خواندنی ها با برترین ها (۱۴۳)

برترین ها - محمودرضا حائری: در این شماره از خواندنی ها با ترجمه تازه ای از شاهکار ویکتور هوگو «بینوایان»، اثر تازه فرانسیس فوکویاما نظریه پرداز امریکایی، رمان جدید ماریو بارگاس یوسا و... آشنا شوید.

 

آیا ممکن است سرشت بشر به‌کلی دگرگون شود؟ ـ آیا ممکن است همان گونه که ستون فقرات بشر زیر سقفی کوتاه، درهم فشرده و خم می‌شود در آدمی نیز زیر بار فلاکت و فقر عیب پذیرد و به معلولیتی درمان‌ناپذیر دچار شود؟ ـ آیا در روح بشر عنصری الاهی وجود دارد که فساد نمی‌پذیرد؟ فشارهای اجتماعی و اخلاقی آدمی را به تباهی سوق می‌دهند. از نظر ویکتور هوگو، بی‌نوایی و بی‌اعتنایی انسان‌ها به یکدیگر و نظام سرکوبگر و بی‌رحم باعث میشوند تا انسان پاک‌نهاد به زشتکاری روی آورد. او بر این باور است که آموزش و پرورش و حفظ کرامت انسان‌ها تنها راه حل‌های جامعه برای دوری از زشتکاری‌اند. بینوایان نشان می‌دهد که بهترین راه برای تعالی انسان، گذشت و فداکاری است.

---

نظم و زوال سیاسی

 

 
فوکویاما پس از کتاب جنجالی پایان تاریخ اینک کتاب دیگری نوشته است که از زمان انتشار تاکنون بحث‌های دامنه‌داری را درباره نسبت توسعه و دموکراسی، ویژه‌خواری و اهمیت نظام اداری در دنیای امروز دامن زده است. لب کلام وی آن است که توسعه در نهایت محصول تصمیم‌های سیاسی در مقاطع حساس تاریخی است.

 

او یادآوری می‌کند که بعد از سه دهه و به خاطر گسترش ویژه‌پروری و پدرسالاری در نظام‌های دموکراتیک نوظهور و حتی باثابت بار دیگر اهمیت وجود یک نظام اداری مستقل شایسته‌سالار در حال افزایش است. چالش آینده دموکراسی‌ها برقرای توازی میان حاکمیت قانون از یک طرف و حکم‌رانی خوب و کارآمدی از طرف دیگر است.

---

قهرمان فروتن

 

 

ماریو باگارس یوسا (1936) رمان قهرمان فروتن را در سال 2013 منتشر کرد، رمانی که بازگشتی بود به فضاهای زادگاهش پرو و فسادی که در لایه‌های آن رخنه کرده است. یوسا که سال 2010 جایزه نوبل ادبی را از آن خود کرد و تقریبا جایزه معتبری در ادبیات اسپانیایی‌زبان نبوده که از آن خود نکرده باشد. این رمان چند روایت موازی دارد؛ داستان از مردی متمول آغاز می‌شود که یک شرکت تجاری کوچک دارد و ناگهان نامه‌هایی دریافت می‌کند مبنی بر این که باید به گروهی ناشناخته باج بدهد وگرنه... از سویی دیگر داستان دو دوست را می‌بینیم که یکی در هشتاد سالگی دلباخته زنی جوان شده و دیگری در زندگی شخصی‌اش هراس‌هایی خاص دارد.

 

رمان مملو از ماجراست و ظرافت‌های روایی یوسا در روایت تاریخ نم‌زده یک شهر پر از گناه. نویسنده پرویی در رمان تازه‌اش شخصیت‌ها و خرده شخصیت‌های متعددی را کنار هم جمع کرده است؛ آدم‌هایی که هر کدام در درون‌شان چیزی غلیان می‌کند و در رفتارهای بیرونی سعی می‌کنند لبخند بزنند و از کنار هم رد شوند. رئالیسم گزنده یوسا و احضار تاریخ هنر و فکر در رمان چنان ترکیبی ساخته که فقط کار یک نویسنده تاریخ‌شناس است ولاغیر... رمان قهرمان فروتن از اسپانیایی به فارسی ترجمه شده است.

---

داستان های خوب برای دختران بلندپرواز

 

 

 

بسیار مهم است دخترها از موانعی که سرراهشان قرار دارد آگاهی پیدا کنند. به همان اندازه مهم است که درک کنند که این موانع برطرف نشدنی نیست. باید بدانند که نه تنها می توانند راهی برای چیره شدن به موانع پیدا کنند بلکه می توانند آن موانع را برای همیشه از سر راه نسل های آینده بردارند، درست مثل کاری که این زنان بزرگ انجام داده اند. هر یک از داستان های این کتاب اهمیت نیروی یک قلب پر امید برای تغییر دنیا ثابت می کند.

---

استعاره (مقدمه ای کاربردی)

 

 

 

برای اکثر ما استعاره یک صنعت ادبی است که در آن یک چیز با چیز دیگر مقایسه می‌شود؛ در این مقایسه گفته می‌شود که یک چیز چیز دیگر است، مثل او یک شیر است. ... برای نمونه، ما واژه‌ی شیر در جمله‌ی "آشیل در نبرد یک شیر بود" را استعاری در نظر می‌گیریم. احتمالاً هم‌چنین می‌گوییم که این واژه به این دلیل استعاری به کار می‌رود که ما به یک اثر هنری یا بلاغی برسیم، چون وقتی ما به زبان استعاری حرف می‌زنیم یا می‌نویسیم که می‌خواهیم نوشته یا گفته‌ی ما فصاحت و بلاغت داشته باشد که با واژه‌های "زیبا" و از لحاظ زیبایی‌شناختی خوشایند، دیگران را تحت تأثیر قرار دهیم، یا یک عاطفه‌ی عمیق را بیان کنیم. ... آن‌چه این‌همانی آشیل با شیر را ممکن می‌سازد این است که آشیل و شیر وجه مشترک دارند.

 

یعنی هر دو قوی و شجاع هستند. ... رایج‌ترین مفهوم استعاره، هم در محافل محققان و هم در میان عامه‌ی مردم را می‌توان با برشمردن ویژگی‌های عموماً پذیرفته‌شده‌ی آن به‌اختصار توضیح داد:

 

یکم، استعاره ویژگی واژه‌هاست؛ یک پدیده‌ی زبانی است.

 

دوم، استعاره به‌منظور تولید اثر هنری و بلاغی به کار می‌رود، مثل وقتی که شکسپیر می‌نویسد"همه‌ی دنیا یک صحنه است".

 

سوم، استعاره مبتنی بر شباهت میان دو هستی است که با هم مقایسه و شناخته می‌شوند.

 

چهارم، استعاره کاربرد آگاهانه و عمدی واژه‌هاست، هر کسی باید استعداد خاصی داشته باشد تا بتواند آن‌ها را به کار ببرد و خوب به کار ببرد. فقط شاعران بزرگ و سخن‌وران زبان‌آور می‌توانند در آن مهارت کسب کنند.