چرا حیدرالعبادی نخست وزیر عراق موضعی ضدایرانی گرفت؟

پایگاه خبری تحلیلی فردا؛ شیما آشتیانی: 

نشست خبری هفتگی حیدرالعبادی سه شنبه 16 تیرماه، با پاسخ او درباره‌ی تحریم‌های آمریکا علیه ایران که سوال یک خبرنگار بود، خبرساز شد.

حیدرالعبادی در پاسخ به این سوال که  آیا عراق کشور از تحریم‌های آمریکا علیه ایران پیروی خواهد کرد یا نه گفت: اساسا ما مخالف تحریم در منطقه هستیم. محاصره و تحریم، نظام‌ها را تضعیف نمی‌کند بلکه جوامع را نابود می‌کند... ما تحریم را خطایی راهبردی و نادرست می‌دانیم، اما برای حفظ منافع مردم خود به آن پایبند خواهیم بود. از آن حمایت نمی‌کنیم اما به آن پایبندیم".(تسنیم)

بعد از این جملات شاهد موج انتقاداتی در داخل کشور بودیم مبنی بر این‌که انتظار نمی‌‌رفت عراق، این کشور دوست و همسایه‌، که به خصوص در چند سال اخیر کمک‌هایی زیادی از سوی ایران به او شده بود  چنین موضعی را اتخاذ کند.

حسن بهشتی پور، تحلیلگر مسائل بین‌الملل، در گفتگو با فردا دلایل سخنان حیدر العبادی را این‌ط‌ور بیان می‌‌دارد: «این سخنان یک دلیل داخلی و یک دلیل خارجی دارد.

دلیل داخلی این است که انتخابات عراق برگزار و نتایج آن هم بعد از اعتراضاتی بررسی و اعلام گشت. حزب آقای صدر اول شد و حزب آقای عبادی دوم. او برای نخست وزیر شدن نیاز دارد که با ائتلاف صدر و یا با سایر ائتلاف های دیگر مشارکت داشته باشد.

به نظر می‌رسد که جو انتقاد از ایران در موضوعات مختلف در برخی گروه‌های عراقی بالا گرفته و او هم برای این که نشان بدهد مستقل از ایران است، چنین موضع‌گیری‌ای کرده. به‌ویژه که در آستانه‌ی تعیین تکلیف برای انتخابات نخست وزیری برای پارلمان عراق هستیم.

از طرف دیگر دلیل خارجی این است که، به هر صورت عراق تا حد زیادی بعد از اشغال عراق به وسیله‌ی آمریکا به‌ویژه برای فروش نفتش، وابستگی دارد. بنابراین شرکت‌های آمریکایی‌ای که با عراق کار می کنند در صورت همکاری عراق با ایران، روابط خود را قطع می‌کنند و آسیب زیادی به این کشور می‌رسد.

رابطه اقتصادی عراق با شرکت‌های آمریکایی

بهشتی پور در این زمینه می‌گوید: از نظر اقتصادی شرکت‌های عراقی با آمریکا ارتباط تنگاتنگی دارند. آمریکایی‌ها بعد از اشغال عراق در آن‌جا نفوذشان گسترش پیدا کرده‌ و در بحث صادرات نفت بسیار متکی به شرکت‌های غربی امریکایی هستند. به همین علت اقای عبادی چنین موضع گیری‌ کرده است. گرچه ممکن است این موضع‌گیری صرفا در بیان و نه در عرصه عمل باشد. با این وجود اگر در عمل هم این کار را انجام بدهد، اولا عبادی اسیر بازی‌های داخلی  شده چون او در آستانه‌ی انتخاب نخست‌وزیری از طرف پارلمان است. ثانیا منافع کوتاه مدت را دیده و منافع بلندمدت را فراموش کره است. فراموش کرده که این ایران بوده که به امنیت عراق کمک می‌کرد، آن هم زمانی که داعش آمده بود موصل را گرفته بود و به سمت بغداد در حال حرکت بود.

او البته معتقد است که از طرفی اگر در گذشته عراق چنین بهانه‌ای داشت -چون قطعنامه‌هایی وجود داشت که علیه ایران بود- شاید کار عراق توجیه می‌شد. چرا که عضو سازمان ملل است و باید مجری برنامه‌های سازمان ملل می‌بود. در حال حاضر اما امریکا فقط به‌صورت یک جانبه این تحریم‌ها را انجام می‌دهد. از طرف دیگر پاکستان و ترکیه هم اعلام کردند که زیر بار این تحریم‌ها نمی‌روند و به همکاری خود با ایران ادامه می‌دهند. کشور عراق نباید به این تحریم‌ها تن دهد، چرا که نه بهانه‌ی بین المللی دارد و نه این‌که منافع بلند مدتش اقتضا میکند که کشور همسایه‌اش را بر سر چنین مسائلی  از خود دور کند. این یک نیاز متقابل بین ایران و عراق است. به این معنا که فردایی خواهد رسید که عراق باز هم به ایران به عنوان یک کشور همسایه  نیاز پیدا خواهد کرد.

جلب حمایت آمریکا برای نخست وزیری

دولت عراق در شرایط دشواری قرار گرفته است. عبادی می خواهد نخست وزیر شود و با این سخنان احتمالا نیم نگاهی هم به جلب حمایت آمریکا و برخی گروه‌های منتقد ایران در عراق داشته است. با این وجود اکنون قوانین بین المللی هم موضع ایران را تایید میکند. آژانس نیز چندین بار تاکید کرده‌است که ایران متن برجام را اجرایی کرده. خود سازمان ملل هم از موضع خروج امریکا از برجام و از برقراری تحریم‌ها انتقاد کرده. بنابراین فضای بین المللی هم کمک میکند به این که عراق این روابط همسایگی را در نظر بگیرد و به تحریم‌های امریکا نپیوندد.اما منافع گروهی و حزبی عبادی از یک طرف و منابع کوتاه مدت عراقی‌ها از طرف دیگر باعث شده تا چنین تصمیمی گرفته شود.

واکنش ایران چه باید باشد؟

بهشتی‌پور اعتقاد دارد که در واکنش به این مساله باید ملاحظات همسایگی را داشته باشیم. موقعیت همسایه را درک کنیم. از شعار دادن بپرهیزیم. سعی نکنیم کشور همسایه را به امریکا هول بدهیم تا دشمنی‌ها را افزایش بدهیم. ما باید سعی کنیم موضع عراق را درک کنیم و کارهایی کنیم که او را به تجدید نظر واداریم.شعار دادن در این زمینه و احساساتی کردن موضوع فایده چندانی برای ما نخواهد داشت.