داشتن محیط کار سالم به‌اندازه داشتن همکاران سالم مهم و ضروری است. سلامت کارکنان باید در اولویت هر کارفرما و شرکتی باشد، زیرا در آن صورت است که بهره‌وری، خلاقیت و پیشرفت برای همه حاصل خواهد شد. برای همین در این نوشته توجه شما را به بررسی عوامل مخرب بر سلامت محیط کار جلب می‌کنیم.
ایمنی و سلامت کارکنان هر شرکتی جزء اولویت‌های اصلی و مهم مدیران منابع انسانی است. یک محیط کاری ناامن نه‌تنها برای کارمندان و شرکت مضر است، بلکه می‌تواند هزینه‌های سنگینی را نیز به‌بار آورد. همه کارکنان یک شرکت موظف‌اند برای حفظ ایمنی و سلامت خود و محیطی که آنجا هستند، نکاتی را رعایت کنند. البته متخصصان و مدیران منابع انسانی نقش بزرگ‌تری در ساخت استانداردها، پیگیری و پیشگیری حوادث و اطمینان از رعایت قوانین ایمنی و سلامت عمومی دارند. در زیر با عواملی که سلامت کارکنان در محیط کار را به خطر می‌اندازند، آشنا می‌شویم.
استرس
بی‌ثباتی شغلی به‌عنوان یکی از عوامل استرس‌زا همواره درحال رشد است: تقریبا نیمی از بزرگسالان معتقدند که بی‌ثباتی شغلی یکی از دلایل استرس آنهاست. استرس مسئله‌ای بسیار شخصی است و هرکس طبق عقاید خودش برداشت متفاوتی درباره‌ی عوامل استرس‌زا خواهد داشت.
بیایید راجع به برخی اطلاعات اولیه درمورد استرس صحبت کنیم. اصطلاح «استرس» را در سال 1936 هانس زیله Hans Selye رواج داد. او این واژه را «واکنش نامشخص بدن در برابر نیاز به هر نوع تغییر» تعریف کرد. به عبارت دیگر، می‌توان گفت که استرس نوعی واکنش در برابر هر مسئله استرس‌زاست. عامل استرس‌زا می‌تواند یک موقعیت، فعالیت یا چیزهای مشابهی باشد که موجب واکنش مثبت یا منفی در بدن می‌شود. برخلاف تصور عموم، برخی استرس‌ها کاملا خوب و مثبت هستند. برای مثال، دریافت ارتقاء شغلی در محل کار ممکن است باعث استرس شود، اما این استرس در دسته استرس‌های مثبت قرار می‌گیرد.
طبق تشخیص زیله، همه‌ی استرس‌ها منفی نیستند و Eustress چیزی است که استرس مثبت نامیده می‌شود. این‌گونه استرس برای سلامتی مفید است و احساسی از کامل بودن و دیگر حس‌های خوب را در شخص ایجاد می‌کند. استرس مثبت می‌تواند ما را به تلاش بیشتر برای رسیدن به نتیجه‌ی نهایی هدف‌هایمان سوق دهد. از طرف دیگر، پریشانی (Distress) برای توصیف استرس منفی به‌کار می‌رود. پریشانی نه‌تنها هیچ حس مثبتی با خود به‌همراه ندارد، بلکه می‌تواند بدون هیچ حس تسکینی برای مدت طولانی ادامه یابد.
احتمالا تا الان حدس زده‌اید که استرس کار می‌تواند مسائل مربوط به بهره‌وری را تحت‌الشعاع قرار دهد. تأثیرات منفی استرس شامل سردرد، مسائل گوارشی و دیگر حالات منفی می‌شود که بازدهی کارمند و خلاقیتش را نیز کم می‌کند. متخصصان منابع انسانی باید روی این موضوع اشراف کامل داشته باشند و تا حد ممکن فاکتورهای استرس‌زا را از کارکنان دور نگه دارند.
آسیب‌های تجمعی
آسیب‌های تجمعی (CTD) شامل صدمه به انگشت‌ها، دست‌ها، بازو یا شانه‌ها می‌شود که در نتیجه‌ی حرکت‌های تکرارشونده مثل تایپ کردن به‌وجود می‌آیند.
سندروم تونل کارپال اختلالی رایج است که به‌خصوص به ناحیه‌ی دست و مچ آسیب می‌رساند. این سندروم می‌تواند فرد را در انجام کارهایش ناتوان کند، اما خوشبختانه راه‌هایی برای مقابله یا کاهش آسیب‌های آن وجود دارد.
تحقیقات درباره‌ی سندروم تونل کارپال نشان می‌دهد که میزان استفاده از کامپیوتر، چگونگی قرار گرفتن پشت میز و حالت‌های بدن هر شخص در شکل‌گیری این معضل تأثیرگذار هستند. اخیرا مشخص شده، کسانی که با گوشی‌های هوشمند نیز زیاد کار می‌کنند، درمعرض ابتلا به این مشکل قرار دارند.
خوشبختانه تعداد زیادی صفحه‌کلید، صندلی و دیگر ابزار کاربردی وجود دارند که با استفاده از آنها می‌توان احتمال ابتلا به آسیب‌های تجمعی را به حداقل رساند.
نمایشگرهای کامپیوتر
امروزه مردم بیش از گذشته از کامپیوترها در محل کار خود استفاده می‌کنند. ضروری است که نسبت به تأثیر نمایشگرهای کامپیوتر و سایر صفحات الکترونیکی بر سلامت محیط کار آگاه بود. مشکلات بینایی، خستگی، فشار چشم و دردهای عضلانی در گردن، کمر و دست‌ها ازجمله دردهای شایع استفاده مکرر از کامپیوترهاست. متخصصان توصیه می‌کنند که کاربران نور نمایشگر را متناسب با نور محیط تنظیم کنند. بهتر است آنها به‌ازای هر یک ساعت کار با کامپیوتر استراحت کوتاهی نیز داشته باشند. وضعیت نشستن مناسب و تنظیم صندلی نیز به کاهش آسیب‌های استفاده از کامپیوتر کمک می‌کند.
حساسیت به مواد شیمیایی و خوشبوکننده‌ها
کارگروه فرصت‌های شغلی برابر (EEOC) در این‌باره تعریفی از یک ناتوانی فیزیکی یا ذهنی دارد که فرد را در برخی فعالیت‌های روزمره دچار اختلال و محدودیت می‌کند. حساسیت شیمیایی چندگانه (MCS) نوعی ناتوانی در تحمل مواد شیمیایی زیست‌محیطی به‌حساب می‌آید. علایم آن شامل سردرد، سرگیجه، اختلال در تنفس و دردهای عضلانی می‌شود که بسته به هر فرد متغیر است. بهتر است برای حفظ سلامت کارکنان، استفاده از مواد شیمیایی، پاک‌کننده‌ها و خوشبوکننده‌ها به حداقل برسد و تهویه‌ی مناسبی نیز برای محیط کار درنظر گرفته شود.
درحالی‌که ممکن است عوامل روانی و فیزیکی سلامت کارکنان را به‌خطر بیندازد، لازم است نسبت به خطراتی که از جانب سایر کارکنان نیز متوجه یک کارمند خواهد شد آگاهی داشت. در اینجا دو مورد را بررسی می‌کنیم.
خشونت و ریسک جانی
تعداد قربانیان خشونت‌های محل کار کم نیست و متأسفانه هر سال نیز بر تعداد آنها افزوده می‌شود. برخی کارکنان در معرض خشونت و خطر بیشتری قرار دارند، ازجمله:
- کسانی که در بانک‌ها یا صرافی‌ها کار می‌کنند و با پول سروکار دارند؛
- کسانی که به‌عنوان پیک کار می‌کنند؛
- کسانی که به‌تنهایی یا در گروه کوچکی کار می‌کنند؛
- کسانی که در شیفت شب یا صبح زود فعالیت دارند؛
- کسانی که در محله‌های پرخطر مشغول‌به‌کار هستند.
وظیفه‌ی فراهم کردن محیطی امن برای سلامت کارکنان برعهده مؤسسات و منابع انسانی است. آنها وظیفه دارند با تدبیری مناسب، محیط کار امنی برای کارمندان‌شان فراهم کنند. برگزاری دوره‌های آموزشی درباره‌ی حفظ امنیت، روشنایی مناسب محیط، استفاده از دوربین‌های مداربسته و سیستم‌های هشداردهنده ازجمله راهکارهای مناسب برای جلوگیری از بروز این‌گونه خشونت‌هاست.
زورگویی و قُلدری
زورگویی در محل کار به‌عنوان تمایل هر شخص یا گروه به استفاده از خشونت طولانی یا تکرارشونده یا رفتاری توجیه‌ناپذیر در برابر همکار یا زیردست تلقی می‌شود. تعداد زیاد گزارش‌ها از طرف قربانیان رفتارهای خشونت‌آمیز، دلیلی برای توجه ویژه به این مسئله است. گفته می‌شود زورگویی در محل کار عملکرد و بازدهی قربانیان را به‌شدت کاهش می‌دهد. نمونه‌هایی از زورگویی و خشونت در محل کار از این قرار است:
- انتقاد بیجا و نامعتبر؛
- سرزنش کردن بدون داشتن اطلاعات درست؛
- رفتار تبعیضی نسبت به سایر اعضای گروه؛
- تحقیر و تمسخر؛
- تعیین غیرمنطقی مهلت پایان پروژه؛
- انتشار شایعات؛
- تضعیف یا ایجاد مانع در کار فرد.
گونه‌ی دیگری از قلدری، زورگیری مجازی نام دارد. افراد زورگو با استفاده از اینترنت یا سایر تکنولوژی‌ها و با قصد آزار یا خجالت‌زده کردن قربانی برای او پیام ارسال می‌کنند و دست به این خشونت می‌زنند. ریشه‌ی زورگیری مجازی، قدرت و اعمال کنترل در روابط محل کار است. تحقیقات نشان می‌دهد کارمندانی که سلامت‌شان به این روش تهدید شده، در معرض ابتلا به اضطراب، ترس، شوک و درماندگی بیشتری قرار می‌گیرند.
بهتر است این خشونت‌ها هرچه سریع‌تر شناسایی و کنترل شوند، چراکه تأثیری منفی بر بهره‌وری کارکنان، رضایت مشتری و درنتیجه منافع کلی یک شرکت خواهد داشت.
حریم خصوصی
در دنیای امروز که سرقت هویت به‌صورت گسترده‌ای درحالِ رخ‌دادن است، رسیدن به بالاترین حد امنیت و حفظ حریم خصوصی برای کارکنان باید در رأس امور متخصصان منابع انسانی قرار بگیرد. افشای اطلاعات خصوصی هزینه‌های سنگینی در پی خواهد داشت.
درست است که نگهداری از اطلاعات خصوصی کارکنان از مسئولیت‌های مدیران هر شرکت است، اما فراهم کردن حریم خصوصی نیز جزءِ وظایف متخصصان منابع انسانی به‌حساب می‌آید. با کنترل گواهی عدم سوء‌ِپیشینه کارمندان و محدود کردن دسترسی به اطلاعات و نگهداری آنها در فایل‌های امن می‌توان تا حد زیادی از بروز مشکلات بعدی پیشگیری کرد.
سلامت کارکنان و امنیت محل کار یکی از واجبات دنیای پراسترس امروز در هر زمینه‌ی شغلی است. برخی تصور می‌کنند که سلامت کارکنان به منابع انسانی مربوط نیست، اما آنها با سرمایه‌گذاری، آموزش و برنامه‌ریزی مناسب می‌توانند به حفظ محیط کار ایمن کمک کنند. در این شرایط می‌توان از کارمندان یک شرکت انتظار تعهد کاری، پیشرفت و موفقیت‌های دوجانبه داشت.
نکاتی که کارمندان معمولی از آن بی‌خبرند
24000تومان
12000تومان
