سید وهاب‌الدین رضوانی؛ کارشناس ارشد تغذیه
بسیاری از افراد از اینکه قلب و ماهیچه‌های‌شان قوی است، خوشحالند، اما وقتی در آینه نگاه می‌کنند، بسیار خشنود می‌شوند.
اغلب افراد بعد از چند هفته ورزش بیان می‌کنند که لباس‌های‌شان گشادتر شده است. حتی قبل از اینکه روی ترازو بروند و تفاوت را ببینند، ترکیب بدن‌شان عضلانی‌تر و چاقی‌شان کمتر شده است.
ترکیب چربی بدن با افزایش سن، هم در مردان و هم در زنان افزایش و در نتیجه توده عضلات اسکلتی کاهش می‌یابد.
به طور معمول مردان فعال در سن بیست‌سالگی 16-12 درصد چربی دارند که به 26-19 درصد در سن شصت‌سالگی افزایش می‌یابد.
در همین مدت زمان، چربی بدن زنان از 28- 23 درصد به 38- 28 درصد میرسد.
همانطور که چربی بدن افزایش پیدا میکند، چربی به درون عضلات کمتحرک نفوذ کرده و باعث کاهش قدرت آنها می‌شود.
در طی 50 سال گذشته، پژوهشگران متوجه شدند که تنها مقدار چربی که در بدن آویزان است، مهم نیست، بلکه جایی که آنها قرار دارند نیز اهمیت دارد.
اگر این چربی عمدتاً در اطراف کمر باشد، در مقایسه با نواحی کفل‌ها یا ران، بیشتر در معرض مشکل هستید؛ حتی اگر وزن به حد طبیعی برسد.
چرا چربی بسیار خطرناک است؟ چربی نهتنها به عنوان محلی برای ذخیره انرژی اضافه استفاده می‌شود، بلکه به عنوان ارگان سازنده هورمون نیز عمل میکند.
طبق گفته دکتر رابرت رز از دانشگاه کوئنز در کانادا، چربی هورمون‌های زیادی تولید میکند که باعث تنظیم قند خون بالا (رزیستین)، فشار خون بالا (آنژیوتینسنوژن)، اجتماع پلاک و التهاب در شریان‌ها و چربی خون می‌شود.
چربی‌های میانی بدن ما (چربی احشایی) از چربی‌های پیرامونی (مانند چربی زیر پوست) بیشتر تولیدکننده هستند و بنابراین برای سلامتی خطرناک‌ترند.
وقتی شما وزن‌تان را در دور شکم‌تان حمل می‌کنید، بیشتر در معرض «سندرم متابولیک» هستید.
دور کمر در مردان اگر بیشتر از 102 و در زنان بیشتر از 90 سانتیمتر باشد، شرایط خطرناک است.
شما دو فاکتور از چهار ریسک‌فاکتور تری گلیسیرید بالا (چربی خون)، قند خون بالا، فشار خون بالا و کم بودن HDL (کلسترول خوب) را دارید.
سندرم متابولیک احتمال ایجاد دیابت نوع 2 را بیش از 500 درصد، احتمال حمله قلبی را 300 درصد و احتمال مرگ در اثر حمله قلبی را 200 درصد افزایش می‌دهد.
همین الان دور کمرتان را با متر اندازه بگیرید و سپس بیرون بروید و کمی ورزش کنید.
کریس اسلنتز دکترای فیزیولوژی ورزش و پژوهشگران دیگر در مرکز پزشکی دانشگاه داک مطالعه‌ای با عنوان نخستین آزمایش بر روی اثرات مفید صرفاً ورزش، انجام دادند و در مجله کاربردی فیزیولوژی به چاپ رساندند.
اسلنتز روی 175 مرد و زن 40 تا 65 ساله در شمال کالیفرنیا مطالعه کرد. همه آنها کمتحرک و چاق و دارای کلسترول خفیف یا متعادل بودند.
موضوعات مطالعه شامل موارد زیر به مدت شش ماه بود:
- گروه اول (گروه شاهد یا مقایسه) همانطور بیتحرک باقی ماندند.
- گروه دوم به مقدار کم ورزش با شدت ملایم (برابر 20 کیلومتر پیادهروی در هفته) انجام دادند.
- گروه سوم باید به مقدار کم ورزش با شدت زیاد (برابر 20 کیلومتر دوی آرام در هفته) انجام دادند.
- گروه آخر به مقدار زیاد ورزش با شدت زیاد (برابر 33 کیلومتر دوی آرام در هفته) انجام دادند.
شرکت‌کنندگان از تردمیل، دوچرخه ثابت و الیپتیکال ترینر (دستگاه ورزشی ثابتی است که همان اثرات مفید راه رفتن و دویدن را فراهم میکند، اما فشار مفاصل و ضربات را کاهش می‌دهد. این دستگاه را می‌توان از نظر شدت روی مراحل مختلف تنظیم کرد) استفاده می‌کردند.
کسانی که با هر سه نوع دستگاه ورزش می‌کردند، به طور مستقیم تحت نظارت بودند یا نمایشگرهایی داشتند که ضربان قلب‌شان را نشان می‌داد تا شدت فعالیت بدنی آنها چک شود.
همچنین از آنها خواسته شده بود رژیم غذایی خود را در طول انجام مطالعه تغییر ندهند.
قبل و بعد از مطالعه از شکم افراد اسکن انجام شد تا چربی احشایی آنها بررسی شود. این چربی در اطراف ارگان‌هایی که در ناحیه شکمی قرار دارند، تجمع میکند. نتایج به دست‌آمده به قرار زیر بود:
- چربی احشایی نزدیک به 9 درصد در گروه بیتحرک افزایش یافت.
- چربی احشایی در گروهی که به مقدار کم (با هر دو شدت) ورزش می‌کردند، تغییری نکرد.
- چربی شکم به طور میانگین 7 درصد در افرادی که با شدت زیاد ورزش می‌کردند، کاهش یافت.
- گروهی که با شدت بسیار زیاد ورزش می‌کردند، نهتنها چربی شکمی آنها از بین رفت، بلکه 7 درصد نیز کاهش یافت.
این پژوهش نشان داد که ورزش می‌تواند چربی خطرناک بدن را کاهش دهد؛ چربی که باعث می‌شود ما شبیه توپ بسکتبال باشیم.
در حالی که شما می‌توانید تا حدی شکل ارثی سیب و گلابی بودن بدن خود را تغییر دهید، می‌توانید چربی احشایی بدن‌تان را مانند تغییر ظاهر بدن، عضله و پوست نیز تغییر و کاهش دهید.