چکیده: گفت وگو نوعی زندگی است که ویژه آدمیان است و شرط آن به رسمیت شناختن رقیب و داشتن حقوق و فرصت های برابر است . در گفت وگو نمی توان پیشاپیش تصمیم خود را گرفت . گفت وگو را پایانی نیست . به جای گفت وگوی تمدن ها باید از گفت وگوی فرهنگ ها سخن گفت . در گفت وگوی ادیان باید با گوش جان به سخن رقیبان گوش دهیم تا وضع خود را از منظر آنان ببینیم .