ویژه و نیز سابقه حضور ایرانیان در قطب جنوب، سهمی در این پیمان نداشته است.
ایران از راه دریای مکران دسترسی مستقیم به قطب جنوب دارد و پیشگام حضور آسیا در قطب جنوب بوده و عبدالله امیدوار جهانگرد ایرانی، به عنوان اولین نماینده از ایران و آسیا، در سال 1345 و تنها 5 سال پس از اجرا شدن پیمان جنوبگان ، قدم قاره جنوبگان گذاشته است. امضاکنندگان این پیمان خواستار عضویت ایران در این پیمان هستند.
این نمایشگاه 15 و 16 اردیبهشت در گالری آریانا واقع در الهیه،انتهای خیابان مریم شرقی،ابتدای خیابان فرشته(شهید فیاضی)،شماره 9 از ساعت 4 تا 8 بعد از ظهر برقرار است.
