سرطان مری و راههای پیشگیری از آن

سرطان مری نهمین سرطان شایع در جهان است. این سرطان در کشورهای در حال پیشرفته مقام پنجم را دارد. c به شدت کشنده است و در مناطق محدود جغرافیایی نیز تفاوت واضحی بین میزان آن وجود دارد. این تفاوت می تواند ناشی از عوامل محیطی و یا استعداد ژنتیک باشد. در سالهای اخیر در بسیاری از نقاط دنیا درصد موارد آدنوکاسینوم در حال افزایش می باشد. بیشتر سرطان های مری از نوع کارسینوم یاخته سنگفرشی می باشد.
از نظر انتشار جغرافیایی مناطقی با بروز بالای سرطان مری در آسیای میانه، فرانسه، ایتالیا، برزیل، آفریقای شرقی و جنوبی قرار دارند. در ایران بیشترین میزان بروز گزارش شده سرطان مری در ایران مربوط است به مناطق اطراف دریای خزر که در گروه سنی 40 سال به بالا بیشترین آمار را که برای مردان 165/5 و برای زنان 195/3 در 100000 گزارش کرده است.
با افزایش سن، میزان بروز سرطان مری افزایش می یابد. به طوری که از دهه ششم عمر این میزان به شدت زیاد می شود. در ثبت سرطان ها ساکنین شمال ایران و کشور فرانسه نیز همگی بالاتر از 40 سال سن داشته اند.
به غیر از ویژگی های فردی و انتشار جغرافیایی، عوامل دیگر نیز تأثیر دارد که به این قرار می باشد:

عوامل خطر خارجی:
 

الف) توتون، مصرف دخانیات در همه اشکال افزایش خطر ابتلا به سرطان مری را به دنبال دارد.
ب) مصرف مواد غذایی و نوشیدنیهای داغ، نیتروزامین ها: مطالعات اکولوژیک درمناطق با میزان بروز بالا نشان دهنده رایج بودن مصرف نوشیدنی و غذای خیلی داغ (بخصوص چای داغ) بوده است. هم چنین افزایش دریافت نیتروزامین (به دنبال آلودگی آب و مواد غذایی) در بیماران مبتلا به سرطان مری می باشد.
ج) عوامل اقتصادی - اجتماعی: فقر و عادتهای خاص غذایی و مصرف دخانیات و در مجموع قرار گرفتن در طبقات پایین اجتماع خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش می دهد.
د) سایر عوامل خارجی: سوختگیهای شیمیایی و بلورهای سیلیس موجود در مواد غذایی و همچنین ویروس پاپیلومای انسانی و قارچ های موجود در غلات مانده در ایجاد سرطان مری نقش عمده ای دارد.
ه) فقر تغذیه و کاهش مصرف سبزی ها و میوه ی خام و نقصان آهن، ویتامین ها و بعضی از عناصر دیگر از علل ابتلا به سرطان مری می باشد.
عوامل ژنتیک: در مناطق آسیای میانه در نژادهای ترکمن و ازبک از شدت بسیار بالایی برخوردار می باشد.

عوامل خطر آدنو کارسینوم مری:
 

شایعترین محل درگیری مری ثلث تحتانی آن می باشد برگشت مکرر محتویات معده به مری که باعث تغییر مخاط مری می شود.

جمع بندی:
 

آنچه در چگونگی سرطان زایی عوامل خطر در مری مهم به نظر می رسد تماس مستمر سه نوع عامل با مری است:
1) یک حلال مخاط مری مثل الکل
2) یک کار سینوژن که در حضور حلال به مخاط مری نفوذ می کند، مثل ترکیبهای موجود در سوخته ی تریاک.
3) یک ماده ی آسیب رسان به مخاط مثل نوشیدنی داغ یا بلور سیلیس که باعث افزایش تکثیر سلولهای مری می شود. حضوراین عوامل در کنار حساسیت ژنتیک و ذاتی منجر به رخداد سرطان مری می شود.
آخرین گزارش مرکز آموزش و تحقیقات پزشکی نشانگر میزان بروز بالایی در استان های گلستان و مازندران می باشد که ارتباط بسیار نزدیکی بین مصرف چای و غذای خیلی داغ و سرطان مری وجود دارد. در مجموع برای پیشگیری از بروز هرگونه سرطان راهکارهایی وجود دارد این مجموعه به قرار زیر می باشد.

ده قدم در جهت پیشگیری از بروز سرطان ها:
 

1- افزایش مصرف سبزیجات تازه بخصوص از خانواده ی کلم به دلیل این که دریافت فیبر و ویتامین ها را افزایش می دهد.
2- افزایش مصرف مواد فیبری به دلیل اینکه رژیم حاوی مقادیر زیاد مواد فیبری خطر ایجاد سرطان های پستان، پروستات و کولون را کاهش می دهد.
3- افزایش مصرف ویتامین A به دلیل اینکه خطر ایجاد سرطان های مری، لارنکس و ریه را کاهش می دهد.
4- افزایش مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین C به دلیل این که فرد را در مقابل سرطان های معده و روده محافظت می کند.
5- کنترل وزن به دلیل اینکه با سرطان های رحم، کیسه ی صفرا، پستان و کولون در ارتباط می باشد.
6- کاهش مصرف مواد چربی در رژیم غذایی به دلیل اینکه رژیم پرچربی خطر ایجاد سرطان های پستان، کولون و پروستات و مری را افزایش می دهد.
7- کاهش مصرف غذاهای نمک زده، دودزده و حاوی نیترات. اعتدال در مصرف این غذاها توصیه می گردد به دلیل اینکه می توانند در ایجاد سرطان های مری و معده دخالت داشته باشند.
8- قطع مصرف سیگار و دخانیات به دلیل این که در افراد سیگاری خطر ایجاد سرطان ریه و مری وجود دارد.
9- دوری جستن از استرس و تشویش به دلیل این که غم و اندوه و سرطان های مری و معده با هم ارتباط بسیار مستقیم دارند. آرامش، انسان را در مقابل بیماری ها مقاوم کرده و ایمنی بدن را بالا می برد.
10- اجتناب از قرار گرفتن در برابر نور خورشید برای مدت طولانی به دلیل اینکه خطر ایجاد سرطان پوست در افرادی که بمدت زیاد در برابر نور خورشید هستند وجود دارد. پوشیدن لباسهای محافظ و استفاده از ضد آفتاب خطر را کاهش می دهد.
منبع: - کتاب اپیدمولوژی و کنترل بیماری های شایع در ایران نوشته دکتر فریدون عزیزی و دکتر حسین حاتمی.
منبع: نشریه پیام پزشک، شماره 57