«اعتماد» اگرچه به یکی از عناصر گمشده جامعه ما تبدیل شده اما به شکل جالبی، جایی که باید به شدت از اطلاعات خود حفاظت کنیم به سادگی اعتماد کرده و دارایی‌مان را در اختیار دیگران قرار می‌دهیم. امروز به دلایل مختلف همچنان از کارت‌های پلاستیکی مغناطیسی بانکی استفاده می‌کنیم که اطلاعات حساب ما را در خود ذخیره کرده‌اند و تکنولوژی ساخت آنها به سال 1960 برمی‌گردد. طبیعتاً یکی از کاربرد‌های اصلی این کارت‌ها، خرید از فروشگاه‌هاست؛ خریدی که با بیان رمز از سوی خریدار به فروشنده همراه می‌شود.
همه بی‌شک چنین اشتباهی را مرتکب شده‌ایم اما با توجه به تبعات این موضوع می‌توان روند فعلی را تغییر داد چراکه وارد شدن رمز کارت بانکی توسط خریدار در فروشگاه‌ها، می‌تواند باعث کاهش قابل توجه حجم کلاهبرداری‌ها شود. در روزهای گذشته یک بار دیگر این اتفاق تکرار و در شبکه‌های اجتماعی خبرساز شد: شخصی در یکی از مجتمع‌های تجاری تهران با کارت بانکی خرید می‌کند و پس از مدت کوتاهی ده‌ها میلیون از حسابش کسر می‌شود.
این صرفاً یکی از آخرین موارد از این نوع کلاهبرداری است و با یک جستجوی ساده به انبوهی از موارد مشابه برخورد می‌کنید. این کلاهبرداری‌ها بیشتر زمانی رخ می‌دهد که فروشنده، کارت مشتری را خارج از دید او مورد استفاده قرار می‌دهد و معمولاً از روشی به نام «اسکیمینگ» استفاده می‌کند. اسکیمینگ روشی است که در آن اطلاعات کارت بانکی مشتری کپی و در یک کارت خام بازنویسی می‌شود؛ رمز را هم که خودتان به کلاهبردار داده‌اید.
سوال اینجاست که چگونه دستگاه‌های پوز برای اینکار دستکاری می‌شوند؟ «ایلیا وکیلی»، معاون فنی شرکت «فناپ پرداخت» که اولین تولیدکننده کارتخوان در داخل کشور بوده و اکنون تامین‌کننده کارتخوان برای بانک‌های پاسارگاد، صادرات و سپه است در پاسخ به این پرسش به دیجیاتو می‌گوید: «دستگاه‌های پوز از لحاظ امنیتی نسبت به دستکاری حساس هستند و بررسی‌های مختلفی هم روی آنها انجام می‌شود. در نتیجه احتمال کلاهبرداری از طریق خود دستگاه پوز منتفی است.»
در نتیجه به احتمال زیاد در بیشتر مواقع شخص کلاهبردار از دو دستگاه استفاده می‌کند که یکی از آنها مربوط به روش اسکیمینگ است و ظاهری مشابه با خود دستگاه کارتخوان دارد. کلاهبردار معمولاً بار اول روی همین دستگاه کارت را می‌کشد تا اطلاعات آن ذخیره شود و رمز را هم که خود مشتری در اختیارش قرار می‌دهد. پس از ناموفق بودن عملیات، روی دستگاه پوز واقعی کارت کشیده شده و مبلغ خرید کسر می‌شود. وکیلی می‌گوید: «کار اسکیمر صرفاً کپی کردن کارت است. هر کارت مگنتی به سادگی قابلیت کپی شدن دارد و بعداً این اطلاعات روی یک کارت خام توسط Card Writer قابل بازیابی و نوشته شدن است. ساده‌ترین راه حل برای جلوگیری از این مشکل، ندادن رمز به فروشنده است.»
معاون فنی فناپ پرداخت در رابطه با ضریب امنیت کارت‌های بانکی فعلی و همچنین راه تکنولوژیک برای جلوگیری از کپی شدن آن نیز می‌گوید:
«از لحاظ تکنولوژی، کارت‌هایی که چیپ دارند و طبق استاندارد EMV هستند امن‌ترند. اما برای استفاده از این نوع کارت‌ها باید زیرساخت پرداخت کشور تغییر کند؛ اتفاقی که امیدواریم به زودی رخ دهد اما فعلاً بعید است.»
اما واقعاً چقدر از چنین تغییری دور هستیم؟ «محمد مراد بیات»، مدیرعامل «فابا» (مرکز فرهنگسازی و آموزش بانکداری الکترونیک شبکه بانکی کشور) در گفتگو با دیجیاتو می‌گوید که این اتفاق در دستور کار بانک مرکزی و نظام بانکی است اما زمان پیاده سازی‌اش مشخص نیست:
«می‌دانم که به هر حال همسو با اتفاقاتی که در جهان می‌افتد، تلاش‌هایی دارد شکل می‌گیرد که ما نیز همچنان روی لبه تکنولوژی حرکت کنیم. قطعاً این موضوع در دستور کار بانک مرکزی، نظام بانکی و صادرکنندگان کارت است، اما اینکه دقیقاً چه زمانی این موضوع اجرا و پیاده سازی شود، جزییاتش را در جریان نیستم.»
بیات البته از یک مثال جالب هم استفاده می‌کند و می‌گوید حتی اگر از جدیدترین فناوری‌ها نیز استفاده شود، باید کاربران موارد امنیتی را رعایت کنند تا از وقوع کلاهبرداری جلوگیری شود:
«یکی از دغدغه‌های نظام بانکی این است که امنیت سیستم‌های پرداخت الکترونیکی را روز به روز بالا ببرد اما اینکه تصور کنیم با پیشرفت تکنولوژی، خطرات امنیتی به صفر می‌رسد، اشتباه است. تلاشی که نظام بانکی و مجموعه شرکت‌های فناوری برای بالا بردن ضریب امنیت می‌کنند روشن است. در کنار این مسئله، موضوع مهمی که می‌تواند مانع از کلاهبرداری و جعل شود، خود کاربرانی هستند که کارت‌ها در اختیارشان است. فرض کنید یک در ساخته شده که به هیچ شکل باز نمی‌شود اما وقتی بلد نباشیم از کلید آن درست محافظت کنیم، همین باعث ناامنی می‌شود. در اختیار نگذاشتن این کلید به کسی که می‌تواند برای ما نا امنی ایجاد کند موضوع مهمی است. امروزه میزان آشنایی با خدمات پرداخت الکترونیکی و شیوه‌های امن‌سازی، بسیار مهم‌تر از خود فناوری و تکنولوژی‌های مورد استفاده است. عمده اتفاقات در حوزه ناامنی ها، محصول ناآگاهی کاربران از چگونگی استفاده از ظرفیت‌هاست.»
وضعیت از راه رسیدن کارت‌های جدید تراشه‌دار مشخص نیست و از طرفی کارت‌های مغناطیسی فعلی هم به سادگی قابل کپی شدن هستند. معاون فنی فناپ پرداخت دو راه برای جلوگیری از این نوع کلاهبرداری‌ها معرفی می‌کند که ندادن رمز به فروشنده و همچنین داشتن یک کارت بانکی و حساب جداگانه برای خرید‌های جزیی با مانده پایین است. وکیلی می‌گوید: «پیشنهاد می‌کنم نهادهای نظارتی شماره تلفنی را جهت شکایت از فروشنده‌هایی که از مشتریان درخواست رمز دارند مشخص کنند.»
از طرفی یکی دیگر از روش‌های افزایش امنیت دستگاه‌های کارتخوان، بهره‌گیری فروشگاه‌ها از «پین پد» است؛ یک صفحه‌کلید جداگانه که به دستگاه کارتخوان متصل شده و به خریدار اجازه می‌دهد تا شخصاً رمزش را وارد کند. با این حال این روزها در کمتر فروشگاهی چنین دستگاه‌هایی را مشاهده می‌کنیم. وکیلی درباره علت فراگیر نشدن پین‌پدها می‌گوید: «به نظر من بیشتر بحث هزینه مطرح است. امروز در هر فروشگاه پنج دستگاه پوز وجود دارد که بابت هر کدام از آنها هزینه زیادی شده. کسی الزام امنیتی این موضوع را درک نمی‌کند.»
