علت و درمان انحراف چشم در کودکان

درمان انحرافات چشمی(استرابیسم )

با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با علت لوچی (استرابیسم) در کودکان و راه های مناسب برای درمان این

عارضه آشنا شوید.

استرابیسم چیست؟

استرابیسم نوعی مشکل چشمی است که در آن چشم ها وضعیت ناهمگونی نسبت به یکدیگر داشته و نگاه آنها به جهات مختلف است. این ناهمگونی ممکن است واضح بوده و یا آنکه صرفاً بعضی اوقات وجود داشته باشد. در حالی که یک چشم مستقیماً به سمت جلو نگاه می­ کند چشم دیگر به سمت داخل، خارج، بالا و یا پایین چرخیده است.

چشم چرخیده بعضی اوقات به وضعیت اصلی و مستقیم برگشته و بر عکس چشم مستقیم از موقعیت خود خارج می­ شود.استرابیسم در میان گروه سنی اطفال مشکل شایعی بوده و در حدود 4% کودکان دیده می­ شود ولی ممکن است زمان بروز آن در سنین بالاتر نیز باشد. شیوع آن در پسر و دختر به یک نسبت بوده و گاهی ابتلا فامیلی دارد. با این حال، بعضی از مبتلایان سابقه چنین مشکلی را در فامیل خود ذکر نمی­ کنند.

بینایی و مغز

با یک دید دو چشمی طبیعی، هر دو چشم به یک نقطه نگاه می­ کنند. بخش بینایی مغز، دو تصویر رسیده را به صورت یک تصویر سه بعدی ترکیب می­ کند.وقتی به علت استرابیسم یکی از چشم ها از موقعیت خود خارج می­ شود، دو تصویر متفاوت به مغز ارسال می­ گردد. در یک کودک خردسال، مغز چنین یاد می­ گیرد که تصویر چشم منحرف شده را نادیده گرفته و تنها تصویر چشم مستقیم یا چشم با دید بهتر را بپذیرد. این امر سبب از بین رفتن درک عمق و دید دو چشمی می ­شود.

بالغین که دچار استرابیسم می­ شوند اغلب بدان علت که مغز توانایی پذیرش یا دریافت تصویر هر دو چشم را پیدا کرده است، دو بینی پیدا می ­کنند. در این حالت مغز قادر به حذف تصویر چشم منحرف نخواهد بود. ولی متاسفانه در کودکان این اتفاق یعنی حذف تصویر چشم منحرف به سرعت رخ می ­دهد و این وضعیت منجر به تنبلی یا آمبلیوپی می شود.

آمبلیوپی

قرارگیری طبیعی چشم ها در طی دوره کودکی امکان تکامل دید مناسب این سنین را فراهم می­ سازد. قرارگیری غیر طبیعی مانند آنچه در استرابیسم دیده می­ شود، سبب کاهش دید یا آمبلیوپی خواهد شد. مغز تصویر چشم بهتر را تشخیص داده و تصویر چشم ضعیف تر یا آمبلیوپیک را حذف می­ کند. این موضوع تقریباً در نیمی از کودکان مبتلا به استرابیسم اتفاق می­ افتد.

آمبلیوپی را می­ توان با بستن چشم بهتر و تقویت و بهبود بینایی چشم ضعیف تر، درمان نمود. اگر آمبلیوپی در همان سال های نخست زندگی تشخیص داده شود، درمان آن اغلب موفقیت آمیز خواهد بود ولی درصورتی که درمان آن به تاخیر افتد، آمبلیوپی یا افت دید وضعیتی دایمی پیدا خواهد کرد. قاعدتاً هر قدر آمبلیوپی زودتر درمان شود، دید بهتری تامین خواهد گردید.

چگونه بینایی تحتِ تأثیر قرار می‌گیرد؟

هنگامی که چشمی دچارِ انحراف می‌شود، چشمِ سالم یا چشمی که انحراف کمتری دارد، غالب می‌شود. در نتیجه دیدِ سالم عادی می‌ماند، زیرا ارتباط با مغز و عملکردِ خود را به آن گونه که باید حفظ کرده است؛ اما چشمِ منحرف، مغلوب و یا ضعیف‌تر به آن گونه که باید نمی‌تواند تمرکز کند و بنابراین ارتباطش با مغز به درستی شکل نمی‌گیرد.
اگر این مشکل درمان نشده باقی بماند، مغز تصویری که از چشم منحرف دارد را حذف و رد کرده و از آن چشم پوشی می‌کند که این منجر به آمبیلیوپی (تنبلی چشم=چشم قادر به تمرکز بر روی جزئیات نیست) و یا حتی از دست دادنِ دائمیِ دید می‌شود.همچنین انحرافِ طولانی مدتِ چشم توانایی ادراکِ عمق و دیدِ سه بعدی را مخدوش کند.

علل ایجاد انحراف چشم

انحراف چشم می‌تواند به شکل مادرزادی یا اکتسابی بروز کند؛ انحراف چشم مادرزادی در 5 تا 6 ماه اول تولد اتفاق می‌افتد و اگر بعد از این سنین نمایان شود، اکتسابی است. اگر انحراف چشم مادرزادی باشد، معمولاً در 5، 6 ماه اول زندگی نوزاد تشخیص داده و درمان می‌شود، اما گاهی زمان زیادی از ایجاد این مشکل می‌گذرد و والدین با تشخیص انحراف در چشم کودک به پزشک مراجعه می‌کنند.این عضو هیات علمی دانشگاه علوم در چنین شرایطی اگر مشکل اصلی تشخیص داده و کودک درمان شود، براحتی می‌توان از بروز تنبلی و انحراف چشم جلوگیری کرد.

نشانه‌ها و علائم انحراف چشم

اکثرِ کودکانِ مبتلا به لوچی (استرابیسم) از مشکلاتِ چشمشان شکایت نمی‌کنند. معمولاً یکی از افرادِ خانواده و یا معلم متوجه انحرافِ چشمِ کودک می‌شود. برخی از بچه‌ها ممکن است از دوبینی شکایت کنند، به این معنا که شیئی را دو تا ببینند؛ در حالی که در واقع یکی وجود دارد و یا بگویند که به طورِ کلی در دیدنِ اشیا مشکل دارند.در کودکانِ کوچک‌تر که هنوز قادر به بیانِ مشکلاتِ بینایی خود نیستند، ممکن است مشاهده کنیم که چشمان شان گاهی چپ می‌شود و یا سرِ خود را کج می‌کنند تا شیئی را واضح‌تر ببینند.اگر هر کدام از علائمِ مذکور را مشاهده کردید کودک را نزدِ پزشک ببرید. او می‌تواند در صورت نیاز کودک را به چشم پزشکِ اطفال ارجاع دهد.

انحراف چشم قابل درمان است

با این‌که انحراف چشم تا سنین بالا هم قابل درمان است، اما تنبلی چشم باید در سنین کودکی تشخیص داده و درمان شود.بنابراین پس از معاینه کودک اگر پزشک متوجه انحراف چشم او شود، باید درمان لازم را انجام داد. گاهی ممکن است پزشک تشخیص دهد که کودک به عینک نیاز دارد، اما تجویز عینک گاهی می‌تواند همه انحراف را اصلاح کند. گاهی وقتی کودک عینکش را برمی‌دارد، انحراف چشمش ظاهر می‌شود. این نشان می‌دهد که این انحراف وابسته به ضعف چشم است. در این شرایط اگر ضعف چشم درمان شود، انحراف هم درمان می‌شود.

چشم این بچه‌ها معمولا با 3 نوع مشکل روبه‌روست؛ آنها هم چشم‌های ضعیفی دارند و هم با تنبلی و انحراف چشم درگیر هستند که درمان هر کدام از اینها هم متفاوت است. ضعیفی چشم با عینک درمان می‌شود که اگر بتواند انحراف را هم برطرف کند، اتفاق خوبی است. ولی اگر عینک نتواند انحراف چشم را اصلاح کند، درمان تنها از طریق جراحی امکان‌پذیر است، اما درمان اصلی تنبلی چشم فقط بستن چشم است. گاهی این سه نوع مشکل متفاوت در عضو کوچکی مانند چشم تشخیص داده می‌شود که باید به آن دقت داشته باشند و درمان را تا پایان ادامه دهند.

گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی