اتحادیه: ۳۵ سال زندگی در تاریخ، برایم هیجان‌انگیز بود

به گزارش خبرنگار مهر، در یازدهمین برنامه عصر کتاب، شب گذشته دوشنبه اول آبان ماه و در مراسمی با حضور جمعی از فرهیختگان و اهالی قلم در موسسه خانه کتاب، از خدمات فرهنگی منصوره اتحادیه، ناشر، نویسنده و استاد تاریخ تقدیر شد. ژاله آموزگار، کریم مجتهدی، نجفقلی حبیبی، حورا یاوری، محمود دعایی و ... از جمله حاضرین در این برنامه بودند.

منصوره اتحادیه که 34 سال قبل انتشارات «تاریخ ایران» را تاسیس کرد، فعالیت‌های علمی و تاریخی خود را از این طریق و در قالب کتاب‌های متعددی انتشار داد که کتاب‌های تاریخ غفاری، خاطرات و اسناد حسینقلی‌خان نظام‌السلطنه مافی، گزیده‌ای از مجموعه اسناد عبدالحسین میرزا فرمانفرما، پیدایش و تحول احزاب سیاسی مشروطیت، شیوه تاریخ نگاری، اینجا طهران است، از آن جمله است.

مجید غلامی جلیسه مدیرعامل خانه کتاب در مراسم گرامیداشت منصوره اتحادیه، با اشاره به سال‌ها تلاش وی در عرصه تاریخ ایران، گفت: منصوره اتحادیه ثابت‌قدم به‌دنبال پخش کتاب‌ها، آثار و پژوهش‌هایی بود که از نظر وی بایسته و درست بوده‌اند هرچند از نظر بسیاری این‌طور نبود. اتحادیه از کسوت استادی قدم به عرصه‌ نشر گذاشت؛ نشر پرباری که امروز جامعه ما به‌ویژه جامعه تاریخ‌پژوهان مدیون تلاش‌های اوست.

جلیسه: تلاش‌های اتحادیه نبود، بخشی تاریخ ما مکتوم می‌ماند

وی با اشاره به حدود 200 کتابی که انتشارات تاریخ ایران تحت مدیریت منصوره اتحادیه منتشر کرده است، افزود: این بسیار مهم و جای خوشبختی است که حدود یک‌سوم این آثار به چاپ مجدد رسیده اند. بیش از 95 درصد آثار اتحادیه در نشر خودش منتشر شده که این نشان از عزم راسخ منصوره اتحادیه در این راه دارد.

غلامی جلیسه یکی دیگر از ویژگی‌های اتحادیه را شاگردپروری و تربیت نسل جدیدی از پژوهشگران به‌ویژه بانوان ذکر کرد و گفت: منصوره اتحادیه ثابت کرد که کار سترگ را خانم‌ها خیلی بهتر از آقایان می‌توانند انجام دهند. حداقل در حوزه تخصصی‌ وی این موضوع ثابت شده است.

وی افزود: اگر تلاش‌های این تاریخ‌نگار در نقش پژوهشگر، استاد، راهنما و ناشر نبود، بسیاری از اتفاقات تاریخ ما در گوشه کتابخانه‌ها باقی می‌ماند. به یُمن تلاش شبانه‌روزی منصوره اتحادیه اطلاعات بسیار ارزشمندی از دل تاریخ در اختیار داریم که می‌تواند مبنای پژوهش‌های بسیاری باشد.

در این مراسم همچنین کاوه بیات، پژوهشگر حوزه تاریخ معاصر نیز با قرائت متنی به تبیین تلاش‌ها و تجربیات منصوره اتحادیه در حوزه تاریخ‌نگاری پرداخت.

دغدغه‌های سه‌گانه اتحادیه از نگاه غلامرضا امیرخانی

همچنین غلامرضا امیرخانی معاون کتابخانه ملی ایران در این مراسم با اشاره به فعالیت‌های علمی منصوره اتحادیه، گفت: وی کتابی دارد با عنوان «زندگی باید کرد» که رمانی درباره نسل هایی از زنان ایران است. من معتقدم هرکس این کتاب را بخواند دغدغه‌های او، یعنی تاریخ معاصر ایران و زن بودن و قدرتمندی زنان برای اثبات این موضوع را می‌تواند مشاهده کند. همچنین در این اثر شهر تهران به عنوان زادگاه او به شکلی دقیق و علمی و زیبا شرح داده شده است.

وی، اتحادیه را یک تهران‌شناس برجسته خواند و در ادامه گفت: اتحادیه ارتباط خوبی با خاندان‌های معروف تهران و ایران داشته و از آن استفاده‌های بسیاری هم برده است. از جمله آثار ارزشمند وی می‌توان به انتشار خاطرات باقر کاظمی در پنج جلد اشاره کرد که سند مهمی درباره فعالیت‌های این شخصیت در وزارت امورخارجه و دوره پهلوی است.

معاون کتابخانه ملی ایران ویژگی دیگر شخصیتی منصوره اتحادیه را مربوط به نوع نگاهش در آثارش دانست و یادآور شد: اتحادیه کارهایی کرده که یا برای اولین‌بار صورت گرفته و یا اینکه دیگر کسی در آن زمینه کاری انجام نداده است. با اطمینان می‌توانم بگویم که کار ضعیف در آثار ایشان ندیده‌ام.

روایت استاد دانشگاه سن‌دیه‌گو از تاثیر آثار اتحادیه در حوزه سندپژوهی

در ادامه پیام علی قیصری، استاد دانشگاه سن‌دیه‌گو و سردبیر مجله «Iranian Studies» برای مراسم گرامیداشت منصوره اتحادیه قرائت شد که وی در آن گفته بود: شماری از اسناد تاریخ سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران که تا پیش از تشکیل دولت مدرن به‌علت نبود یا کمبود بایگانی‌های دولتی و اداری، هنوز نزد برخی از خانواده‌ها که سوابق دیوانی یا بازرگانی داشتند، موجود بود، طی سالیان گذشته به‌همت دکتر اتحادیه و همکاران او در نشر تاریخ ایران تصحیح و منتشر شدند.

به گفته وی، نشر این اسناد مستقیماً بر کیفیت کار پژوهندگان تارخی ایران، چه در داخل و چه در خارج، موثر و مفید بوده و این‌گونه اسناد دارای اطلاعات و داده‌های تازه‌ای از تاریخ متاخر ایران، و البته مکمل اسناد بایگانی‌های خارج هستند که اغلب توسط کارگزاران غیرایرانی که آشنایی کمتری با ظرایف و زوایای اجتماعی و فرهنگی ایران داشتند، نگاشته می‌شدند.

این استاد ایرانی دانشگاه سن دیه گو ویژگی‌ دیگر پژوهش‌های اتحادیه و کارنامه نشر تاریخ ایران را گستردگی زمینه و تنوع اسناد مطالبی دانست که در سال های گذشته و در قالب سفرنامه و خاطراتوحوالجات مالی و سایر مکاتبات و مکتوبات دیوانی، عرضه شده و در پیام خود آورده بود: این متون هم گوشه‌هایی از روابط درونی اقشار و اصناف اجتماعی را نشان می‌دهند و هم کمک می‌کنند تا پیوندهای متنوع در میان گروه‌های اجتماعی را بهتر بشناسیم. این اسناد همچنین تصویر روشنی از ذهنیت و زبان اداری و تجاری و همچنین سبک و سیاق نگارش در تنظیم اسناد را به پژوهنده عرضه می‌دارند، و در مجموع برای شناخت بهتر و جامع‌تری از تاریخ ایران بسیار مفید هستند.

در ادامه این مراسم سیدعلی آل‌داود عضو شورای علمی مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی در متنی که برای این مراسم گرامیداشت نوشته بود، به اهمیت فعالیت‌ها و آثاری که منصوره اتحادیه در انتشارات نشر تاریخ ایران منتشر کرده است، پرداخت.

منصوره اتحادیه: تاریخ برای من هیجان‌انگیز است

پایان بخش سخرانی های مراسم گرامیداشت منصوره اتحادیه، سخنان وی بود که گفت: هر جامعه‌ای احتیاج به دانستن تاریخ دارد تا ارتباط خود را با سایر جوامع بشناسد. تاریخ هم از جنبه‌های کاربردی و هم از جنبه‌های احساسی آن مهم است. امروز با مرور برخی از آثارم شما را دعوت می‌کنم، همراه با من سیری در تاریخ داشته باشید.

وی افزود: بعد از 35 سال تحقیق و تالیف متوجه شدم که در این سال‌ها در چه ماجراهای هیجان‌انگیزی حضور داشتم، با چه بزرگانی آشنا شدم و تاریخ ما چه پستی و بلندی‌هایی داشته است، در واقع در این مدت تاریخ را احساس کردم.

این پیشکسوت نشر حوزه تاریخ بیان کرد: ما از آغاز کار در «نشر تاریخ» به مجموعه‌های اسناد و خاطرات رجال دسترسی داشتیم و بسیاری از این خاطرات را به‌صورت اسناد خام و یا در قالب کتاب عرضه کردیم. هدف ما از چاپ کتاب‌های تخصصی و اسناد، شناخت هرچه بیشتر شرایط کشور، روابط سیاستمداران، روابط خارجی و آداب و رسوم است.

اتحادیه در ادامه در معرفی برخی از مهمترین آثار منتشر شده در «نشر تاریخ» گفت: «خاطرات حسینقلی‌خان» که مجموعه‌ خاطرات و مکاتبات وی است، نخستین کتاب ما در نشر تاریخ بود. «دارالخلافه تهران» نیز از اولین کتاب‌های ما بود که از جنبه‌های مختلف در شناخت تهران بسیار اهمیت دارد چراکه در این کتاب سیر تحول شهر تهران در دوره‌های تاریخی به‌خوبی مشاهده می‌شود. از دیگر آثار می‌توان به کتاب «صرافی و صرافان»، «امنیت شهر» و «زندگی سیاسی رضاقلی‌خان نظام‌السلطنه» اشاره کرد.

وی در پایان اظهار کرد: هر جامعه‌ای احتیاج به دانش تاریخ دارد تا ارتباطش را با سایر جوامع و فرهنگ‌ها بشناسد ولی تاریخ جریان دیگری هم دارد که احساسی و شاعرانه است که لذت‌بخش هم هست. در هر حال از نظر من، بهترین درسی که می‌توانیم از تاریخ بگیریم این است که گذشته را بفهمیم و هرچه بیشتر از گذشته بدانیم به آب و خاکمان بیشتر علاقه‌مند می‌شویم.

در خاتمه این مراسم هدایا و الواح تقدیری به منصوره اتحادیه اعطا شد.