رژیم غذایی جهت بیماری کرون

بیماری کرون Crohn یک بیماری مزمن التهابی روده (IBD) است که باعث درد شکم و اسهال شدید می‌شود. گزینه‌های درمانی آن، استفاده از دارو و جراحی را شامل می‌شود. با این حال، تغییرات خاصی در رژیم غذایی و شیوه زندگی می‌تواند در کنترل علایم کمک کرده و همچنین راه را برای بهبودی طولانی مدت هموار سازد. این مقاله به رهنمودهای غذایی مفید برای کسانی که با این بیماری سر و کار دارند، می‌پردازد.

نکته‌ای خردمندانه!

از آنجایی که هیچ رژیم غذایی استانداردی برای بیماری کرون وجود ندارد، هر فرد مجبور خواهد بود با استفاده از روش آزمایش و خطا به آنچه که به بهترین وجه مناسب حال اوست دست یابد. برای این کار، توصیه‌ی اکید می‌شود که از غذهای روزانه‌ی مصرفی یادداشت برداشته شود به طوری که مشخص گردد کدام ماده‌ی غذایی علائم مرتبط با این بیماری را تسکین و یا تشدید می‌کنند. یادداشت برداری همچنین به متخصص تغذیه کمک می‌کند مشخص نماید آیا تغذیه‌ی مناسب برای بدن تأمین می‌شود یا خیر.
بیماری کرون (CD) یک بیماری التهابی روده است و می‌تواند هر یک از بخشهای دستگاه گوارش ـ معمولاً بیشتر روده بزرگ و ایلئوم (آخرین بخش از روده کوچک) را تحت تأثیر گذارد. علت دقیق بیماری کرون ناشناخته است. هرچند، این بیماری با وراثت در ارتباط می‌باشد، به گونه‌ای که معمولاً آن را در میان افرادی با سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به این بیماری می‌توان یافت. همچنین، گمان می‌رود که وجود یک ویروس و یا باکتری خاص ممکن است موجب پاسخ ایمنی غیر طبیعی شده و منجر به ابتلاء این بیماری گردد. قومیت و نژاد همچنین می‌تواند در این بیماری به عنوان یک عامل تأثیر گذار دخیل باشد، به گونه‌ای که بیماری کرون بیشتر در میان سفید پوستان و ساکنین اروپای شرقی (اشکنازی) نژاد یهودی دیده می‌شود. سیگار کشیدن و استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی می‌تواند التهاب را افزایش داده و این عارضه را وخیم‌تر سازد.
علائم مرتبط با بیماری کرون شامل خستگی، تب با درجه پایین، اسهال، دل درد، تهوع، استفراغ، شکم درد، وجود خون در مدفوع، از دست دادن اشتها، زخمهای دهانی و کاهش وزن می‌باشند. با آنکه این بیماری درمان خاصی ندارد، مداوای آن در جهت کاهش التهاب دستگاه گوارش، کنترل علائم ناتوان کننده و فراهم ساختن تغذیه مناسب بدن انجام می‌شود. در درمان علائم ترکیبی از داروهایی مانند داروهای ضد التهابی، فرونشانندگان سیستم ایمنی بدن، آنتی بیوتیک‌ها، داروهای ضد اسهال، مکمل‌های غذایی و ضد درد استفاده می‌شود. گاهی اوقات، جهت برداشتن قسمت آسیب دیده یا معیوب دستگاه گوارش، به عمل جراحی نیاز می‌باشد. با این حال، جهت کنترل این عارضه به طور مؤثر، تغییرات رژیم غذایی از اهمیت حیاتی برخوردار است. بخش ذیل این موارد را روشن می‌سازد.

مشاوره رژیم غذایی برای کسانی که مبتلا به بیماری کرون می‌باشند

رژیم غذایی نقش مهمی در تسکین علائم التهابی ایفاء می‌کند. از آنجایی که این بیماری می‌تواند به از دست دادن اشتها و جذب ضعیف ویتامین‌ها و مواد معدنی منجر شود، بسیار مهم است که مقادیر کافی کالری و مواد مغذی متنوع جهت جلوگیری از سوء تغذیه وارد رژیم غذایی شوند. به عقیده‌ی بنیاد بیماری‌های کولیت و کرون آمریکا (CCFA)، یکی از متداول‌ترین کمبودهای تغذیه‌ای ـ مشاهده شده در 68 درصد از افراد مبتلا به این بیماری ـ ویتامین D می‌باشد. همچنین، 40 درصد از بیماران مبتلا به بیماری کرون قادر به جذب مناسب کربوهیدرات‌ها نیستند. علاوه بر آن، افراد مبتلا به بیماری کرون در ناحیه‌ی ایلئوم (ناحیه‌ی روده‌ای که مسئول جذب این ویتامین می‌باشد) دچار کمبود ویتامین B12 می‌شوند. تمام این حقایق دقیقاً نیاز به یک رژیم غذایی برنامه ریزی شده را به اثبات می‌رسانند.

چه غذاهایی بایستی در رژیم غذایی گنجانده شوند

بنیاد بیماری‌های کرون و کولیت امریکا بیان می‌کند که تقریباً در دو سوم موارد، این بیماری ناحیه‌ی ایلئوم را تحت تأثیر قرار می‌دهد، در نتیجه منجر به ایجاد تنگی مجرا (تنگی غیر طبیعی) در این ناحیه می‌شود. در چنین مواردی، توصیه‌ی اکید می‌شود که از یک رژیم غذایی کم فیبر پیروی شود تا مقدار باقیمانده در مدفوع را به حداقل رساند. هدف از این رژیم غذایی به حداقل رساندن درد شکم ناشی از فشار مرتبط با هضم غذاهایی با فیبر بالا و همچنین جلوگیری از انسداد روده می‌باشد. مواد غذایی که در ذیل آمده در محقق ساختن این هدف مفید خواهند بود.

1 مصرف مواد غذایی که به آسانی هضم می‌شوند مانند برنج سفید، ماکارونی، و غلات و حبوبات جهت تسکین و کمک به التیام التهاب دستگاه گوارش. اگر چه این مواد غذایی جزء مواد غذایی کاملاً سالم در نظر گرفته نمی‌شوند، اما کالری قابل توجهی را برای بدن تأمین می‌سازند. اطمینان حاصل کنید که شما نیز رژیم غذایی خود را با دیگر مواد مغذی لازم که در این فهرست بیشتر به آنها اشاره می‌شود، هماهنگ سازید.
2 موز رسیده همراه با شیر (چنانچه ناسازگاری با لاکتوز ندارید، شیر را وارد این رژیم سازید) منبع غنی از تأمین کالری مورد نیاز در این وضعیت است. موز به آسانی جذب می‌شود و سرشار از پتاسیم می‌باشد. استفراغ کردن، اسهال داشتن و تحت درمان پردنیزون prednisone بودن، می‌تواند بدن را از پتاسیم و منیزیم محروم سازد. از این رو، خوردن این میوه یک ضرورت برای تمام بیماران کرونی است. حتی انبه، پاپایا، گرمک یا طالبی و آوکادو در تأمین مواد مغذی مختلف بدن، بدون وارد ساختن فشار بر دستگاه گوارش به خوبی عمل می‌کنند.
3 ماهی‌های بخارپز، آب پز، پخته شده و کبابی مانند قزل آلا، شاه ماهی، سفره ماهی، ماهی هالیبوت halibut، تیلاپیا برای این بیماری مفید می‌باشند. و گزینه‌هایی عالی به هنگام تأمین چربی‌های ضروری امگا 3 که به مهار التهاب کمک می‌کنند، محسوب می‌شوند. همچنین، منابع بسیار خوبی از پروتئین بوده که وارد نمودن ماهی و مرغ بدون چربی نیز در رژیم غذایی به التیام سریعتر بدن کمک می‌کند. با این حال، مراقب باشید که پوست آنها را مصرف ننمایید.
4 اگر چه یک رژیم غذایی کم فیبر نمی‌تواند از بسیاری میوه‌ها و سبزیجات بصورت خام بهره برد، اما همیشه می‌توانید این میوه‌ها و سبزیجات را به صورت نرم‌تر وارد رژیم غذایی خود کنید. این سبزیجات و میوه‌ها را جوشانده و یا از آنها سوپ یا آب میوه (بدون وارد نمودن پوست آنها) یا آب سبزیجات تهیه‌ نمایید که می‌تواند مواد مغذی مناسب را بدون فشار به روده فراهم سازد. غذاهای پوره‌ای مانند نخود، عدس، کدو حلوایی، کدو گردویی، هویج، کاهوی کره‌ای و هویج وحشی parsnips، و تمام مواد مغذی موجود در این مواد غذایی را بدون اینکه نیاز باشد نگران فشار شکم شوید، مصرف نمایید.
5 اگر شما جزء افرادی نیستید که مبتلا به عدم تحمل لاکتوز می‌باشند، بنابراین غذاهایی مانند ماست یونانی، برش‌هایی از پنیر سخت و توفو می‌تواند هنگام عود کردن بیماری به تسهیل آن کمک کند. ماست بدون چربی را برگزیده و اجازه دهید باکتریهای سالم به تسکین روده‌ی شما کمک نمایند. برش‌های پنیر نه تنها تأمین کننده‌ی مقدار زیادی کالری هستند بلکه غنی از کلسیم بوده و در نتیجه به جلوگیری از پیامدهای مربوط به استخوان ناشی از این بیماری کمک می‌کنند. اگر مبتلا به عدم تحمل لاکتوز هستید، استفاده از جایگزین‌های این مواد غذایی از جمله بادام و شیر سویا بسیار عالی است. این مواد غذایی نیز سرشار از کلسیم هستند که به اندازه‌ی شیر گاو مؤثر می‌باشند.
6 شما با خیال راحت می‌توانید به سیب زمینی بدون پوست اطمینان کنید، به این دلیل که در حفظ سطوح پتاسیم بدن بسیار مؤثر است. استفاده از روش‌های طبخ سبک light-cooking مانند جوشاندن، بریان کردن، بخارپز کردن و یا خمیر و پوره ساختن به هضم آسان آن توسط بدن کمک می‌کنند.
7 مصرف آجیل در شکل طبیعی خود معمولاً دارای محدودیت است، با این حال، همیشه می‌توانید از نمونه‌های نرم‌تر آنها استفاده نمایید. آجیل‌های کره‌ای منبع عظیمی از چربی‌های سالم، پروتئین و ویتامین E می‌باشند. شما می‌توانید از تمام مواد مغذی آنها بهره‌مند شوید، به شرط آنکه آنها را به صورت نرم و بدون تکه‌های بزرگ استفاده نمایید.
8 تخم مرغ، هنگامی که به شیوه‌ای غیر چرب تهیه شود، همچنین می‌تواند در این رژیم گنجانده شود. تخم مرغ منبع عظیمی از پروتئین بوده و همچنین حاوی مقدار معینی آهن خوراکی است. همچنین زرده‌ی تخم مرغ حاوی اسید چربی بنام لسیتین است که در جذب ویتامین‌های محلول در چربی همانند ویتامین A، D، E و K کمک می‌کند. با این حال، اگر مشکل کلسترول دارید، مصرف زرده تخم مرغ را به حداقل برسانید.

از چه مواد غذایی بایستی اجتناب گردد

همانطور که پیش از این ذکر شد، رژیم غذایی نقش بسیار مهمی در دور نگاه داشتن علائم بیماری کرون ایفاء می‌کند. برخی مواد غذایی می‌توانند به دستگاه گوارش فشار مضاعف وارد ساخته و این علائم و نشانه‌ها را تشدید نمایند. اگر چه هیچ قانون سفت و سختی در این مورد وجود ندارد، موارد ذیل آیتم‌های غذایی هستند که معمولاً مورد توجه واقع می‌شوند و توصیه می‌شود در این بیماری از مصرف آنها اجتناب شود.
8 بسیاری از افراد مبتلا به بیماری کرون نسبت به مصرف گلوکز آلرژی دارند. بنابراین، چنانچه پس از مصرف محصولات لبنی علائمی همچون نفخ، تهوع، استفراغ، گاز معده و اسهال رخ داد، بهتر است مصرف آنها را به حداقل برسانید و یا به طور کامل قطع نمایید.
9 چنانچه بیماری کرون روده کوچک را تحت تأثیر قرار دهد، آنگاه موجب ایجاد مشکل در هضم و جذب چربی خواهد شد. این حالت می‌تواند موجب بدتر شدن اسهال شده و باعث شود فرد حالت تهوع داشته باشد. بنابراین، توصیه می‌شود که از مصرف مواد غذایی پرچرب همچون کره، سس مایونز، مارگارین، خامه، غذاهای سرخ شده و گوشت قرمز خودداری نمایید.
10 غذاهایی با فیبر بالا مانند سبزیجات تازه، میوه و غلات سبوس‌دار برای سلامت دستگاه گوارش مفید می‌باشند. اما، در مورد بیماری التهابی روده، این غذاها ممکن است علائم را بدتر نمایند. از خوردن آنها، به خصوص در فرم خام و سفت خودداری کنید.
11 به گفته‌ی کلینیک مایو Mayo Clinic بایستی از مصرف مواد غذایی متعلق به خانواده کلم، مانند کلم بروکلی و گل کلم خودداری کرد. همچنین، مصرف آجیل، دانه‌ها، ذرت و ذرت بو داده، توصیه نمی‌گردد به این دلیل که سرشار از فیبر بوده و ممکن است موجب انقباض و فشردگی روده‌ی بزرگ شوند. همچنین می‌توانند منجر به اسهال گردند.
12 مواد غذایی که حاوی مقدار زیادی ادویه باشند، می‌تواند این علائم را تشدید نمایند. همینطور هم موادی همچون کافئین و الکل نیز بدین گونه‌اند.

نکات اضافی

13 نه تنها دانستن این نکته که چه چیزهایی باید بخورید و چه چیزهایی را نباید مصرف نمایید، بسیار اهمیت دارد، بلکه چگونه خوردن نیز حائز اهمیت است. حتی اگر مواد غذایی توصیه شده را وارد رژیم غذایی خود کنید، چنانچه بخواهید به صورت سنت و عرف هر روز از سه وعده‌ی غذایی استفاده نمایید، این علائم هنوز هم می‌توانند موجب ناراحتی شما شوند. کارشناسان توصیه می‌کنند که 5 تا 6 وعده‌ی غذایی مختصر (به اندازه‌ی مشت دست) مصرف نمایید تا عمل هضم و جذب طبیعی مواد غذایی را تسهیل نماید.
14 بیماری کرون منجر به از دست رفتن مایعات و سطح نمک در بدن می‌شود. بنیاد بیماری‌های کولیت و کرون امریکا توصیه می‌کند که «روزانه برای هر پوند (592ر453 گرم) از وزن بدن، یک و نیم اونس (35ر28 گرم) مایعات بنوشید). این بدان معناست که اگر وزن شما 140 پوند (503ر63 کیلوگرم) باشد، حداقل بایستی 70 اونس و یا هشت و سه چهارم لیوان در روز مایعات بنوشید. بجای لاجرعه سرکشیدن نوشیدنی‌خود، آن را جرعه جرعه بنوشید. با وارد کردن هوا به درون دستگاه گوارش، این نوع لاجرعه سر کشیدن می‌تواند موجب ناراحتی گردد».
15 به دلیل محدودیت‌های رژیم غذایی و کاهش توانایی روده کوچک در جذب مواد مغذی، ضروری است که مکمل‌های مولتی ویتامین و مواد معدنی در رژیم غذایی مصرف شوند. با پزشک خود در مورد برخی ضروریات و مقادیر دارویی در هر مورد بخصوص از خودتان صحبت نمایید.
سلب مسئولیت: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های پزشک متخصص در نظر گرفته شود. به دلیل آنکه توصیه‌هایی غذایی برای بیماری کرون ممکن است از موردی به مورد دیگر تفاوت کند، لطفاً با یک متخصص تغذیه جهت دریافت یک برنامه‌ی غذایی صحیح مشورت نمایید. به خاطر داشته باشید که هیچ رژیم غذایی استانداردی برای این بیماری وجود ندارد.