این روزها شباهتهای زیادی با سال 91 دارد. بوی تحریمها می‌آید. وزیر بهداشت در دو ماه اخیر در تمام اظهارات تاکید کرده است که مردم نگران وضعیت دارو در کشور نباشند.
به گزارش به نقل از ابتکار ،با این حال شواهد نشان می‌دهد، نمی‌شود تنها با اظهارنظر بازار دارو را کنترل کرد. یکی از شباهتهای این روزها با سال 91، درخواست کاربران فضای مجازی برای دارو است. آنها عکس‌هایی از پوکه‌ها و جعبه‌های دارو را در فضای مجازی منتشر کرده و از دیگران می‌خواهند اگر آن داروی مشخص را دارند، برای بیمار خود آن را تهیه کنند. در گزارش پیش‌رو نگاهی خواهیم داشت به وضعیت دارو در دو ماه اخیر، یعنی پس از پاره شدن برگه‌های برجام و تغییرات بازار ارز در کشور و تبعات آن و نیم‌نگاهی خواهیم داشت به وضعیت بازار دارو پس از اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران.
دلیل کمبود اقلام دارویی، عدم تخصیص ارز توسط دولت بود
از بیست و یکمین روز خرداد ماه امسال آغاز می‌کنیم؛ آن‌جا که ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت در واکنش به شایعه استعفای وزیر بهداشت گفته بود: «این حرف را باید به عنوان دروغ 13 مطرح می‌کردند. تاکید می‌کنم که چنین حرفی صد‌در‌صد شایعه و 150 درصد بی‌اساس است.»
در آن روزها همچنان که مسئولان از مردم می‌خواستند نسبت به افزایش و کمبود دارو در کشور نگران نباشند، اکبر ترکی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی گفته بود: «خوشبختانه قیمت دارو نسبت به سال گذشته افزایش نداشته است و دولت اهتمام جدی دارد که با همان ارز 3800 تومان داروی مورد نیاز را تامین کند.»
با آغاز التهابات در بازار ارز و 4200 تومانی شدن قیمت دلار در کشور کمی اوضاع تغییر کرد و حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت از افزایش 9 درصدی قیمت دارو در کشور خبر داد. برخی از این التهابات بازار دارو در کشور مربوط به شرکت‌های می‌شد که در دولت ارز 4200 تومانی اخذ کرده بودند اما دارو را به قیمت روز دلار می فروختند. تا آن‌جا که وزارت بهداشت از دولت خواست لیست شرکت‌هایی که ارز 4200 تومانی گرفته ولی وسایل و دارو و ...پزشکی را با قیمت دلار روز به فروش رسانده‌اند، منتشر کنند اما این موضوع دوایی برای بیماران نشد و التهاب در بازار دارو ادامه پیدا کرد و اینجا بود که با افزایش قیمت داروهای خارجی وزارت بهداشت به دنبال پویشی بود که مردم به داروهای داخلی اعتماد کنند.
لازم به ذکر است که در حوزه تجهیزات پزشکی6500 شرکت در سطح کشور وجود دارد. نکته جالب توجه این است که «قبلا تجهیزات وارداتی آنها ثبت نمی‌شد و از ارز آزاد برای واردات استفاده می‌کردند، بنابراین نظارتی صورت نمی‌گرفت، اما با تصمیم جدید دولت مبنی بر تخصیص ارز 4200 تومانی، پروسه نظارت و بازرسی و ثبت کالا نیز با قوت انجام می‌شود، اما این موضوع زمان‌بر است و امکان دارد تجهیزات با تاخیر وارد کشور شود.»
ششم تیرماه بود که محمد توکلی، مدیر کل دفتر بازرسی، ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت بهداشت در خصوص کمبود اقلام دارویی و تجهیزاتی اظهار نظر کرد. وی گفته بود: «قبلا به طور متوسط و به صورت ماهانه کمبود کمتر از 35 قلم دارو تجهیزات پزشکی به ثبت می‌رسید، اما در مقطعی تعداد کمبود اقلام دارویی افزایش پیدا کرد و دلیلش عدم تخصیص ارز توسط دولت بود که با توجه به تخصیص مناسب ارز در حال حاضر تعداد کمبودها روند کاهشی پیدا کرده است.»
در نتیجه به طور کلی با نگاه به وضعیت خرداد و اوایل تیرماه امسال مشکل کمبود دارو به نواسانات ارز و عدم تخصیص ارز توسط دولت به شرکت‌های دارویی مربوط بود. حال اینکه در چنین شرایطی تولیدکنندگان دارو از تولید دارو منصرف می‌شوند و دلیل آن را از زبان محمدرضا دری، دبیر انجمن داروسازان ایران عنوان می‌کنیم: «در تولید گاهی می‌بینیم که کالایی تولید می‌شود اما قیمت‌گذاری‌هایش شفاف نیست. از آنجایی که قیمت‌گذاری دارو در اختیار وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو است، امکان دارد تولیدکننده نتواند قیمت واقعی کالای خودش را دریافت کند. بنابراین از تولید آن کالا منصرف می‌شود. »
یک پای لنگ همیشه بیماران خاص!
سید حسن هاشمی که در روزهای پرالتهاب بازار ارز به مردم این اعتماد را می‌داد که نگران دارو در کشور نباشد، در ادامه این تاکیدات در قبال بیماران خاص با اشاره به اینکه در تامین و واردات داروهای بیماران خاص مشکلی وجود ندارد، گفته بود: «در عین حال باید حواس‌مان را جمع کنیم که این بیماران با مشکل تامین دارو مواجه نشوند.» وزیر بهداشت گفته که در هفته، 10 ساعت را به پیگیری مشکلات تامین داروی بیماران خاص می‌پردازد.
در همین بحبوحه بود که خبری مبنی بر استفاده مجدد از برخی تجهیزات پزشکی در رسانه‌ها منتشر شد. براساس اظهارات مسئولان وزارت بهداشت، مراکز بهداشتی سراسر کشور باید در استفاده از تجهیزاتی که یکبار مصرف نیستند، پس از اقدامات لازم مجددا استفاده کنند. خبری که در آن برهه باعث شد وزارت بهداشت مورد هجمه بسیاری قرار بگیرد.
حال اینکه خبرهای خوبی نیز در آن روزها منتشر شد؛ یکی از پرمصرف‌ترین داروهای بیماران پیوندی کلیه که در ماه‌های اخیر با رشد دو برابری قیمت روبه‌رو شده بود، از یکشنبه بیست و چهارمین روز تیرماه در داروخانه‌های سراسر کشور به صورت رایگان توزیع شد. در حالی این اقدامات انجام شد که در روزهای پایانی تیرماه بیش از گذشته بیماران «دیالیزی»،« ام اس»، «تالاسمی» و «پیوندی» دچار مشکل بودند و البته همچنان با مشکل کمبود دارو دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
حرف‌هایی که دوا نیست!
در این بین برخی اظهارنظرها هم حاکی از این موضوع بود که مسئولان هیچ‌گاه برای خرید دارو نرفته‌اند! به طور مثال ایسنا در گفت‌وگویی از معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه آورده بود: «علل مصرف خودسرانه دارو، سهل الوصول بودن دسترسی به دارو و پایین بودن قیمت آزاد دارو در مقایسه با قیمت بیمه‌ای آن است.» و یا مدیرعامل سازمان بیمه سلامت کشور گفته است: «پیش‌بینی می‌شود تا دو الی سه ماه آینده مشکلی در حوزه تامین دارو نداشته باشیم و البته این در حالی است که هشدارهایی در زمینه تامین مالی داده شده است.»
این در حالی است که کمبود برخی داروها به شدت در کشور احساس می‌شود و برخی بیماران برای تامین داروهای خود روبه بازار ناصرخسرو آورده اند. بازاری که مدتی می‌شد که خبری از آن نبود اما کمبود برخی داروها باعث شد تا دوباره شروع به کار کند. گفتنی است دولت‌های مختلف درکشور ناصرخسرو را بازار داروهای قاچاق در کشور می‌دانند.
شاید بهترین اظهار نظر را شخص وزیر بهداشت در رابطه با بازار دارو در آن روزها داشت. هاشمی آخرین روزهای تیرماه گفته بودکه «این مشکلات نیز می‌گذرد. من این را تعبیر به طوفان کردم، چون چند دقیقه بیشتر نیست و گرد وخاکی هم ایجاد می‌کند. نه باید سیاه نمایی کرد و نه سفید نمایی، نباید خودمان را به غفلت بزنیم بلکه باید آمادگی داشته باشیم. حوزه بهداشت و درمان نیز از دستگاه‌هایی است که آمادگی نسبی دارند.»
موضوع دارو را دو بخش داروهای داخلی و خارجی می‌شود تبیین کرد. داروهایی که از خارج ازکشور وارد می‌شود و با نوسانات بازار ارز و مشکلات گمرکی رو به گرانی و سپس کمیاب شدن رفته‌اند و داروهای داخلی که برای تولید آن برخی از تولیدکنندگان با مشکل مواجه شده‌اند. پیش‌بینی‌های کلی در ارتباط با همه داروهای داخلی و خارجی این است که تا چند ماه در بازار وجود خواهند داشت.
از طرفی نمی‌توان این موضوع را نادیده گرفت که به مرور از تعداد داروها کم می‌شود و بیماران خاص در صدر، با این مشکل روبه‌رو خواهند شد. ایسنا در گفت‌وگو با یک داروخانه دار می‌نویسد: «موجودی داروخانه‌ها تنها تا چند ماه آینده تامین‌کننده داروهای بیماران است، اما زمانی که موجودی تمام شود خواهیم دید حتی قرص استامینوفن در بازار پیدا نخواهد شد چراکه شرکت تولیدکننده تولید نمی‌کند.
«این در حالی است که وزیر بهداشت همچنان بر تلاش خود و گروه وزارت بهداشت بر تلاش برای مواجهه نشدن با کاهش دارو تاکید دارد. وی پیروزی در وضعیت کنونی بازار دارو را «مدیریت افکار عمومی در سطح داخل و بین‌المللی» می‌‌داند و هفته گذشته (3 مردادماه) در پاسخ به این پرسش که آیا کمبود دارویی در کشور ایجاد نخواهد شد؟ گفته بود: «این سوال را بسیار از من پرسیده‌اید، من خواهشم این است که دیگر تکرار نکنید چرا که تکرار یک سوال گاه باعث اضطراب می‌شود. مثل اینکه شما هر روز از من بپرسید حالم خوب است یا نه و از جایی به بعد من با خودم فکر می‌کنم که واقعا حالم خوب است یا خیر. پس باز هم تاکید می‌کنم که ما در این موضوع تلاش می‌کنیم که مشکلی پیش نیاید و با کمبود دارو مواجه نشویم.»
تلاش وزارت بهداشت برای هرچه سریعتر ترخیص شدن داروها از گمرک
با توجه به این موضوع که تحریم‌های آمریکا به زودی به کشورمان اعمال می‌شود، وضعیت تامین دارو در کشور همچنان نامشخص است. علی‌رقم تلاش‌های وزارت بهداشت و مسئولان آن و امضاء تفاهم‌نامه‌ها با گمرک کشور و ورود راحت‌تر و بدون تاخیر دارو در کشور همچنان نگرانی‌ها در رابطه با آغاز تحریمها و افزوده شدن بر مشکلات دارویی وجود دارد. وزیر بهداشت، 20 تیرماه در این باره گفته بود: «ستاد تدابیر ویژه برای تامین دارو و تجهیزات پزشکی در شرایط تحریم برنامه‌هایی دارد، درعین حال امیدواریم بتوانیم از سوی بانک مرکزی و سایر بانک‌های عامل، حمایت‌های کافی را دریافت کنیم تا بخش دارو و تجهیزات با کمترین آسیب روبه‌رو شود.»
در همین راستا (7 مردادماه) وزیر بهداشت از بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه خواست تا برای تامین نقدینگی به منظور تامین دارو، تجهیزات پزشکی و مواد اولیه به وزارت بهداشت کمک کنند.
با توجه به اینکه ترخیص برخی از داروها به طور مثال داروهای بیماران هموفیلی در یک ماه اخیر با مشکل روبه‌رو شده بود، وزارت بهداشت روز چهارشنبه با امضاء یک تفاهم‌نامه سعی در حل این مشکل داشت. گفتنی است این تفاهم‌نامه با هدف «تسریع و شفافیت در فرآیندها و همچنین رفع موانع ورود محصولات سلامت محور و مواد اولیه دارو و تجهیزات پزشکی» به امضا رسید و امید است در دوران پیش و پس از تحریمها داروهایی که به گمرک کشور می‌رسند، هرچه سریعتر در اختیار بیماران قرار گیرد.
تحریم ها از راه می‌رسند
نامش مشخص است؛ تحریم! به زودی قرار است بخشی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران اعمال شود. درست است این تحریمها مستقیما شامل داروها نمی‌شود اما عدم تبادل با سیستم‌های بانکی خارجی و مشکلات گمرکی و بسیاری دیگر باعث می‌شود تا دارو کمیاب شود و یا دیرتر به دست بیمار برسد. هاشمی، وزیر بهداشت در دو ماه اخیر برای تامین دارو و البته منابع آن تلاش‌های بسیاری کرده است. در این بین او معتقد است برنامه‌های دیگری برای مواجهه شد با تحریمها دارد. او می‌گوید وقت کار کردن است، وقت گلایه نیست.
او می‌گوید هزینه‌ها را باید کنترل کرد. او می‌گوید بانک مرکزی و بیمه‌ها باید به کمک وزارت بیایند. او می‌گوید کمرگ باید در ترخیص داروها سریعتر عمل کند چرا که هر ثانیه برای بیماران، به خصوص بیماران خاص حیاتی است. او می‌گوید تمام تلاش خود را خواهد کرد تا مردم در حوزه دارو احساس درد و رنج نکنند. او می گوید دارو از غذا و نان مهمتر است.
او می‌گوید کیفیت خدمات و محصولات نسبت به قبل از تحریمها تغییر نخواهد کرد. او می‌گوید نگران کمبود دارویی نباشید. او می‌گوید مشکلات را شناسایی و راه‌حل را پیدا کنیم. با تشکر فراوان از آقای وزیر، بسیاری از مردم از وضعیت کشور در برهه حساس کنونی با خبر هستند اما مشاهده جان نزار عزیز خود در بستر بیماری بیشتر آنها را می‌‌رنجاند. بیمارانی که محتاج به تدابیر یک حکومت برای حفظ جان خود هستند.
