چگونه خودمان را ببخشیم؟

همه ما در طول زندگی، مرتکب خطاهایی می‌شویم و طبیعتا بعد از پی‌بردن به آنها و یادآوری مجددشان احساس خوشایندی نخواهیم داشت. دسته‌ای از افراد مدت‌های مدیدی خود را به‌علت اشتباهاتی که مرتکب شده‌اند سرزنش می‌کنند. اگر شما هم جزو این دسته از افراد هستید راهکارهای زیر را امتحان کنید. به‌احتمال زیاد نتیجه‌بخش خواهد بود.


به گزارش به نقل از همشهری، انسان‌ها، تفاوت‌های بسیاری در ویژگی‌های شخصیتی با یکدیگر دارند و با قرار گرفتن در چنین موقعیتی بسته به نیت، انگیزه و ظرفیت روانی‌‌، سازه‌های شخصیتی، سطح و محتوای تفکر واکنش‌های متفاوتی از خود نشان می‌دهند. در اینجا فرض را بر این می‌گذاریم که یک نفر از روی بی‌تجربگی مرتکب خطایی شده اما نمی‌تواند از اینکه این کار را انجام داده خود را ببخشد.



صبور و بردبار باشید

سیستم تفکر انسان به‌طور طبیعی یک ویژگی خود اصلاح‌گر دارد به این معنا که فرد خودبه‌خود با گذشت زمان بعد از انجام اشتباه توانایی تصحیح آن را دارد. این سیستم در بعضی افراد به‌خاطر عجول بودن و صبر ناکافی فعال نمی‌شود بنابراین به‌خود زمان کافی دهید تا سیستم خوداصلاح‌گر فکرتان فعال شود.



اعتماد‌به‌نفس‌تان را تقویت کنید

شدت و ضعف احساس خودسرزنشی به شخصیت فرد قبل از انجام خطا بستگی دارد. اگر فرد قبل از انجام خطا، اعتمادبه‌نفس کافی داشته باشد بعد از خطا محافظت بیشتری از خود می‌کند و احساس گناه کمتری دارد و خود را کمتر سرزنش می‌کند. برعکس فردی که اعتمادبه‌نفس پایین‌تری دارد و دفعات بیشتری هم خطا می‌کند در مسیرخودسرزنشی احساس گناه شدیدتری دارد.



دیدگاه‌تان را تغییر دهید

دسته‌ای از افراد حتی در ساده‌ترین مسائل هم خود را سرزنش می‌کنند که این مسئله به باورها و شناخت‌های آنها برمی‌گردد. هنگامی که اشتباهی مرتکب می‌شوید بی‌شک باید بهایی در ازای آن بپردازد. ارزش بهایی که می‌پردازید این است که تجربه‌ای به‌دست می‌آورید. اگر با این دید به مسئله نگاه کنید خود را کمتر سرزنش خواهید کرد.



افکار منفی‌تان را شناسایی کنید

یک توصیه عملی این است که یک برگه کاغذ بردارید و آن را به دو ستون تقسیم کنید. در ستون سمت راست افکار منفی‌‌تان را بنویسید و در ستون سمت چپ افکار منفی خود را تصحیح کنید. برای مثال یکی از رایج‌ترین افکار افراد خودسرزنش‌گر این است که «من نادان‌ترین آدم روی کره زمین هستم» در اینجا فرد، منفی‌ترین ارزیابی را از خود دارد و دچار خطای شناختی تعمیم مبالغه‌آمیز است. بهترین راهکار در این مواقع بیرون کشیدن افکار منفی از ذهن و نوشتن آنها روی کاغذ است. با این کار با آنها مواجه می‌شویم و آسان‌تر آنها را تشخیص داده و می‌توانیم اصلاح کنیم.



علت را بیابید

علت‌یابی و ریشه‌یابی عواملی که سبب رخ دادن اشتباه و ناکامی‌تان شده را مشخص کنید. نوشتن در چنین مواقعی کمک زیادی به شما می‌کند. عوامل به‌وجودآورنده اشتباه، عوامل نگه‌دارنده و نتیجه عمل را روی کاغذ بیاورید تا به انگیزه و علل اصلی پی ببرید و بهتر بتوانید عمل خود را تحلیل و نتیجه‌گیری کنید. این عوامل می‌تواند خودآگاه یا ناخودآگاه باشد. برای فاصله گرفتن از خودسرزنشی باید عوامل خودآگاه یا ناخودآگاه را سبب‌شناسی کرد. گاهی نیز رخ دادن اشتباه و تکرار آن به این دلیل است که نیازهای خود را نشناخته و همین نیازهای ناشناخته علت اصلی اشتباه است.



اشتباه‌تان را جبران کنید

ما انسان‌ها قدرت این را نداریم که زمان را به عقب برگردانیم بنابراین بعد از پی بردن به اشتباه‌تان یکی از راه‌های پیش‌‌رو این است که آن را جبران کنید.



خطای‌تان را تکرار نکنید

تکرار خطا به‌ویژه در موقعیت‌های مشابه سبب احساس گناه و سرزنش بیشتری در فرد می‌شود. بنابراین دقت کنید خطاهایتان را مجددا تکرار نکنید به‌خصوص هنگامی که بهای سنگینی بابت آن پرداخته‌اید.



از روانشناس کمک بگیرید

عده‌ای بعد از بروز رفتاری اشتباه بی‌قرار می‌شوند، سطح اضطرابشان بالا می‌رود، احساس گناه زیادی دارند و شروع به سرزنش خود می‌کنند. آنهایی که در این دسته قرار دارند برای بهبود حالشان باید از یک روانشناس کمک بگیرند.



عواقب آن را بشناسید

خود سرزنش‌گری سبب احساس بی‌کفایتی، بی‌لیاقتی و احساس گناه در فرد می‌شود و این احساسات منفی به‌خصوص اگر مدت زمان طولانی‌ای با فرد همراه باشد سبب آزار او می‌شود. اگر فردی به‌خاطر کوچک‌ترین اشتباهات مداو، خود را سرزنش کند یا به‌خاطر یک اشتباه، مدت زمانی طولانی خود را نبخشد و احساس گناه داشته باشد حیات روانی‌اش متزلزل و تهدید می‌شود و سلامت روانش به خطر می‌افتد. حتی در بعضی افراد سبب ابتلا به بیماری‌های جسمی می‌شود که منشأ آنها روانی است. عده‌ای نیز برای فراموش کردن و رهایی از احساسات منفی و رسیدن به التیام روانی به اعتیاد و سوءمصرف مواد رومی‌آورند.



از اطرافیان کمک بگیرید

حمایت اطرافیان افرادی که روحیه خودسرزنش‌گری دارند می‌تواند کمک زیادی به آنها بکند. حمایت به‌معنای تأیید کردن و نادیده گرفتن اشتباه شخص نیست. حمایتگری به‌معنای این است که به فردی که اشتباه کرده و احساس گناه می‌کند کمک کرده که نقاط ضعفش را تشخیص دهد و در مسیر صحیح قرار گیرد و به پختگی لازم برسد. همچنین در برخورد با آنها نباید زبان و کلام تنبیه‌گر و سرزنش‌گر داشته باشند چون این مسئله سبب می‌شود آنها از مشکلاتشان صحبت نکنند و بیشتر به بیراهه بروند.



اگر نمی‌توانید دیگران را ببخشید، بخوانید

علاوه بر اینکه خود ما ممکن است در اعمال و رفتارمان اشتباهات زیادی داشته باشیم ممکن است اطرافیان ما نیز اشتباهاتی را مرتکب شوند. عده‌ای در مقابل اشتباهات دیگران پذیرش پایینی دارند و احساس او را در آن موقعیت درک نمی‌کنند. ارزیابی میزان این پذیرش به نسبت فاصله و مسافت عاطفی که 2 نفر با یکدیگر دارند و همچنین درجه نوع‌دوستی و بلوغ عاطفی انسان‌ها بستگی دارد. اگر از دیدگاه متکبرانه، خودبینانه و خودخواهانه به مسئله نگاه کنیم طبیعتا درک کمتری از شرایط و احساس طرف مقابل خواهیم داشت و سخت‌تر می‌توانیم در برابر اشتباهات دیگران گذشت کنیم.



پیش‌بینی کنید

در چنین مواقعی اگر خودمان را در موقعیت طرف مقابل تصور کنیم و با خود فکر کنیم شاید روزی این مسئله برای ما پیش بیاید و رفتار خودمان را با درنظر گرفتن اثرگذاری شرایط در آن موقعیت پیش‌بینی کنیم مطمئنا به درک و پذیرش بالاتری دست پیدا خواهیم کرد. البته دستیابی به پذیرش بالا و درک متقابل به راحتی امکان‌پذیر نیست و آموزش‌های خاص و تمرین‌های زیادی را می‌طلبد.



از موضع قدرت به مسئله ننگرید

اگر در مواجهه با اشتباه دیگران نگاه انسان‌دوستانه داشته باشیم شرایط طرف مقابل را بهتر درک کرده و با توبیخ، سرزنش و تحکم برخورد نمی‌کنیم.



دیگران را درک کنید

اگر فردی معمولا اطرافیانش را درک نمی‌کند و پذیرش پایینی نسبت به اشتباهات آنها دارد و این مسئله در روابط او با دیگران مشکل‌ساز شده باید با کمک یک روانشناس متخصص ابتدا با اصول روابط بین فردی آشنا شود و آنها را در روابطش با دیگران به‌کار ببرد تا بتواند با تمرین مهارت‌های لازم را کسب کند.



مراقب حرف‌هایتان باشید

وقتی طرف مقابل ما رفتاری انجام می‌دهد که از نظر ما اشتباه است اگر هنگام پرسش به جای کلمه «چرا» از «چی شده» استفاده کنیم نتیجه‌ مطلوب‌تری حاصل می‌شود. وقتی اینگونه سؤال می‌کنیم «چرا تماس گرفتم جواب ندادی؟» یا «چرا این کار را کردی؟» کلام ما محاکمه‌آمیز می‌شود و کمی شکل بازخواست به‌خود می‌گیرد. بهتر است اینگونه از طرف مقابل سؤال کنیم؛ «چی شد که سر قرار نیامدی؟» «چه شده بود که اینگونه رفتار کردی؟». یک ذهن تحلیلگر هنگام توضیح خواستن از طرف مقابل، سؤال خود را با چی شده شروع می‌کند. اینگونه پرسیدن دعوت به رابطه، مهربانی، نگران حال او بودن و اعتماد را به طرف مقابل منتقل می‌کند.



مراقب لحن‌تان هم باشید

نوع کلام، لحن، طرز نگاه و حتی ژست بدنی ما سبب حذف رابطه یا جلب رابطه می‌شود. در واقع ما با لحن ملایم و کلام منعطف فرد را به رابطه دعوت می‌کنیم و او با ما احساس نزدیکی بیشتری می‌کند و همینطور برعکس، کلام محاکمه‌آمیز سبب دور شدن و سرد شدن ارتباط می‌شود.

حتی اگر فرد بخواهد کار خود را توجیه کند و جواب غیرمنطقی به ما بدهید این نوع برخورد و طرز صحبت ما نجابت و صداقتی در او ایجاد می‌کند که توضیح منطقی و قابل‌قبولی ارائه خواهد داد.



اگر فردی به‌خاطر کوچک‌ترین اشتباهات، مداوم خود را سرزنش کند یا به‌خاطر یک اشتباه، مدت زمانی طولانی خود را نبخشد و احساس گناه داشته باشد حیات روانی‌اش متزلزل و تهدید می‌شود و سلامت روانش به خطر می‌افتد. حتی در بعضی افراد سبب ابتلا به بیماری‌های جسمی می‌شود که منشأ آنها روانی است.