تعقل

چگونگی علم خداوند به مخلوقات با توجه به بساطت ذات او، مسأله ای است که از دیرباز مورد بحث فلاسفه اسلامی بوده است. حکمای مشاء قایل به علم حصولی فعلی خداوند به اشیاء و حکمای اشراقی معتقد به علم حضوری باری تعالی به اشیاء بوده اند و در اینکه این علم، اجمالی است یا تفصیلی و اگر تفصیلی است چگونه با بساطت ذات حق سازگار است نیز آرایی مطرح بوده است.

نوشتار حاضر به بررسی و مقایسه میان اسلام و مسیحیت در مواجهه با مسئله «عقل یا ایمان؟» می پردازد و در صدد پاسخ به این پرسش ها است: «هنگام مواجهه با گزاره های دینی آیا باید جانب عقل را گرفت یا ایمان را؟ میزان اعتبار هریک چقدر است؟ آیا پیروان سایر ادیان همچون مسیحیت تا به حال با چنین مسئله ای مواجه شده اند؟ اگر پاسخ مثبت است در این باره چگونه عمل کرد ...

یکی از مباحث اساسی و کلیدی در فلسفه که اثبات و عدم آن نقش بنیادین در پاره ای از مسائل فلسفی دارد، مسئله اتحاد عاقل و معقول است

عقل یکی از مفاهیم محوری در اندیشه شیعی است، گرچه «عقل» در تفکر شیعی معنایی فراتر از عقل تجربی دارد، اما عقل یعنی قوّه فاهمه و مدرکه بشری غیر از حس و شهود از جایگاه ویژه ای برخوردار است

تبیین قرآنی عقل موضوع مقاله حاضر است و در این زمینه منابع تعقل و تفکر و تدبر از دیدگاه قرآن مورد بازشناسی قرار گرفته و جهت بازیابی رابطه قرآن و عقل، زمینه های لازم برای رسیدن عقل به مفاهیم و معارف بلند قرآنی برشمرده شده و حدود معرفتی آن معین گردیده است

«با مروری بر آیات و روایاتی که درباره ی ستایش عقل، ترغیب وتحریک به تعقل و فعلیت رساندن «لب » (خرد محض) و «نهی » (درک خردمندانه) وارد شده است، می توان به جرات گفت: «هیچ مکتب و جهان بینی بشری به مانند اسلام، اهمیت به درک های عقلانی و خردمندانه نداده است ».

تاریخ عقل و تعقل، همزاد تاریخ بشری است; وجه ممیز انسان از موجودات دیگر، عقل او است، و آدمی با تعقل به حیات انسانی خویش ادامه می دهد . به فرموده امام علی علیه السلام الانسان بعقله; (1) «انسان به عقل خود انسان است .» و باز می فرمایند: اصل الانسان لبه; (2) «اصل انسان خرد او است .» بنابراین تاریخ تعقل با پیدایش آدم آغاز می شود .

پس اراده چیست؟ آیا شوق و اشتیاق است؟ نه چون در انسان هم شوق با اراده دوتاست در مورد خیلی چیزها انسان اراده دارد ولی شوق ندارد و برعکس.