انتظار معجزه "صیاد" برای چک‌های برگشتی

به گزارش ایسنا، تازه‌ترین آماری که بانک مرکزی از عملکرد چک‌های مبادله‌ای، وصولی و برگشتی منتشر کرده است نشان می‌دهد در مردادماه امسال در کل کشور بالغ بر 9 میلیون و 800 هزار فقره چک مبادله شده که نسبت به تیرماه تا 5.3 درصد افزایش دارد. مجموع چک‌های مبادله شده در این دوره مبلغی حدود 62 هزار و 800 میلیارد تومان را در بر می‌گیرد که 9.5 درصد افزایش دارد.

در مردادماه در استان تهران حدود 3.5 میلیون فقره چک به مبلغی بالغ بر 37 هزار و 400 میلیارد تومان مبادله شده که این رقم تهران را در صدر استان‌های کشور از لحاظ مبادله چک قرار داده است.
از چک‌های مبادله شده حدود هشت میلیون و 300 هزار فقره به مبلغی حدود 49 هزار میلیارد تومان وصول شده است. چک‌های وصولی از نظر تعداد 5.9 درصد و از لحاظ مبلغ تا 10.6 درصد در قیاس با تیرماه رشد دارد.

همچنین از مجموع 9.8 میلیون فقره چک مورد مبادله بالغ بر 1.5 میلیون فقره برگشت خورده است. چک‌های برگشتی در مرداد ماه نسبت به ماه قبل 2.1 درصد افزایش دارد. مجموع چک‌های برگشتی رقمی نزدیک به 13 هزار و 800 میلیارد تومان را در بر گرفته که 5.9 درصد رشد پیدا کرده است.

از دلایل عمده برگشت حدود 1.5 میلیون فقره چک، کسری یا نبود موجودی گزارش شده که این عامل موجب برگشت مبلغ نزدیک به 13 هزار و 400 میلیارد تومان از کل برگشتی‌ها را تشکیل می‌دهد. در واقع باید گفت که از نظر تعداد 97.3 درصد و از نظر مبلغ تا 96.7 درصد از کل چک‌های برگشتی به دلیل کسری یا نبود موجودی بوده است.

در حالی حجم چک‌های برگشتی طی سال‌های گذشته رو به افزایش بوده که از اوایل دهه 1390 برنامه‌هایی همچون راه‌اندازی سامانه انتقال تصویر چک (چکاوک) و در ادامه راه‌اندازی سامانه یکپارچه سازی چک (صیاد) در دستور کار قرار گرفت. این در حالی است که در سال 1391 شورای پول و اعتبار در مصوبه‌ای طراحی و پیاده سازی سامانه چکاوک را با هدف عدم انتقال لاشه‌های چک و با قابلیت پذیرش و پردازش الکترونیکی چک‌های کاغذی بین بانکی و انجام تراکنش‌های الکترونیکی الزامی اعلام کرد و از مهرماه 1393 بود که بانک مرکزی چکاوک را به عنوان یکی دیگر از سیستم‌های پیش بینی شده در طرح استقرار نظام جامع پرداخت به طور رسمی راه‌اندازی و تا پایان خرداد ماه 1394 تقریبا در تمام استان‌های کشور عملیاتی شد.

گرچه انتظار می‌رفت چکاوک عاملی برای کاهش چک‌های برگشتی باشد اما به دلایلی چندان در این زمینه موفق نبود و در ادامه بانک مرکزی در دو ماه گذشته سامانه صیاد را به طور رسمی راه‌اندازی کرد. در سامانه صیاد چک‌ها به طور متحدالشکل بین تمامی بانک‌ها برای مشتریان صادر شده و از مهم‌ترین ویژگی‌های آن این است که دریافت کننده چک می‌تواند قبل از هر اقدامی در مورد صادرکننده چک استعلام گرفته و از وضعیت آن مطلع شود که این خود می‌تواند موجب کاهش چک‌های برگشتی باشد. البته بانک مرکزی هنوز جزئیات چگونگی انجام این استعلام‌ها را اعلام نکرده است.