تأثیر و اهمیت وجدان کاری بر فقرزدایی و امنیت ملی

پیشرفت و رشد اقتصادی کشورها از نظر سرمایه گذاری و طرح ریزی برای توسعه و فعالیت های مشابه، در گرو تأمین امنیت است. کشوری دارای امنیت است که زمان صلح، مجبور به فدا کردن منافع حیاتی و راهبردی خود نباشد و در صورت وقوع جنگ، منافع حیاتی خود را با پیروزی در جنگ حفظ کند.

چکیده

وجدان کاری، که ریشه اصلی فقرزدایی محسوب می شود، بهره وری و درآمد ملی را افزایش داده، منجر به رشد و توسعه اقتصادی می شود. از دیگر تأثیرات وجدان کاری، توجه هرچه بیش تر به تحقیقات نظامی و در نتیجه، افزایش بودجه مربوط به آن می باشد که این مهم، دستیابی به فناوری برتر نظامی را در پی خواهد داشت. با افزایش قدرت نظامی، احتمال حمله به کشور کاهش یافته و یا در صورت وقوع جنگ، کشور به پیروزی کامل در صحنه نبرد دست می یابد. مجموعه این عوامل موجب افزایش رفاه و امنیت ملی می گردد.

بدین ترتیب، یکی از مهم ترین شیوه های حراست از امنیت ملی، افزایش قدرت واحدهای سیاسی از طریق رشد اقتصادی و قابلیت های رهبری نظام سیاسی است که مؤثرترین عوامل دستیابی به آن، افزایش وجدان کاری و اطاعت از رهبری نظام سیاسی به منظور تحقق بخشیدن به هماهنگی و وحدت برای رسیدن به سطح بالایی از رشد اقتصادی و امنیت ملی است.

مقدمه

فقر یکی از مهم ترین عواملی است که امنیت ملی واحدهای سیاسی را به خطر می اندازد. همچنین وابستگی کشور به قدرت های بزرگ در زمینه های فناوری، اقتصادی و فرهنگی، تهدیدی جدی بر علیه امنیت ملی به شمار می آید. بدون امنیت، هیچ برنامه ای در داخل کشور قابل اجرا نیست. پیشرفت و رشد اقتصادی کشور از نظر سرمایه گذاری، طرح ریزی برای توسعه و فعالیت های مشابه، در گرو تأمین امنیت است. حتی در صورت محفوظ بودن تمامیت ارضی و استقلال و حاکمیت یک کشور، وجود تهدیداتی جدی همچون فقر و وابستگی اقتصادی، می تواند فعالیت بخش های مختلف سیاسی و اجتماعی آن کشور را مختل نموده، دستخوش آشوب و ناامنی نماید.

تحقیق در خصوص شیوه های حراست از امنیت ملی، مستلزم بررسی و مطالعه دقیق دیدگاه های روابط بین الملل و حقوق بین الملل در این زمینه می باشد. اما از آن جا که در این مختصر، مجال پرداختن به همه آن ها نیست، تنها به یکی از مهم ترین شیوه های حراست از امنیت ملی که موجب افزایش وجدان کاری و اطاعت از رهبری نظام سیاسی است، اشاره می شود. وجدان کاری موجب افزایش رشد اقتصادی و در نتیجه افزایش قدرت واحدهای سیاسی و نیز امنیت ملی می گردد.

این مقاله، ابتدا تعاریفی از وجدان کاری، فقر و امنیت ملی را ارائه می نماید، سپس به تشریح تأثیر وجدان کاری بر فقرزدایی و امنیت ملی می پردازد و در نهایت، نتیجه گیری می کند.

تعاریف

تعریف وجدان

وجدان کاری عبارت است از: «درست انجام دادن کار درست»⁽¹⁾ وجدان کاری، حسی اخلاقی است که خوب و تمام را از ناپسند و ناقص تمیز داده،به انجام خوب و تمام گرایش داشته و از انجام ناپسند و ناقص پرهیز می کند.

وجدان کاری را می توان وضعیتی دانست که در آن افراد جامعه در مشاغل گوناگون، تلاش می نمایند کارهای محوله را به بهترین وجه و به طور دقیق و کامل انجام دهند. وجدان کاری از درون انسان را هدایت می کند تا نسبت به استحکام یک کار و صحت و دقت انجام کار حساس بوده و فرد را به انجام وظایف مورد انتظار وادارد.

تعریف فقر

فقر در کتاب های لغت به معنای «نیاز و احتیاج انسان» آمده است و معمولاً زمانی به عنوان مشکل و معضل جلب نظر می کند که با عدم ارضای آن، برای انسان مشکلات روحی و جسمی پدید آید و روند زندگانی عادی او دچار اختلال شود. فقر به منزله ناتوانی انسان در برآورده ساختن نیازمندی های بنیادی خود است که بر تندرستی، چگونگی فرهنگ خانواده و امکانات تحصیلی اثر منفی می گذارد.

مطمئنا کلمه فقر به طور عام، لفظی نسبی است؛ به این معنا که، حتی در کشورهای توسعه یافته، کسانی که در طبقه پایین جامعه قرار دارند؛ یعنی آن هایی که از امکانات کم تری برخوردارند، خود را نسبت به طبقات بالا، فقیر احساس می کنند. نکته قابل ملاحظه، تفاوت بین فقیر در کشورهای توسعه یافته و فقیر در کشورهای در حال توسعه است. بنابراین، در بحث از فقر، به عنوان یک مسأله مطرح شده درتوسعه اقتصادی، مفهوم نسبی آن موردنظر نیست، بلکه منظور از فقر، فقر مطلق می باشد.

در اصطلاح اقتصادی، فقیر مطلق کسی است که از درآمد لازم برای به دست آوردن حداقلِ غذا (برای حفظ سلامتی جسمی)، مسکن، حداقلِ لوازم ضروری خانه، پوشاک، بهداشت، آموزش در حد کسب سواد، آب سالم، حداقلِ انرژی برای گرم شدن، و حداقلِ تفریح برای حفظ سلامت روحی برخوردار نباشد.

طبق آمار سال 1975 بانک جهانی، حدود 40% از کل جمعیت کشورهای جهان سوم در فقر مطلق به سر می بردند.⁽²⁾

اکنون 25 درصد از مردم جهان در فقر و محرومیت زندگی می کنند؛ 30% بی سوادی به دلیل فقر است؛ سالانه 200 میلیون نفر به جمع فقیران اضافه می شود.

کشورهای صنعتی مانع ورود فناوری به کشورهای فقیر می شوند و محصولات آن ها با موانع گمرکی، روانه بازارهای جهانی می گردد. همین امر موجب شکاف هرچه بیش تر بین کشورهای صنعتی و در حال توسعه در سطح جهانی شده است. فقر و آثار منفی آن ساخته و پرداخته مستقیم و غیرمستقیم کشورهای صنعتی و ثروتمندان جهان است، که تهدیدی برای صلح و امنیت جهانی محسوب می شود.⁽³⁾

تعریف امنیت ملی

اصولاً امنیت پدیده ای ادراکی، احساسی و نسبی است. برخی از اندیشمندان برای امنیت ملی دو وجه قایل شده اند: یکی جنبه خاص و دیگری جنبه عام.

اگر منظور از امنیت، حفظ صیانت کشور و یا به عبارتی، حفظ وجود خود باشد، آن را امنیت به معنای خاص می گویند. این جنبه شامل موارد و پدیده های زیر است:

الف. حفظ جان مردم؛

ب. حفظ تمامیت ارضی؛

ج. حفظ نظام سیاسی اقتصادی؛

د. حفظ استقلال و حاکمیت کشور.

امنیت ملی به معنای عام یعنی آسوده شدن از بیم تهدیدات جدی خارجی نسبت به منابع حیاتی و اساسی مملکت. به عبارت دیگر، امنیت عام بدین معناست که یک کشور ارزش های حیاتی خود را از تهدیدات جدی دور نگه دارد.⁽⁴⁾

کشوری دارای امنیت است که در زمان صلح، مجبور به فدا کردن منابع حیاتی و راهبردی خود نباشد و در صورت وقوع جنگ، منابع حیاتی خود را با پیروزی در جنگ حفظ کند. از سوی دیگر، هرچه قدرت انسان (فرد،گروه،جامعه) افزایش یابد، احتمال حمله به او کاهش می یابد.

بدین ترتیب، داشتن امنیت نسبی مستلزم داشتن قدرت در یک واحد سیاسی است و از عوامل مهم تشکیل دهنده قدرت یک واحد سیاسی، قابلیت های مدیریتی و رهبری نظام سیاسی، قدرت نظامی، رشد اقتصادی، مساحت و موقعیت جغرافیایی و ایدئولوژی می باشد.

ارتباط وجدان کاری با فقرزدایی و امنیت ملی

اگر در کشوری با موقعیت جغرافیایی مناسب و منابع طبیعی فراوان که از عوامل تشکیل دهنده قدرت است مدیریتی نادرست و وجدان کاری ضعیفی وجود داشته باشد، احتمال تجاوز بیگانگان افزایش می یابد. از سوی دیگر، اگر ملتی نتواند با فرهنگ و وجدان کاری قوی و مطلوب، امور داخلی خود را مقتدرانه اداره و از منابع و امکانات خود به نحو مطلوب استفاده نماید، قطعا در صحنه بین الملل روز به روز از کشورهای توسعه یافته فاصله خواهد گرفت یا در وضعیت توسعه نیافتگی باقی خواهد ماند. در چنین حالتی، بروز فقر و وابستگی به کشورهای صنعتی امری حتمی خواهد بود؛ استعمارگران به راه های گوناگون، اقتصاد آن کشور را آشفته ساخته و امنیت ملی آنان را تهدید خواهد کرد.

به هر حال، کشورهای صنعتی، با توسعه فقر و گرسنگی و وابستگی فنی، اقتصادی در جهان سوم، سیاست اقتصادی، فرهنگی خود را در کشورهای ضعیف و فاقد انسجام و یکپارچگی، اعمال می کنند و امنیت ملی آنان را به مخاطره می اندازند.

وجدان کاری ریشه اصلی فقرزدایی محسوب می شود.

وجدان کاری بهره وری را افزایش داده، منجر به رشد و توسعه اقتصادی می گردد. همچنین موجب افزایش درآمد ملی، بودجه امور اجتماعی فرهنگی و به تبع آن، افزایش رفاه مردم می شود. از سوی دیگر، با وجدان کاری، بودجه تحقیقات نظامی افزایش یافته و امکان دست یابی به فناوری برتر و حساس نظامی میسّر می گردد. با افزایش قدرت تهاجمی تدافعی، احتمال حمله به کشور کاهش می یابد و در صورت بروز جنگ نیز کشور به پیروزی کامل در صحنه نبرد دست می یابد.

جدول شماره 2: تأثیر و اهمیت وجدان کاری بر رفاه و امنیت ملی

برای سازماندهی آحاد مردم برای رفع فقر و افزایش امنیت ملی، ایجاد، نگهداری و گسترش و تقویت «سازمان وجدانی» یکی از مؤثرترین عوامل خواهد بود. سازمان وجدانی، سازمانی با آرمان مشترک در میان اعضاست که اعتماد اعضا به یکدیگر در بالاترین حد ممکن است و افراد با تمام قوا در راستای رسیدن به مأموریت سازمان قدم برمی دارند. یکی از مشهورترین نمونه های سازمان وجدانی در ایران، که در تاریخ توسعه بی نظیر است، تشکیل جهاد سازندگی به فرمان رهبر کبیر انقلاب امام خمینی قدس سره بود.

ضرورت تشکیل جهاد سازندگی از آن جا ناشی می شد که نظام تشکیلات اداری و مؤسسات رژیم شاه براساس خدمت رسانی به بیگانگان و به مقدار کمی بر جوامع شهری بنا شده بود و در این تشکیلات برای رفع فقر و مشکلات و تأمین نیازمندی های قشر عظیم و زحمتکش روستایی چیز قابل توجهی پیش بینی نشده بود.

کارکنان جهاد سازندگی علاوه بر رشادت ها، تلاش ها و کوشش های خستگی ناپذیر در طول جنگ تحمیلی، میلیون ها انسان را به طور اساسی از مشکلات بهداشتی، تحصیلی و معیشتیِ به جا مانده از رژیم وابسته شاهنشاهی نجات داد و برگ سبزی را در تاریخ توسعه انقلاب اسلامی به ثبت رساند.

این سازمان وجدانی نشان داد که اگر مردم با در نظرگرفتن رضایت خدا و مردم و با اطاعت از رهبری نظام سیاسی با وجدان کاری قوی و مطلوب خدمت نمایند، قطعا ریشه فقر خشک خواهد شد و کشور از خط وابستگی و ناامنی خارج و به سوی رفاه و امنیت ملی قدم خواهد گذاشت.

نتیجه گیری

وجدان کاری که به معنی درست انجام دادن کار درست تعبیر شده است، به همراه پیروی از رهبر نظام سیاسی، عوامل تشکیل دهنده قدرت یک واحد سیاسی را تحت تأثیر مثبت قرار داده و با بهره گیری مطلوب از امکانات بالفعل و بالقوه موجود، منجر به افزایش رشد و توسعه اقتصادی می گردد و از راه های متعدد، قدرت واحدهای سیاسی را افزایش می دهد. بدین ترتیب، رفاه و امنیت ملی به طور نسبی افزایش می یابد.

اگر آحاد مردم عوامل تشکیل دهنده قدرت یک واحد سیاسی را دقیقا مدنظر قرار دهند و مسؤولان نیز در کلیه مکان های کاری و آموزشی این نگرش را در افراد تقویت نمایند، می توان به افزایش رفاه و امنیت ملی در جامعه امیدوار بود.