به گزارش خبرنگار حوزه رفاه و تعاون گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ دوران کودکی افراد و چگونگی سپری شدن آن در جایگاه اجتماعی و شغلی آینده و همچنین شکل گیری شخصیت آن‌ها نقش ویژه ای را ایفا می‌کند.
کارشناسان و روان‌شناسان حوزه کودک معتقدند کودکان و خردسالانی که پس از خانواده، بخشی از زمان خود را در مهدکودک‌ها و مراکز مشابه با فعالیت‌های مختلف چنین مجموعه‌هایی سپری می‌کنند، آسان تر از کودکانی که چنین تجربه ای را ندارند با محیط اطراف خود ارتباط می‌گیرند.
علاوه بر این بهترین مدل جامعه پذیر کردن کودکان و آشنایی آن‌ها با هنجارهای اجتماعی و باید و نبایدهای رفتاری، استفاده از ظرفیت دوره کودکی در قالب برنامه هایی است که برای کودک نیز خوشایند باشد.
شکل گیری و فعالیت «مهدکودک» ها، در ابتدا با هدف نگهداری از کودکان بود و به مرور زمان، برنامه های مختلف آموزشی، البته نه به صورت اجباری به آن اضافه شد و می توان گفت که امروزه تقریبا همه خانواده ها از مهدکودک رفتن فرزند خود استقبال می‌کنند.
از سوی دیگر شرایط اقتصادی دنیای امروز ایجاب می‌کند که زن و شوهر هر دو در بیرون از منزل مشغول به کار شوند، به همین دلیل نیز به سپردن کودک خود در بخشی از روز به محلی امن و آرام چون مهدکودک ها مجبور هستند.
بهزیستی حق دخالت در امور مهدهای کودک غیراستاندارد را ندارد
مسئولان سازمان بهزیستی کشور مدعی هستند که قوانین موجود، به این سازمان اجازه دخالت در تخلفات مهدهای کودک غیرمجاز را نمی‌دهد و این در حالی است که بر اساس مصوبات پیشین مجلس شورای اسلامی، متولی اصلی رسیدگی به امور مهدهای کودک و صدور مجوز فعالیت آن‌ها با سازمان بهزیستی کشور است.
احمد خاکی معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی در گفتگو با خبرنگار حوزه رفاه و تعاون گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ اظهار داشت: در حال حاضر 40 درصد مهدهای کودک شهر تهران مجوز فعالیت خود را از سازمان بهزیستی کشور دریافت کرده‌اند و 60 درصد باقی مانده را مهدهای کودکی تشکیل می‌دهند که هیچ گونه مجوزی از این سازمان ندارند.
خاکی ادامه داد: بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و ماده 26 قانون تنظیم مقررات مالی دولت، باید پروانه فعالیت و برنامه کاری تمام مهدهای کودک در سراسر کشور از سوی سازمان بهزیستی صادر شود.
وی تصریح کرد: بر اساس قانون، هر یک از سازمان‌هایی که به راه اندازی مجموعه‌ای برای نگهداری از کودکان اقدام می‌کنند، باید مجوزهای لازم را از سازمان بهزیستی کشور دریافت کنند و فعالیت آن‌ها در راستای نگهداری و آموزش کودکان باید پس از اخذ مجوز و تایید بهزیستی صورت گیرد.
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی تاکید کرد: سازمان بهزیستی کشور حق ورود به مسائل مرتبط با مهدهای کودک غیرمجاز و غیراستاندارد را ندارد و قانون در این رابطه اجازه هیچ گونه دخالتی را به سازمان بهزیستی نمی دهد.
خاکی خاطرنشان کرد: سال گذشته سازمان بهزیستی کشور برای بررسی برخی از موارد و تخلفات گزارش شده در برخی از مهدهای کودک قصد ورود به آن مجموعه ها را داشت که متاسفانه با برخورد و ممانعت مدیران مهدهای کودک متخلف مواجه شدیم.
وی یادآور شد: مسئولیت رسیدگی به تخلفات مهدهای کودک متخلف با قوه قضاییه و اتاق اصناف است و همان طور که گفته شد سازمان بهزیستی نمی‌تواند در مسائل این مجموعه ها ورود کند.
معاون امور اجتماعی تصریح کرد: اگر در هر یک از مهدهای کودک کشور که از سوی سازمان بهزیستی مجوز دارند تخلف و تخطی رخ بدهد، سازمان بهزیستی کشور ضمن ارسال 3 مرحله اخطار به مدیریت آن‌ها، در صورت تایید تخلف به شدت با آن مهد کودک متخلف برخورد می‌کند و در صورت لزوم مهدهای کودک متخلف پلمپ خواهند شد.
بدیهی به نظر می‌رسد که قوانین کافی برای مسأله نظارت بر مهدکودک‌ها وجود دارد و تنها نبود مدیریت واحد در اجرای این قوانین آشفته بازار فعلی، فعالیت و عملکرد سلیقه ای و دلبخواهی برخی مهدهای کودک متخلف را مهیا کرده است.
مهدهای کودک غیراستاندارد سلامت روانی کودکان را تهدید می‌کند
تامین امنیت جانی و سلامت روانی کودکان در مهدهای کودک برای والدین اهمیت بسیاری دارد و در این راستا حسن عماری روان‌شناس حوزه کودک معتقد است: امروزه خانواده ها در سپردن کودکان خود به مهدهای کودک معیارهای متفاوتی را مدنظر قرار می دهند.
این روان‌شناس با تاکید بر تامین امنیت کودکان در مهدهای کودک، لزوم کیفیت موارد آموزشی را نیز مهم تلقی کرد و اظهار داشت: نگهداری از کودکان و مورد آموزش قرار دادن آن‌ها در مهدهای کودک غیر استاندارد و عدم نظارت یک سازمان مشخص بر فعالیت چنین مجموعه هایی راه قانون گریزی و ارائه خدمات آموزشی بی کیفیت را برای آن ها باز کرده و آسیب‌های روانی بی‌شماری را متوجه کودکان می‌کند.
وی تصریح کرد: حتی اگر کودکی در مهدهای کودک غیراستاندارد به لحاظ جسمی آسیب ببیند در نهایت، آسیب دیدگی فوق منجر به وارد آمدن آسیب روانی به وی خواهد شد و بدون تردید چنین اتفاقاتی قابل اغماض نیست.
این روان‌شناس خاطرنشان کرد: بسیاری از آسیب‌هایی که در دوره کودکی به افراد وارد می شود، در بزرگسالی عوارض خود را نشان می دهد و در سایر حوزه‌های رشدی کودک از جمله پیشرفت تحصیلی، آموزشی و از همه مهم‌تر اعتماد و علاقه او به نظام آموزشی تاثیرگذار خواهد بود.
عماری ادامه داد: حضور کودکان در مهدهای کودکی که از فضای آموزشی و فضای بازی امن و خوشایندی برخوردار هستند، اعتماد آن ها را به نظام آموزشی در سنین و مقاطع تحصیلی بالاتر بیشتر می‌کند و از طرفی هم این قبیل کودکان اعتماد حاصل شده در دوران کودکی خود را به نسل بعدی خود تسری می دهند و این موضوع می‌تواند در حفظ شأن آموزشی نظام کمک کننده باشد.
متولی مدیریت مهدکودک‌ها مشخص نیست
در حال حاضر بخشی از مجوز فعالیت مهدهای کودک را سازمان بهزیستی کشور، بخشی را وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخش دیگری را وزارت آموزش و پرورش صادر می‌کند؛ بنابراین هیچ گونه نظارت یکپارچه ای بر فعالیت و خدمات مورد ارائه در مهدهای کودک کشور وجود ندارد.
عماری تاکید کرد: نمی‌توان آمار اعلام شده سازمان بهزیستی کشور را که حکایت از فعالیت 60 درصدی مهدهای کودک به صورت غیرمجاز را به عنوان غیراستاندارد تلقی کرد و به بی اعتمادی مردم به این مجموعه‌ها دامن زد.
وی با اشاره به مطالب فوق، از سازمان بهزیستی کشور به عنوان متولی اصلی مسأله مدیریت مهدهای کودک نام برد و یادآور شد: سازمان بهزیستی با ارائه آمار صحیح از فعالیت مهدهای کودکی که تحت نظارت سایر سازمان ها به ارائه خدمات به کودکان شاغلان مجموعه خود می‌پردازند، باید زمینه به وجود آمدن مدیریت واحد و یکپارچه مهدهای کودک را فراهم کرده و دغدغه و نگرانی والدین کودکان در این قبیل موارد را کاهش دهد.
وی ادامه داد: بسیاری از مردم با این تفکر که همه مهدهای کودک تحت نظارت سازمان بهزیستی کشور فعالیت می کنند، کودک خود را به این مجموعه‌ها می سپارند و این در حالی است که مطلب فوق صحت ندارد و همان طور که گفته شد بسیاری از مهدهای کودک به صورت درون سازمانی شکل گرفته و در حوزه نگهداری و آموزش کودکان فعالیت می‌کنند.
این روان‌شناس نگاه فعلی به مهدهای کودک را نگاهی حاکمیتی خواند و تاکید کرد: در شرایط فعلی که والدین دغدغه‌های بی‌شماری همچون مسأله بهداشت، درمان و تامین اعتبار لازم برای تحت آموزش قرار گرفتن کودکان خود به مهدکودک‌ها را پیش رو دارند، به دور از انصاف است که مجوز دار بودن یا نبودن مهدهای کودک را نیز به دغدغه‌های فوق افزود و زمینه نگرانی هر چه بیشتر آن ها را فراهم کرد؛ زیرا در چنین موردی هیچ کاری از دست پدر و مادر کودک برنمی‌آید و تعداد مهدهای کودک دولتی نیز بسیار اندک است.
عماری خاطرنشان کرد: مواردی که والدین کودک در ثبت نام او در مهدهای کودک مدنظر قرار می‌دهند مواردی چون کیفیت آموزش، نحوه نگهداری از کودک آن‌ها و همچنین کیفیت فضای بازی و آموزشی را شامل می‌شود.
فرافکنی مسئولان در مسأله رسیدگی به تخلفات موجود در حوزه های مختلف راهکاری است که از آسیب‌هایی که افراد و به ویژه کودکان را مورد تهدید قرار می دهد، چیزی کم نمی‌کند.
رسیدگی به مشکلات حوزه کودکان جدیت بیشتری را می‌طلبد، زیرا هر گونه قصور و کوتاهی در امر آموزش و پرورش کودکان، تبعات جبران ناپذیر بسیاری را متوجه آن‌ها و به تبع آن آینده این آینده سازان خواهد کرد.
گزارش از: فرزانه فراهانی
