سرویس سبک زندگی فردا: سرطان استخوان (Bone Cancer)
سرطان استخوان به سارکوم Sarcome نیز شهرت دارد و در تمام دنیا شایع است. سرطان استخوان، سرطان نادری است که در درون یاخته‌های استخوانی شکل می‌گیرد.به نقل از بیتوته استخوان‌ها به عنوان چهارچوب ساپورت بدن، سازه‌ای را تشکیل می‌دهند و شکل بدن را می‌سازند که این خود به مانند نگهدارنده‌ای برای ماهیچه‌ها برای ایجاد حرکت است و نیز از ارگان‌های درونی بدن حفاظت میکند.
بیشتر استخوان‌ها توخالی هستند و تشکیل شده اند از یک بخش سخت بیرونی که ترکیبات کلسیم در آن رسوب میکند، یک بافت داخلی اسفنجی که مغز استخوان را نگه می‌دارد که یاخته‌های خونی را می‌سازد و نیز آن‌ها را ذخیره میکند و غضروف در هر سر استخوان که به مانند بالشتکی در بین استخوان‌ها عمل میکند.
سرطان استخوان از سنین شیرخوارگی تا سالمندی می‌تواند ایجاد شود و سبب فلج عضو و یا مرگ فرد مبتلا شود.
شایعترین علائم سرطان استخوان
• درد:
درد در استخوان مبتلا به سرطان شایعترین علامت وجود آن است. در ابتدا ممکن است درد گاهگاهی باشد. ممکن است درد در شب‌ها بیشتر شود و یا شدت آن وقتی افزایش یابد که فرد از عضو مربوطه استفاده کند.
مثلا درد یک تومور در استخوان ساق ممکن است با راه رفتن بیشتر شود. وقتی سرطان پیشرفت میکند درد ممکن است دائمی شود با این حال شدت آن معمولا با فعالیت بیشتر میگردد.
• تورم:
یکی دیگر از علائم سرطان استخوان تورم موضعی در یک ناحیه از بدن است. این تورم ممکن است بصورت یک توده موضعی به توسط بیمار لمس شود.
• شکستگی:
سرطان استخوان ممکن است استخوان را ضعیف کرده و موجب شکستگی آن شود. وقتی یک استخوان مبتلا به سرطان شکسته می‌شود معمولا بیمار اظهار میکند مدت‌ها دردی خفیف در اندام داشته است که به ناگهان شدت آن زیاد می‌شود. به شکستگی که در زمینه سرطان ایجاد می‌شود شکستگی مرضی یا شکستگی پاتولوژیک می‌گویند.
• علائم دیگر:
سرطان استخوان می‌تواند موجب بروزد علائم دیگری مانند خستگی و ضعف شدید و یا کاهش وزن ناگهانی شود. وقتی سلول‌های سرطانی به احشاء داخلی بدن تهاجم می‌کنند ممکن است علائم مربوط به آن احشاء هم تظاهر پیدا کنند مثلا وقتی سرطان استخوان به ریه انتشار پیدا میکند ممکن است بیمار دچار مشکلات تنفسی شود.
علت سرطان استخوان چیست؟
علت‌ها بطور کلی ناشناخته هستند. هر چند که بعضی از اطلاعات در مورد بعضی از سرطان‌ها شناخته شده است، عوامل موثری از نظر ژنتیکی، از نظر بعضی از ویروس‌ها و عوامل دیگری هم که تا حدودی به آن دست پیدا کردند، مشخص شده که می‌تواند شروع کننده یک بیماری سرطان باشد.
قطعا با اطلاعات موجود سرطان با یک عامل به تنهایی بوجود نمی‌آید و همیشه زمینه‌های مساعد کننده‌ای هم نیاز دارد و طبیعتا در یک سن خاصی یک سرطان خاصی ممکن است بوجود بیاد که تعداد آن هم خوشبختانه نادر است.
انواع سرطان استخوان
سرطان استخوان می‌تواند از نوع اولیه (تومور بدخیم) باشند، در جایی که سرطان در یاخته‌های استخوانی شکل می‌گیرد. یا می‌تواند ثانویه باشد (بست استخوانی) در جایی که سرطان از بخش دیگری از بدن، به استخوان گسترش یافته است.
سرطان استخوان اولیه
سرطان (Osteosarcoma):
به عنوان تومور بدخیم osteogenic هم شناخته می‌شود. Osteosarcoma، شایعترین سرطان استخوان است و معمولا در استخوان‌های بازو، ساق پا و یا لگن خاصره و در سنین بین 10 و 30 سالگی شروع می‌شود.
سرطان (Chondrosarcoma):
این نوع از سرطان استخوان، در یاخته‌های غضروفی شکل می‌گیرد و دومین سرطان شایع استخوان است. این سرطان در سنین زیر 20 سالگی رخ می‌دهد و احتمال ابتلاء به آن با افزایش سن کم می‌شود.
تومور Ewing:
به عنوان تومور بدخیم Ewing هم شناخته می‌شود. این سرطان در استخوان‌ها شروع می‌شود، اما می‌تواند در دیگر بافت‌ها و در عضلات هم آغاز شود.
این سرطان، سومین سرطان شایع استخوان است و معمولا در بدن کودکان و نوجوانان شکل می‌گیرد. Fibrosarcoma و malignant fibrous histiocytoma- هر دو نوع این سرطان‌ها در بافت نرم اطراف استخوان بوجود می‌آید و بیشتر در افراد بزرگسال دیده می‌شود. این دو نوع سرطان بر روی بازوها، ساق پا و فک اثر می‌گذارد.
تومور یاخته‌ای غول پیکر استخوان، این نوع سرطان استخوان می‌تواند هم به شکل خوش خیم باشد و هم بدخیم که البته نوع خوش خیم آن، شایع‌تر است. این سرطان، بر بازو و یا ساق پا اثر می‌گذارد، در سنین میانسالی رخ می‌دهد و گسترشی ندارد. این سرطان پس از برداشتن توسط جراحی، دوباره برمی گردد و گرایش به این دارد که به بخش‌های دیگر بدن نیز گسترش یابد.
سرطان (Chordoma):
اغلب در بین افراد 30 ساله و یا بیشتر از آن دیده می‌شود. این نوع سرطان استخوان بر ستون فقرات و جمجمه اثر می‌گذارد. این سرطان در بین مردان دو برابر زنان است و بدون این که گسترش یابد، رشد میکند. پس از جراحی، این نوع سرطان استخوان برمی گردد و معمولا به ریه ها، کبد و غدد لنفاوی گسترش می‌یابد.
سرطان استخوان ثانویه
دگردیسی استخوانی:
دگردیسی استخوانی، شکلی از سرطان استخوان است که در بخش دیگری از بدن بوجود می‌آید و از طریق جریان خون و یا سیستم لنف، به استخوان‌ها گسترش می‌یابد.
این نوع سرطان می‌تواند در هر بخشی از بدن تشکیل شود و بیشتر احتمال دارد که در استخوان‌های نزدیک به مرکز بدن بوجود آید، مانند لگن خاصره یا ستون فقرات.
پیشگیری سرطان استخوان
علت اصلی ایجاد سرطان استخوان ناشناخته است، به نظر می‌رسد نتوان از ابتلا به آن پیشگیری کرد، ولی اجتناب از اشعه (مثل رادیوتراپی) و برخی مواد شیمیایی خاص که در ایجاد تومور‌های استخوان موثر شناخته شده اند (عدم تماس با ترکیبات رادیواکتیو و هسته ای) از ابتلا به سرطان استخوان جلوگیری میکند.
تشخیص سرطان استخوان
- جهت تشخیص سرطان استخوان، پزشک سؤالاتی در مورد تاریخچه پزشکی، خانوادگی و شخصی بیمار میکند و هم‌چنین یک معاینه کامل از بیمار به عمل می‌آورد.
- جراح ممکن است بیوپسی (نمونه‌برداری) سوزنی یا بیوپسی برشی انجام دهد.
- هنگام بیوپسی سوزنی، جراح یک سوراخ کوچک در استخوان ایجاد کرده و یک نمونه از بافت تومور را با وسیله‌ای مثل یک سوزن برمی‌دارد.
- در بیوپسی برشی، جراح، تومور را بریده و نمونه‌ای از بافت را برمی‌دارد.
پزشک متخصص آسیب شناسی، بافت را جهت تعیین سرطانی بودن آن مورد آزمایش قرار می‌دهد.
درمان سرطان استخوان
ο. انتخاب روش درمان بستگی به نوع، اندازه، مرحله سرطان، سن و سلامت عمومی بیمار دارد.
ο. جراحی اغلب اولین انتخاب درمانی می‌باشد، اگرچه گاهی اوقات قطع کردن عضو لازم می‌باشد.
ο. در شیمی‌درمانی، جراح تنها قسمت سرطانی استخوان را بدون قطع عضو برمی‌دارد و به جای قسمت سرطانی، یک وسیله مصنوعی (پروتز) قرار می‌دهد.
ο. شیمی‌درمانی و رادیوتراپی ممکن است به تنهایی یا همراه با هم استفاده شوند.
تغذیه در سرطان استخوان
♦ با توجه به بیماری بدخیمی که این بیماران دارند و این که دوره‌های سنگین شیمی درمانی باعث کاهش محسوس اشتها و حالت تهوع و استفراغ میگردد، این بیماران مقدار زیادی از وزن و انرژی خود را از دست می‌دهند.
♦ انجام عمل‌های جراحی سنگین به همراه مصرف آنتی بیوتیک‌های قوی و طولانی مدت، به این مشکل تغذیه‌ای بیشتر دامن می‌زند. در نتیجه این بیماران و به خصوص خانواده ها، نگرانی شدید از لاغری مفرط داشته و در صدد رفع آن می‌باشند.
♦ توصیه می‌شود بیماران را تشویق به خوردن غذا‌های سالم و طبیعی و راحت الهضم کرد و از خوردن مواد غذایی سنگین و پر چرب و یا انواع ترشیجات و ادویه‌ها بازداشت.
♦ بهتر است مقدار هر غذا در هر وعده کم شود، ولی تعداد وعده‌های غذایی را افزایش دهیم.
♦ نوشیدن هر گونه مایعات اعم از آب، چای، دوغ و نوشیدنی‌های بدون گاز دیگر توصیه میگردد.
