گفتگو با دکتر محمدرضا رزاقی، متخصص بیماری‌های کلیه و مجاری ادرار
ثمره فعالیت کلیه‌ها برای پاکسازی خون از مواد زاید، در جایی به نام مثانه انبار می‌شود تا سر فرصت بتوان آن را تخلیه کرد. اما گاهی اوقات نظم این انبار به هم می‌ریزد. سرطان مثانه یکی از بیماری‌هایی است که سبب این بی‌نظمی می‌شود. مطلب زیر گفتگویی است با دکتر محمدرضا رزاقی، متخصص بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی که به طور خلاصه هر آنچه لازم است درباره سرطان مثانه بدانید، در اختیارتان می‌گذارد.
علت بروز سرطان مثانه چیست؟
سرطان مثانه مانند همه سرطان‌های دیگر اغلب یک عامل پیشتاز دارد. یعنی تغییراتی در سلول ایجاد می‌شود که این تغییرات موجب می‌شود سلول‌ها به وضعیت رشد دوران جنینی برگردند. در این میان، مواد و عواملی در بروز این تغییرات در داخل مثانه نقش دارند. مشخص شده که بیش از 70 درصد موارد سرطان مثانه ناشی از عوامل محیطی و 30 درصد در اثر فاکتورهای داخلی خود فرد مانند تغییرات ژنتیکی است که این تغییرات ابتدا در سلول‌های مخاط مثانه اتفاق می‌افتد. این سلول‌ها با عنوان پوشش مخاطی از کالیس‌های کلیه شروع شده و تا قسمتی از داخل مجرای ادراری را می‌پوشاند که همه این سلول‌ها به یک نوع سرطان مبتلا می‌شوند. عوامل سرطان‌زا در اثر تحریک مداوم موجب تغییرات سلولی شده و سلول را به یک وضعیت تهاجمی درمی‌آورد و سبب رشد غیرقابل کنترلی در سلول شده و سرطان مثانه را ایجاد می‌کند.
چه عواملی در ایجاد سرطان مثانه دخیل است؟
سردسته عوامل ایجاد کننده سرطان، سیگار است. زمانی که دود سیگار استنشاق می‌شود، نیکوتین موجود در آن جذب بدن شده و ماده‌ای به نام آلفا و بتا نفتیل آمین در مثانه ظهور پیدا می‌کند. حضور مداوم این ماده در مثانه موجب تغییراتی در پوشش‌های مخاطی مثانه می‌شود.
سربی که در اثر آلودگی هوا مجبور به استنشاق آن هستیم نیز نقش مهمی در ابتلا به سرطان مثانه دارد.
افرادی که به طور مستمر در کارخانه‌های چرم‌سازی، دباغی، رنگ‌سازی، لاستیک‌سازی و چاپخانه‌ها کار می‌کنند بیشتر در معرض خطر سرطان مثانه قرار دارند. تماس طولانی‌مدت با رنگ‌های آنیلین یا گروه بنزیدین، سرب و دیگر مواد محرک موجود در هوا سبب تحریک سلول‌های مخاط مثانه می‌شود.
استفاده‌کنندگان از شیرین‌کننده‌های مصنوعی به مدت طولانی و کسانی که تحت درمان با سیکلوفسفامید برای برخی بدخیمی‌ها قرار می‌گیرند نیز در خطر ابتلا به سرطان مثانه هستند.
همچنین کسانی که مدت طولانی سنگ دارند یا کسانی که برای طولانی مدت از سوند استفاده می‌کنند مانند افرادی که به دلیل قطع نخاعی و اختلالات عصبی مجبورند برای همیشه سوند داشته باشند و افرادی که دارای عفونت‌هایی هستند که درمان نمی‌شوند و... در معرض ابتلا به سرطان مثانه قرار دارند.
آیا سن در ابتلای به سرطان مثانه تاثیری دارد؟
به‌طور قطع، سن تاثیر دارد ولی به طور معمول، متوسط سنین در زمان تشخیص 60 تا 65 سال است اما در سنین پایین‌تر هم دیده شده است.
آیا احتباس ادرار و نگه داشتن طولانی‌مدت آن می‌تواند مشکل‌ساز باشد؟
احتباس ادراری در بحث سرطان مثانه تاثیری ندارد مگر در کسانی که عفونت مستمر ادراری دارند که سبب تحریک دایمی مثانه می‌شود. اما نگه داشتن طولانی مدت ادرار در هر دو جنس مضر بوده و می‌تواند به تدریج آستانه حس مثانه را کم کند و از طرفی موجب افزایش ظرفیت مثانه شود. در چنین شرایطی تخلیه کامل مثانه صورت نمی‌گیرد و ادرار باقی‌مانده در مثانه سبب ایجاد عفونت یا سنگ می‌شود.
علایم سرطان مثانه چیست؟
علایم اولیه آن اغلب به صورت تحریک در ادرار کردن و وجود خون در ادرار بدون درد است. در عفونت ادراری ممکن است خون دفع شود اما با سوزش یا تکرر همراه است. این خون ممکن است به دلیل وجود سنگ، حرکت سنگ، عفونت و یا حتی لانه‌گزینی عفونت در مثانه یا مصرف برخی داروها باشد که اغلب با درد همراه است اما در سرطان مثانه یکی از مهم‌ترین علامت‌ها وجود خون در ادرار بدون درد است.
آیا سرطان مثانه درمان دارد؟
اگر بیمار به موقع مراجعه کند و اگر بیماری به موقع تشخیص داده شود، سرطان داخل مثانه گسترش پیدا نکرده باشد، منفرد بوده و متعدد نباشد و در پاتولوژی مشخص شود که بیماری از مخاط به جای دیگری تجاوز نکرده، می‌شود امیدوار بود که بیشتر به درمان پاسخ دهد. درمان‌هایی مانند تراشیدن جداره مثانه، تزریق دارو به داخل مثانه، تزریق ب.ث.ژ به داخل مثانه و فعال کردن سیستم ایمنی بدن، درمان با رادیوتراپی و اشعه که البته عوارض خاص خود را دارد.
اما اگر عمق ضایعه زیاد شده باشد و از مخاط گذشته باشد و به نیمی از عضلات پیشرفت کرده باشد، در چنین حالتی جراحی‌های بزرگ و خارج کردن مثانه و برخی اعضای مجاور لازم است. در صورت درگیری‌های دور دست مثل گرفتاری کبد و ریه بیشتر اقدامات درمانی با شکست مواجه می‌شود.
چه توصیه‌هایی به افراد برای پیشگیری از سرطان دارید؟
1) مصرف مایعات به اندازه‌ای که بدن نیاز دارد. گاهی انسان احساس تشنگی نمی‌کند مانند همین روزهای سرد که کمتر آب خورده می‌شود. این تشنه نبودن و کمتر آب خوردن موجب می‌شود کلیه آب بافت‌های دیگر بدن را جذب کند و این خوب نیست و غلظت ادرار به مدت طولانی‌تر در مثانه بالا می‌رود و احتمال ایجاد عفونت را افزایش می‌دهد. پس مصرف مایعات در حد پنج تا شش لیوان در روز به صورت آب، چای کم‌رنگ و ... بسیار مفید خواهد بود.
2) مشخص شده حتی اگر همین الان فردی سیگار را ترک کند تا 15 سال از عوارض ناشی از آن در سیستم ادراری در امان نخواهد بود.
3) افرادی که در کارخانه‌های دباغی و چرم‌سازی، لاستیک‌سازی، رنگ‌سازی، چاپخانه‌ها و نساجی کار می‌کنند، بهتر است از ایمن‌سازی صحیح محیط و نیز شیوه انجام کار اطمینان حاصل کنند.
4) مصرف الکل، مواد حاوی کافئین (چای پررنگ، قهوه و نوشابه‌های گازدار) و قرار گرفتن در معرض سرما حجم مثانه را کم و تعداد دفعات ادرار را افزایش می‌دهد. بنابراین از مصرف این مواد بپرهیزید و خود را از سرما مصون نگه دارید.
منبع: http://www.salamat.com
ae
