محمود آموزگار در گفت‌وگو با ایسنا، درباره حضور دولتی صنعت نشر ایران در نمایشگاه‌های خارجی و برآیند و دستاورد این حضورها گفت: به طور کلی یکی از منابع اصلی درآمد ناشران از فروش‌های بین‌المللی آثار و حق ترجمه آن‌ها به دیگر زبان‌هاست که اصطلاحا به آن فروش رایت می‌گویند. طبیعتا این نوع فروش اثر با فروش فیزیکی کتاب تفاوت قابل توجهی دارد. این نوع فروش خیلی از هزینه‌های تولید کتاب فیزیکی را برای ناشر ندارد.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران ادامه داد: در گذشته صنعت نشر ایران به هیچ وجه علاقه‌ای به حضور در بازارهای جهانی و نمایشگاه های خارجی کتاب نداشت. این درحالی است که تقریبا یکی از راه‌هایی که ناشران می‌توانند آثارشان را به دنیا عرضه کنند، فروش حق انتشار در نمایشگاه‌های خارجی است. نمایشگاه‌های خارجی مکان بازرگانی است و اصحاب کتاب و نشر در آن‌جا گردهم می‌آیند. هدف از حضور در این نمایشگاه‌ها برای شرکت‌کنندگان عرضه آخرین دستاوردهای حوزه نشر، معرفی آن‌ها و احتمالا فروش رایت آن‌هاست. در این حضورها قراردادهایی تنظیم می شود که از دل آن‌ها در نهایت توفیقی در جهت ترغیب ناشران طرف مقابل برای خرید رایت و ترجمه و انتشار این آثار فراهم آید.
او همچنین گفت: در دنیا کشورهایی مثل ترکیه، اندونزی، تایلند و... شبیه به ما در نمایشگاه‌های خارجی کتاب شرکت می‌کنند. در این شکل دولت‌ها در نمایشگاه‌های بین‌المللی غرفه‌هایی اجاره می‌کنند و آن را به نهاد صنفی مربوطه می‌سپارند و این نهاد صنفی است که باید این موضوع را در بین همکارانش پیش ببرد و کتاب‌های جدید در آن غرفه معرفی و عرضه شوند. در کشور ما تا چهار سال پیش وضع به گونه دیگری بود. اولین‌بار در سال 92 بود که بخشی از غرفه ملی به اتحادیه ناشران واگذار شد. قبل از آن فقط دستگاه‌های متولی دولتی در این نمایشگاه‌ها شرکت می‌کردند. در سال 92 اتحادیه ناشران برای اولین‌بار بخشی از مسئولیت غرفه را عهده‌دار شد و الان حضور ما در نمایشگاه بلونیا هم به همین شکل است. در این دو نمایشگاه می‌توان گفت که نهادهای صنفی در جهت مدیریت غرفه دخالت داشته‌اند ولی در سایر نمایشگاه‌ها چنین نبوده است.
آموزگار اظهار کرد: در چهار سال گذشته اتحادیه ناشران سعی کرده است اهمیت دخالت صنف در این حضورها را متذکر شود تا به تعبیری پنجره‌ای به سوی نویسندگان و پدیدآورندگان و ناشران باز شود تا بتوانند نگاهی به عرصه بین‌المللی کتاب بیاندازند و ببینند که همکاران‌شان در دیگر کشورها چگونه کسب درآمد می‌کنند.
او با دفاع از عملکرد اتحادیه ناشران در این چند سال گفت: وظیفه اتحادیه ناشران و کتابفروشان فروش رایت کتاب نیست؛ این خود ناشران هستند که باید در جهت فروش آثارشان بکوشند. آژانس‌های ادبی هم نقش مهمی در این موضوع دارند. تا چند وقت پیش از این آژانس‌ها خبری نبود، اما امروزه خوشبختانه چند آژانس ادبی در این زمینه فعالند که مجموعا عملکرد قابل قبولی داشته‌اند. البته در این بخش هم هنوز در ابتدای راهیم و طبیعی است اگر به وضعیت موجود اکتفا کنیم به معنی این است که درجا زده‌ایم و از پیشرفت امور در چهار سال گذشته بهره لازم را نبرده‌ایم.
آموزگار ادامه داد: به طور کلی ما در حضورهای بین‌المللی سه نوع رفتار داشته‌ایم. در نمایشگاه‌هایی مثل فرانکفورت حرفه‌ای‌تر رفتار کرده‌ایم، ولی در بقیه نمایشگاه‌ها این ویژگی حرفه‌ای را نداشته‌ایم.از طرف دیگر تشکل‌های صنفی باید بضاعت و کفایت لازم را برای این حضورهای بین‌المللی داشته باشند که من فکر می‌کنم در این چهار سال تمرین مناسبی در این حوزه داشته‌اند؛ البته هنوز نواقصی وجود دارد که باید برطرف شود.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران درباره این‌که چرا دولت باید همچنان در مسئله حضور بین‌المللی کتاب دخالت داشته باشد، گفت: در شرایط کشورهای مشابه ما، دولت‌ها از این‌گونه اقدام‌ها حمایت به عمل می‌آورند؛ مثلا با پرداخت حق‌الترجمه آثار. دولت ما هم این مسئله را شروع کرده؛ برای مثال نزدیک به یک میلیارد تومان برای ترجمه آثار ایرانی در نظر گرفته است تا زمینه را برای ترغیب ناشران خارجی و خرید رایت آثار ایرانی افزایش دهد.
آموزگار گفت: اقدام دیگر مربوط به رعایت قوانین و قواعد ورود به بازارهای جهانی است. برای ورود به هر بازاری شرط اول پذیرش قواعد و قوانین مربوط به آن بازار است. در حوزه نشر مهم‌ترین قانون و قاعده‌ای که باید رعایت شود رعایت کپی‌رایت و دیگر قانون‌های بین‌المللی رعایت حقوق مولف است. طبیعی است وقتی این قوانین در کشوری رعایت نشود تعاملی برای عقد قرارداد شکل نمی‌گیرد.
او درباره این مسئله که چرا اتحادیه ناشران و خود ناشران به سمت حل این موضوع حرکت نمی‌کنند، گفت: در اتحادیه ناشران نیز در این زمینه نظریه واحدی وجود ندارد. مثلا دوستانی هستند که معتقدند کپی‌رایت باید به طور کامل اجرا شود. آن‌ها معتقدند رعایت حقوق مولف در ایران و بی‌توجهی به آن در خارج از کشور سیاست یک بام و دو هوا است و اتفاقا این رویه، رعایت حقوق مولف در ایران را هم با مشکل مواجه می‌کند، چون نمی‌شود چیزی در جایی جرم باشد و در جای دیگری مباح. این قضیه مانع می‌شود که موضع محکمی در قبال پیوستن ایران به قوانین بین‌المللی و کپی‌رایت اتخاذ شود. متاسفانه رعایت نکردن این مسئله باعث شده که در ایران هم آثار به صورت غیرقانونی چاپ و تکثیر شود و ضربه‌های جبران‌ناپذیری به ناشران و مولفان وارد کند.
او افزود: دسته دیگری هستند که می‌گویند باید آثار خارجی به صورت رایگان ترجمه شود و نباید مسیر ورود رایگان علم را سد کرد؛ ولی اگر همان آثار در ایران کپی شود باید جلو آن را گرفت.
