تب وضعیتی است که در آن درجه حرارت بدن به دلیل وجود عفونتها و یا تأثیرات خارجی، از حد طبیعی خود بالاتر میرود. این امر در درجهی نخست مکانیسم دفاعی بدن به شمار میرود، اما در صورتی که به موقع مورد رسیدگی قرار نگیرد، میتواند ناراحتی و پیامدهای جدی و خطرناکی را به همراه داشته باشد.
همهی ما، حس و حال زمانی که دچار آنفولانزا شده و دمای بدنمان بالا میرود را میفهمیم. این امری طبیعی برای بدن است که به هنگام مبتلا شدن فرد به بیماری، درجه حرارت آن به سطوح بالایی رسد و این تب بارزترین نشانه و شاخص بوده که نشان میدهد به منظور ریشه کن کردن بیماری که موجب بروز تب شده است، نیاز به اقدام سریع و فوری دارند. تعداد زیادی از سیستمهای بدنی وجود دارند که به عملکرد طبیعی بدن انسان کمک نموده و هریک از آنها نیاز به مراقبت و توجه لازم و لحظه به لحظه دارند. هنگامی که درد و بیماری خاصی برای هریک از این سیستم و دستگاهها رخ دهد، بدن با ایجاد تب و آزاد سازی عواملی که بتوانند با این بیماری مبارزه کنند، به آن پاسخ و واکنش نشان میدهد. این امر منجر به بالا رفتن درجه حرارت بدن شده و وجود مشکل را به فرد هشدار میدهد.
درجه حرارت بالای بدن در طول تب
هیپوتالاموس موجود در مغز، ناحیهای است که درجه حرارت بدن انسان را تنظیم میسازد و هنگامی که عواملی معروف به عوامل تب زا یا پیروژن وارد مغز میشوند، هیپوتالاموس موجب میشود درجه حرارت بدن بالا رود. این عوامل تب زا از طریق جریان خون به مغز میرسند، بنابراین به اتمام رسیدن راه و مسیرشان تنها مستلزم زمان است. مطالعات پزشکی صورت گرفته نشان میدهند که میکروارگانیسم یا ریزموجودات خاصی وجود دارند که نمیتوانند در درجه حرارت بالا زنده بمانند و دلیل آنکه دمای بدن افزایش مییابد، همین امر است. از اینرو، این طبیعیترین نوع ایمنی و مکانیسم دفاعی است که بدن به منظور محافظت از خود در برابر تهدید هرگونه عامل خارجی اتخاذ مینماید.
درجه حرارت طبیعی بدن انسان چیزی حدود 98 تا 100 درجهی فارنهایت (یا 5ر36 تا 5ر37 درجهی سانتیگراد) است. درجه حرارت هرکس که بالاتر از این میزان باشد، گفته میشود که دچار تب بالا شده است. ضرورت دارد که تب را مهار ساخته و درجه حرارت را پایین آوریم به این دلیل که دمای بسیار بالا میتواند موجب بروز آسیب دائمی به مغز شود. این امر بحث جالبی را در بسیاری مراجع پزشکی در این خصوص به وجود آورده است که آیا بایستی تب را بلافاصله درمان سازیم و یا اینکه بایستی اجازه دهیم که دورهی طبیعی خود را طی کرده و به خودی خود فروکش نماید.
مراحل و انواع تب
به منظور رسیدن به درجه حرارات مقرر شده، اهمیت دارد که در خصوص انواع تب مطالبی را بیاموزیم. هنگامی که شخصی متوجه میدهد دمای بدنش بالا رفته است، لازم است که از مراحل تب نیز اطلاع یابد. تب همچنین موجب میشود که عروق خونی نزدیکتر به پوست، منقبض شوند و این امر منجر به احساس سرما و لرز در فرد شده و موجب میگردد او به لرز افتد (به این دلیل که این عمل مانع از هدر رفتن گرما میشود). علائم دیگر موجود در این مرحله شامل سردرد و از دست دادن اشتها است که تحت عنوان دورهی تهاجم شناخته میشود. در مرحلهی بعد، فرد شروع به احساس تشنگی کرده و ضربان قلب و فشار خونش بالا میروند. حتی میزان تنفس سریعتر میشود و فرد دچار احساس برافروختگی و گرمای شدیدی میکند. مرحله آخر زمانی رخ میدهد که تب شروع به فروکش کردن نموده و درجه حرارت بدن پایین آمده و فرد عرق زیادی میکند.
یکی از انواع تب، تب تداوم یافته و یا مداوم (continued fever) بوده و زمانی است که برای دورهی زمانی طولانی فروکش ننماید. این نوع تب معمولاً خطرناکترین نوع بوده به این دلیل که این وضعیت به درازا کشیده شده میتواند به تشنج و هذیان در فرد منجر شود. نوع دیگر آن را تب راجعه (relapsing fever) گویند و زمانی رخ میدهد که فرد روزهای زیادی پس از تب اولیه، دچار تب میگردد. این نشانهی آن است که بیماری هنوز رفع نشده است و تنها به طور موقت به حالت کمون در آمده است. آخرین نوع را تب متناوب (intermittent fever) گویند و وضعیتی است که هرچند وقت یکبار تب آمده و میرود. این نوع احتمالاً شایعترین نوع دیده شده و بیخطرترین نوع تب میباشد.
در اکثر موارد، تشخیص علت تب برای پزشک کار آسانی است. هنگامی که علت مشخص شد، درمان عامل و پایین آوردن درجه حرارت بدن تنها مستلزم زمان است. صدها عفونت مختلف وجود داشته که میتوانند موجب بروز تب شوند اما با وجود آنکه درجه حرارت بدن بالا میرود و به عنوان یک مکانیسم دفاعی منجر به بروز تب میشود، اما گاهی میتواند کاملاً آزار دهنده باشد.