آشنایی با نارسایی گردن رحم

گردن رحم (cervix) چیست؟
 

گردن رحم قسمت باریک، لوله شکل و تحتانی رحم است که به طرف مهبل کشیده می شود. (کلمه cervix در لاتین به معنای گردن است) در شرایط غیر حاملگی، گردن رحم به میران کمی باز است تا اسپرم داخل رحم شود و نیز خون قاعدگی خارج گردد. در زمان حاملگی ترشحاتی این لوله را پر می کنند و سد محافظی به نام پلاک موکوسی تشکیل می دهند. در طی یک حاملگی طبیعی، گردن رحم تا اواخر سه ماهه سوم حاملگی قوامی سفت داشته، طول آن بیشتر است و بسته می ماند و در سه ماهه معمولا نرمتر، کوتاه تر و متسع شده و برای زایمان آماده می شود.

نارسایی گردن رحم به چه معناست؟
 

اگر در شروع حامگی گردن رحم نرم تر، ضعیف تر و یا کوتاه تر از حالت عادی باشد ممکن است بدون ایجاد انقباضات حاملگی، در سه ماهه دوم و یا اویل سه ماهه سوم بر اثر افزایش وزن جنین و افزایش فشار به آن کوتاه و متسع شود. این وضعیت که بعنوان "نارسایی گردن رحم" شناخته می شود می توانند سبب سقط جنین در سه ماهه دوم، پاره شدن زودرس کیسه آب یا زایمان زودرس (قبل از هفته 37) شود.

تشخیص نارسایی گردن رحم
 

در گذشته این عارضه بعد از چندین سقط در سه ماهه دوم و یا زایمان زودرس تشخیص داده می شد. امروزه، اگر شما در معرض این عارضه باشید پزشکتان ممکن است از هفته های 16 تا 20 بطور مرتب برای شما سونوگرافی داخل مهبلی (Transvaginal Ultrasound) درخواست کند. این سونوگرافی ها به پزشک در اندازه گیری طول گردن رحم و کنترل علائم کوتاه شدن زودرس آن کمک می کند.
در صورتیکه در سونوگرافی های متوالی تغییرات قابل ملاحظه ای مشاهده شود، بیمار ریسک بیشتری برای زایمان زودرس دارد و هر چه گردن رحم کوتاه تر باشد ریسک بیمار بیشتر است. البته باید توجه داشت که تشخیص این عارضه کمی مشکل است و در مورد اینکه درمان های موجود به جلوگیری از سقط یا زایمان زودرس کمک می کنند یا خیر اختلاف نظر وجود دارد. اما یک فایده هشدار زودرس این است که به بیمار فرصت می دهد از داروهای کورتیکواستروئیدی استفاده کند. این داروها مشکلات را در نوزادان نارس به حداقل می رسانند. در صورتیکه هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید:
• تغییر در مقدار یا وضعیت ترشحات مهبلی بویژه ترشحات چسبناک یا آبکی
• لکه بینی یا خونریزی
• دردهای شبیه به دردهای قاعدگی

چه کسانی بیشتر در معرض خطرند؟
 

افرادی که بیشترین خطر متوجه آنهاست عبارتند از:
• کسانیکه سابقه سقط بدون علت در سه ماهه دوم و یا زایمان زودرسی که ناشی از علل دیگر نظیر دردهای زود هنگام و پارگی جفت نبوده دارند. در صورتیکه این سابقه بیشتر از یک بار تکرار شده باشد احتمال خطر بیشتر است.
• کسانیکه اعمالی تشخیصی یا درمانی نظیر cone biopsy یا LEEP بر روی گردن رحم آنها انجام شده است.
• کسانیکه هنگامیکه مادرشان آنها را حامله بوده است از داروی DES استفاده می کرده است. (در گذشته پزشکان برای جلوگیری از سقط این دارو را تجویز می کردند ولی استفاده از آن در دهه 1970 بدلیل بی اثر بودن و عوارضی که بر دستگاه تولید مثل جنین داشت متوقف شد.)
• کسانیکه گردن رحم در آنها در طی زایمان های قبلی یا مواردی نظیر کورتاژ صدمه دیده و یا چندین بار سابقه ختم حاملگی دارند.
• کسانیکه گردن رحم در آنها بطور غیر عادی کوتاه است.

بیمار چه اقداماتی باید انجام دهد؟
 

اگر سونوگرافی نشاندهنده کوتاه بودن گردن رحم باشد و حاملگی قل از هفته 24 باشد، پزشک ممکن است cerclage را پیشنهاد کند. در این روش دور گردن رحم با نخ مخصوصی بسته می شود و این سبب تقویت شدن گردن رحم و بسته ماندن آن می گردد. البته در مورد بکارگیری این روش اختلاف نظرهایی وجود دارد.
بعضی تحقیقات جدید مؤثر بودن این روش را در جلوگیری از سقط، PPROM، و زایمان زودرس جز در موارد معدود زیر سوال برده اند. این روش می تواند مشکلاتی ایجاد کند که خود سبب زایمان زوردس هستند. از جمله این مشکلات می توان به عفونت رحمی، پارگی کیسه آب، و انقباضات رحمی ناشی از التهاب رحم اشاره کرد.
متخصصین هنوز به این سؤال پاسخی نداده اند که آیا فواید cerclage در موارد خاص به خطراتش می ارزد یا خیر؟ زنانی که به نظر می رسد از این روش فایده ببرند آنهایی هستند که سه بار یا بیشتر بدون پیدا شدن دلیل خاصی سقط یا زایمان زودرس داشته اند. در این بیماران معمولا در هفته های 13 تا 16 و قبل از شروع تغییرات گردن رحم، cerclage انجام می شود. به نظر می رسد cerclage در این زمان نسبت به هفته های بالاتر حاملگی و زمانی که گردن رحم شروع به تغییر کرده است خطرات کمتری دارد.
cerclage زیر بیهوشی عمومی، نخاعی و یا اپی دورال انجام می شود و بیمار می تواند همانروز و یا روز بعد به خانه برگردد. به بیمار توصیه می شود که چند روزی استراحت کند و در این چند روز ممکن است خونریزی خفیف و یا انقباضات رحمی داشته باشد. بهتر است بیمار برای مدتی (و یا احتمالا تا آخر حاملگی) آمیزش جنسی نداشته باشد. پزشک ممکن است برای جلوگیری از عفونت و یا زایمان زودرس داروهایی تجویز کند و همچنین بیمار تا زمان برداشتن بخیه های cerclage که معمولا هفته 37 خواهد بود از نظر علائم تحت نظر باشد. بیمار معمولاً بعد از هفته 37 نگرانی نداشته و باید منتظر زایمان باشد.
بعضی پزشکان علاوه و cerclage و یا حتی به جای آن استراحت مطلق را تجویز می کنند. هر چند شواهد محکمی مبنی بر اینکه استراحت مطلق و ماندن در تخت خواب مؤثر است وجود ندارد ولی از نظر تئوری این کار برای برداشتن وزن از روی رحم ممکن است کمک کننده باشد. بیمار ممکن است از آمیزش جنسی هم منع شود.
منبع:http://ninisite.com
/ج