مروری بر پنج فیلم مهم بروس لی؛ به بهانه تولد این اسطوره

قطعاً نام بروس لی  Bruce Lee پیش و بیش از هر شخص دیگری نمایانگر هنرهای رزمی و فیلم‌های این ژانر است. او کسی است که این نوع هنر مبارزه را به دنیای غرب و سینمای آن معرفی کرد و فصل جدیدی را برای ژانر اکشن رقم زد. بیست و هفتم نوامبر سالروز تولد این اسطوره دوست‌داتشتنی است به این بهانه سری زدیم به مهم ترین آثار سینمایی او.
متن زیر ترجمه ایست از مقاله‌ای درباره 5 فیلم برتر بروس لی که به قلم هانو ماکینِن، نویسنده بلاگ “هَند” از مجله “وُرد پرِس”، به نگارش درآمده:
من این اواخر کمی در دیدن فیلم‌های هنگ‌کنگی افراط کردم. درحالی‌که من بیشتر طرفدار جکی جان هستم، به‌تازگی شروع به شناختن کارهای بروس لی کردم؛ مردی که فیلم‌های رزمی را محبوب کرد و به دنیا شناساند. حرفه بازیگری لی به‌عنوان ستاره اول فیلم، بسیار کوتاه بود؛ با تنها چهار فیلم کامل و یک فیلم کامل نشده که از سال 1971 تا 1973 ساخته‌شده‌اند. بااین‌حال فیلم او بشدت تأثیرگذار شناخته می‌شوند و او با فیلم‌هایش هنرهای رزمی را به جهان معرفی کرد.
این رتبه‌بندی شخصی من از پنج فیلم بروس لی است:
5ـ راهِ اژدها (Way of the Dragon)سال 1972 شلوغ‌ترین سال در عمرِ حرفه‌ای بروس لی بود. او در این سال نه‌تنها دو فیلم بلند ساخت، به همچنین او تولید فیلم «بازی مرگ» را هم شروع کرده که البته هیچ‌گاه به پایان نرساند. «راه اژدها» سومین فیلمی بود که او نقش اصلی را در آن به عهده داشت و اولین فیلمی بود که او خود آن را کارگردانی می‌کرد. این فیلم به همچنین جدایی او از فیلم‌های جدی‌تر و تاریک‌ترش بود؛ کمدی درباره درگیری فرهنگی که او در آن نقش یک هنگ‌کنگی را بازی می‌کند که سعی دارد از رستوران عمویش در برابر گانگسترها محافظت کند.
متأسفانه «راه اژدها» در نسخه بین‌المللی خود بیشتر بار کمدی خود را از دست داد چون همه کاراکترها در آن انگلیسی صحبت می‌کردند. مشکل وفق پیدا کردن با زندگی خارج از هنگ‌کنگ که کاراکتر لی با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند، بسیار کم پرداخت‌شده و بعضی پتانسیل‌های فیلم را از بین برده. حتی بیشتر صحنه‌های مبارزه به شکل تعجب‌برانگیزی برای بروس لی ابتدایی است.
البته فیلم به‌طور کامل ضعیف و بد نیست؛ حداقل بعضی شوخی‌های جانبی و صحنه‌های مبارزه در فیلم به‌خوبی کارکرده‌اند. بزرگ‌ترین مشکل، پایان فیلم است. صحنه معروف مبارزه نهایی بین بروس لی و چاک نوریس (شاگرد بروس لی در دنیای واقعی) در کولوسئم. متأسفانه مبارزه جدیت موردنیاز را منتقل نمی‌کند و برای نقطه اوج فیلم و مبارزه نهایی بین کاراکتر خیر و شر، کند و آهسته است.
«راه اژدها» پتانسیل‌های زیادی در اولین کارگردانی بروس لی را به نمایش می‌گذارد و من فکر می‌کنم اگر به لی وقت داده می‌شد تا رو پیشبرد دراماتیک فیلم کار کند، در بخش کارگردانی درام فیلم هم به‌خوبی کارگردانی اکشنش می‌شد؛ اما فیلم به همین‌گونه‌ای که الآن هست، متأسفانه بدترین فیلم اوست.
4ـ بازی مرگ (Game of Death)این فیلم مشهورترین فیلم تکمیل‌نشده تاریخ سینما است. بروس لی سه صحنه متوالی مبارزه که حدود 40 دقیقه بود را کامل کرده بود. او مجبور شد تولید فیلم را متوقف کند و به کار در «اژدها وارد می‌شود» بپردازد. متأسفانه لی کمی بعد از پایان «اژدها وارد می‌شود» می‌میرد و «بازی مرگ» ناتمام باقی می‌ماند. تا سال 1978 که روبرت کلوس کارگردان تصمیم می‌گیرد به هر شکلی که شد فیلم را تمام کند. او ساخت بخش‌های باقی‌مانده را با استفاده از ترکیب ناشیانه‌ای از صحنه‌های ضبط‌شده ذخیره، استفاده از هنرپیشه بدل و صحنه‌های واقعی مراسم ختم لی انجام می‌دهد.
درحالی‌که کلوس ممکن است به شکل ناخواسته و نه از روی عمد به پروژه ناتمام لی تجاوز کرده باشد، این فیلم همچنان یک فیلم بسیار بهتر از «راه اژدها» است. بخصوص به چهل دقیقه مبارزه‌ای اشاره می‌کنم که بروس لی قبل از مرگش آن را ساخت. لی قدرت بدنی فوق‌العاده، کمدی به‌موقع و درام خوبی را به نمایش می‌گزارد. مبارزه نهایی او با کریم عبدل جبار و دو مبارزه قبل از آن خارق‌العاده است. تمام مبارزات جذابیت و انرژی اضافیِ موردنیاز را دارد، چیزی که مبارزات در «راه اژدها» از کمبود آن رنج می‌بردند.
فیلم کمی این حس را می‌دهد که یک ویدئویِ تبلیغاتی برای “جیت کون دو” است؛ سبکی از هنرهای رزمی که بروس لی آن را اختراع کرده. این احتمالاً تنها ضعف فیلم را نشان می‌دهد؛ لی را بیشتر به‌عنوان مبارزی نشان می‌دهد که بازی هم می‌تواند بکند به‌جای اینکه او را به‌عنوان بازیگری نشان دهد که می‌تواند مبارزه هم بکند. اگر بتوانید تغیرت ناپایدار و تلاش‌های فضاحت‌بار فیلم را در پنهان کردن هویت بروس لیِ تقلبی را ببخشید، «بازی مرگ» قطعاً ارزش دیدن را دارد.
3ـ رئیس بزرگ (The Big Boss)فیلم رئیس بزرگ در 1971 بروس لی را در تمام آسیا مشهور کرد، به نظر کمی ابتدایی به نظر می‌رسد اما نسبت به دوره‌اش خوب ظاهرشده. لی در این فیلم در نقش کارگر یک کارخانه یخ‌سازی ظاهر می‌شود که همکارانش شروع به ناپدید شدن می‌کنند وقتی عملیاتِ مالک کارخانه که قاچاقچی مواد است به شکل تصادفی شروع به لو رفتن می‌کند. فیلم در حفظ درام شخصیت‌ها به‌خوبی عمل می‌کند و فقط یک هنرهای رزمی پرزرق و برق نیست. درواقع صحنه‌های مبارزه زیادی در آن به چشم نمی‌خورد، اما به خاطر کم بودن این صحنه‌ها، جوری به نمایش درآمده که بسیار بزرگ به نظر می‌رسند. به همچنین جیمز تیِن در نقش دوست لی خوب بازی کرده و بخش‌های کمدی فیلم خوب از آب درآمده. کاراکترهای فیلم واقعی و وزین به نظر می‌رسند. فیلم قطعاً جنبه تاریکش را تا آخر حفظ می‌کند اما درام فیلم آن را تا انتها سرزنده نگه می‌دارد. البته فیلم کمی جنبه‌های غیرعادی و خلاف عرف نیز دارد؛ مثل این موضوع که کارگران کارخانه متوجه نمی‌شوند که چه اتفاقاتی دارد می‌افتد یا اینکه بعضی از کاراکترها پرش‌های فوق انسانی انجام می‌دهند. درهرحال نتیجه حاصل از فیلم فوق‌العاده است. تنها مشکل فیلم شاید عدم تازگی و بداعت در آن است، چون درواقع چیزی در این فیلم وجود ندارد که در فیلم‌های دیگر بروس لی ندیده باشیم.
2ـ مشت خشم یا «خشم اژدها» (Fist of Fury)فیلم خشم اژدها یک فیلم در ژانر “پِریود پیس” است (تاریخی تخیلی ماجراجوی و رمانتیک) که آزادانه و ضد واقعیت‌های تاریخی، به رویدادهای شانگهای در زمان اشغال می‌پردازد. لی دانش‌آموز ممتاز یک مدرسه هنرهای رزمی است که استادش توسط یک مدرسه کینه‌توز ژاپنی به قتل می‌رسد. فیلم یک دایره مخرب انتقام را دنبال می‌کند؛ همان‌طور که کاراکتر لی مدرسه ژاپنی را مورد هدف قرار می‌دهد و شدت پاسخ آن‌ها به یکدیگر هر دفعه شدیدتر و بیشتر می‌شود. همراه با پایان بی‌رحمانه و وحشیانه فیلم، این احتمالاً تاریک‌ترین فیلم بروس لی است. این فیلم به همچنین بهترین فیلم بروس لی ازلحاظ اَکشن آن است.
همچنین این فیلم گستره وسیع‌تری از شخصیت لی را به نمایش می‌گذارد؛ که به‌آرامی و با اعتمادبه‌نفسی شخصیتش در «اژدها وارد می‌شود» نیست. از این منظر، فیلم هم طرفداران اکشن را ارضا می‌کند هم کسانی را که می‌خواهند چیزی کمی بیشتر قابل‌توجه از داستان فیلم ببینند.
متأسفانه داستان قوی فیلم خود تبدیل به بزرگ‌ترین نقطه‌ضعف آن می‌شود. جالب اینجاست؛ درجایی که فیلم بر روی بد بودن ظلم و ستم بومیان چنی در زمان اشغال شانگهای تأکید می‌کند، خود فیلم نسبت به ژاپنی‌ها نژادپرستانه عمل می‌کند، یا دست‌کم، تصویر ناخوشایندی از آن‌ها به نمایش می‌گذارد. به هر جهت، این فیلم قوی‌ترین فیلمی است که بروس لی ساخته.
1ـ اژدها وارد می‌شود (Enter the Dragon)همان‌طور که قابل پیش‌بینی به نظر می‌رسید، من «اژدها وارد می‌شود» را به‌راحتی و سادگی بهترین فیلم لی می‌دانم. و این انتخاب تنها از جنبه مبارزاتش نیست که قطعاً متنوع و خوب ساخته‌شده؛ این فیلم به‌سادگی نسبت به فیلم‌های دیگر به بهترین شکل ساخته‌شده و در تعادل کامل است. داستان آن به شکل هوشمندانه‌ای ساده است. رئیس خلاف‌کاران، هان، از لی می‌خواهد که در مسابقات مبارزات زیرزمینی شرکت کند. ملتزمینِ هان باعث می‌شوند که خواهر لی خودکشی کند ولی می‌خواهد که انتقام بگیرد. جدایِ ازلی، جان ساکسون و جیم کِلی با مبارزات خود کمی تنوع ب ه داستان می‌بخشند. هرچند لی قطعاً به‌راحتی نظرها را به خود جلب می‌کند و نمایش را از آن خود می‌کند. شما همچنین می‌تواند یکی از اولین حضورهای سامو هونگ (هنرپیشه هنگ‌کنگی فیلم‌های رزمی) و جکی جان را در سینما ببینید. بااینکه طرح داستان «اژدها وارد می‌شود» تقلیدی و آبکی است، اما این فیلم واقعاً راه را برای تمام فیلم‌های رزمی دیگر هموار می‌کند. سطح بالای طراحی حرکات رزمی و تولید فیلم، آن را به بهترین فیلم بروس لی تبدیل می‌کند.
«اژدها وارد می‌شود» برای طرفداران ژانر اَکشن، قطعاً در لیست “فیلم‌های که باید دید” قرارگرفته است؛ اما این فیلم ممکن است ذائقه و سلیقه شما را بیش‌ازحد بالا ببرد، درنتیجه من به بینندگان پیشنهاد می‌کنم اول فیلم‌های دیگر لی را ببینند تا ببینید لی به‌عنوان یک فیلم‌ساز تا چه حدی قبل از مرگ نابهنگامش پیشرفت داشته.

کپی برداری و نقل این مطلب به هر شکل از جمله برای همه نشریه‌ها، وبلاگ‌ها و سایت های اینترنتی بدون ذکر دقیق کلمات “منبع: بلاگ نماوا” ممنوع است و شامل پیگرد قضایی می شود.