نگاه اژدهای زرد به خاورمیانه

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، این نخستین سفر شی جینپینگ به امارات و اولین سفر یک رئیس‌جمهور چین به این شیخ‌نشین در 29 سال اخیر به شمار می‌آید. شی پس از سفر به امارات عازم قاره آفریقا خواهد شد. شی پس از انتخاب مجدد به عنوان رئیس‌جمهور چین وعده داده بود که کشورش با افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در خاورمیانه و قاره آفریقا قصد دارد حوزه نفوذ خود در این مناطق را نیز گسترش دهد. مشارکت کشورهای عربی در طرح بلندپروازانه «جاده ابریشم» که اجرای آن از سال 2013 از سوی شی اعلام شد، بخشی از برنامه پکن برای افزایش نفوذ در خاورمیانه است. رئیس‌جمهور چین اخیرا میزبان رهبران کشورهای عربی بود و در نشست اقتصادی با آنها وعده داد که کشورش بیش از 20 میلیارد دلار در خاورمیانه و شمال آفریقا سرمایه‌گذاری خواهد کرد.

شریک تجاری اول امارات

سفر شی جینپینگ به امارات به دعوت شیخ خلیفه بن‌زائد آل‌نهیان امیر امارات و در هفته «توسعه روابط چین و امارات» انجام می‌شود. رابطه تجاری پکن و ابوظبی در سال‌های اخیر رشدی بی‌سابقه داشته و این روند با افزایش توجه چین به خاورمیانه ادامه دارد. در حال حاضر حدود 200 هزار تبعه چینی در امارات زندگی می‌کنند و چهار هزار شرکت چینی هم در شیخ‌نشین‌های امارات شعبه دارند. در سال 2016 ورود توریست‌های چینی به امارات رشدی 26درصدی را ثبت کرد و به 880 هزار نفر رسید. این آمار در سال 2017 از یک میلیون نفر فراتر رفت و 3.5 میلیون از طریق فرودگاه‌های امارات به دیگر نقاط جهان سفر کردند.در حال حاضر بیش از صد پرواز هفتگی بین دو کشور انجام می‌شود. از ابتدای سال 2018 نیز امارات به یازدهمین کشوری تبدیل شد که شهروندان چینی برای ورود به آنها نیاز به دریافت ویزا ندارند. از منظر تجاری نیز رابطه دو کشور در حال گسترش است. در‌حال‌حاضر امارات دومین شریک تجاری چین و بزرگ‌ترین بازار صادرات محصولات چینی در میان کشورهای عرب محسوب می‌شود. چین نیز سال‌های متمادی است که بزرگ‌ترین شریک تجاری امارات به‌شمار می‌آید. بر اساس آمار‌هایی که دولت امارات منتشر کرده، حجم تجارت میان ابوظبی و پکن از 50 میلیارد دلار فراتر رفته و امارات 23 درصد صادرات چین به کشورهای عربی را به خود اختصاص داده است. مرکز تجارت خارجی چین اعلام کرده که انتظار می‌رود تا سال 2020 حجم تجارت میان دو کشور به بیش از 80 میلیارد دلار برسد. سرمایه‌گذاری‌های دو کشور نیز روندی صعودی را تجربه می‌کند. امارات در سال 2016 بیش از دو میلیارد دلار در چین سرمایه‌گذاری کرده که از این نظر در میان کشورهای عربی سرآمد است. شی جین پینگ نیز وعده داده که سرمایه‌گذاری کشورش در امارات را به طور شایان‌توجهی افزایش دهد. بخشی از این رشد سرمایه‌گذاری در پروژه احیای راه ابریشم صورت می‌گیرد و بخشی دیگر نیز برای توسعه زیرساخت‌های اقتصادی، بهداشتی و آموزشی امارات هزینه خواهد شد.

انرژی خاورمیانه

همکاری‌های گازی و نفتی هم از دیگر موضوعاتی است که چینی‌ها در همکاری با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس آن را از نظر دور نداشته‌اند. در سال 2017 امارات برای نخستین بار 12 درصد سهام شرکت استخراج نفت سنگین ابوظبی را در اختیار شرکت‌های چینی قرار داد. در ماه‌های گذشته نیز 10 درصد حق مشارکت در اختیار کمپانی‌های نفتی چینی قرار گرفت. در سفر رئیس‌جمهور چین به امارات همچنین قرار است قرارداد مشارکت میان دو کشور برای استخراج و بهره‌برداری از میادین نفتی به امضا برسد. شی پیش از این بخشی از برنامه‌های خود برای حضور پررنگ‌تر چین در بازار خاورمیانه را علنی کرده بود. او اخیرا در حضور رهبران کشورهای عربی که به چین سفر کرده بودند، اعلام کرد که حدود 20 میلیارد دلار وام برای توسعه اقتصادی در اختیار کشورهای عربی قرار خواهد داد. بخشی از این وام قرار است برای ایجاد فرصت‌های شغلی و حمایت از حضور مؤثر چین در کشورهای عرب هزینه شود. علاوه بر این 150 میلیون دلار دیگر هم به کشورهایی اختصاص خواهد یافت که برای ایجاد ثبات نیاز به دریافت کمک مالی دارند. حمایت از کشورهای درگیر جنگ و بحران در خاورمیانه هم در دستور کار رهبران پکن قرار دارد. بر اساس آنچه رئیس‌جمهور چین وعده داده، 15 میلیون دلار برای توسعه اقتصادی فلسطین اختصاص خواهد یافت و حدود 90 میلیون دلار هم در اختیار سوریه، یمن، اردن و لبنان قرار می‌گیرد. ایجاد بانک مشترک چین و دولت‌های عربی با هزینه اولیه سه‌میلیارد‌دلاری که پکن آن را تأمین خواهد کرد نیز بخشی دیگر از مشوق‌های مالی و اقتصادی شی برای افزایش نفوذ در خاورمیانه به‌شمار می‌آید.

نقش واشنگتن

تنش تجاری میان چین و ایالات متحده که اخیرا و با افزایش تعرفه بر کالاهای صادراتی چینی به ایالات متحده ایجاد‌ شده نیز انگیزه بیشتری برای پکن ایجاد کرده است تا روابط اقتصادی و تجاری خود را با دیگر کشورها نیز گسترش دهد و کشورهای حوزه خلیج فارس جای آمریکا به‌عنوان بزرگ‌ترین شریک تجاری چین را بگیرند. یکی از مهم‌ترین دلایل توجه بیشتر چین به خاورمیانه، انرژی زیرزمینی موجود در این منطقه است. چین تنها نیمی از نفت و گاز مورد نیاز خود را تولید و نیمی دیگر را از کشورهای حوزه خلیج فارس تأمین می‌کند. تبادل تجاری چین با کشورهای حوزه خلیج فارس به دلیل تنش‌های سیاسی این کشورها و عدم تمایل پکن به درگیرشدن در این تنش‌ها از حجم خاصی افزایش نمی‌یافت اما تنش‌های اخیر با ایالات متحده و نیاز چین به گسترش بازار صادرات خود باعث تجدید نظر رهبران پکن شده است. چین ابتکار احیای جاده ابریشم را نیز برای توسعه و تقویت حضور خود در نقاط مختلف جهان از جمله آسیای مرکزی، خاورمیانه و شرق اروپا ارائه کرده است. پکن اعلام کرده کشورهایی که در مسیر جاده ابریشم قرار دارند، می‌توانند از سرمایه‌گذاری‌های چین بهره‌مند شوند. پکن پیش از این توافق‌های اقتصادی شایان‌توجهی نیز با پاکستان و افغانستان انجام داده بود تا با توسعه و مدرن‌سازی زیرساخت‌های این دو کشور درگیر ناآرامی، شرایط میزبانی آنها از بخشی از «جاده ابریشم» را فراهم کند. هدف چین تقویت این شبکه‌ها و اتصال زیر‌سیستم‌های مختلف جغرافیایی در آسیا و اروپاست. دولتمردان پکن اعتقاد دارند که امن‌کردن حوزه همسایگی در دور و نزدیک سرزمین اصلی پکن امری بسیار مهم است و باعث تضمین امنیت سرمایه‌گذاری‌ها و مبادلات اقتصادی این کشور خواهد شد.