کوفی عنان، سیاستمدار خوش‌نام، که بود و چه کرد؟

کوفی عنان، مردی که یکی از برجسته‌ترین دیپلمات‌های جهان شد، در یک مدرسه شبانه روزی در غرب آفریقا بود که مهمترین درس زندگی خود را آموخت. کوفی عنان بعد‌ها این درس را چنین توصیف کرد: «درد و رنج دریک گوشه جهان، به مردمان تمامی جهان مربوط می‌شود.»

برترین ها: کوفی عنان، مردی که یکی از برجسته ترین دیپلمات‌‌های جهان شد، در یک مدرسه شبانه روزی در غرب آفریقا بود که مهمترین درس زندگی خود را آموخت. کوفی عنان بعدها این درس را چنین توصیف کرد: «درد و رنج دریک گوشه جهان، به مردمان تمامی جهان مربوط می شود.»

به نظرمی رسد که این درس، به انگیزه مهم کوفی عنان درتمام دوران زندگیش تبدیل شد.

کوفی عنان نخستین دبیرکل سیاه پوست سازمان ملل متحد بود

او در مواجهه با تمامی بحران‌های جهان، اعم از گسترش ویروس اچ آی وی و جنگ عراق و اخیرا هم تغییرات آب و هوا، نقش مهمی به عهده داشت.

فعالیت های بشردوستانه کوفی عنان جایزه صلح نوبل را ازآن او کرد؛ گرچه انتقادات زیادی را نیز به همراه داشت.

کوفی عنان نخستین دبیرکل سیاه پوست سازمان ملل متحد بود که طی سال ها فعالیت در این سازمان، یکی از برجسته ترین دیپلمات های تاریخ مدرن شد.

کوفی عنان، دیپلماتی که اشغال عراق را غیرقانونی خواند
اولین مقام بین المللی آقای عنان، مدیریت بودجه سازمان بهداشت جهانی بود

دوران تغییر

کوفی عطا عنان وخواهرش افووا عطا در آوریل سال 1938 درشهر کوماسی، که در آن زمان جزو "ساحل طلا" از مستعمرات بریتانیا بود به دنیا آمدند.

قسمت اول نام آنها در زبان محلی به معنای "زاده روز جمعه" و اسم میانی آنها "عطا" به معنای دوقلو بود.

کوفی عنان دریک خانواده سرشناس و مرفه پرورش یافت. پدربزرگ های او به طور سنتی روسای قبایل بودند و پدرش فرمانداری محلی در کشوری بود که در آن زمان جزو مستعمرات بریتانیا به شمار می آمد.

دوروز قبل از تولد نوزده سالگی کوفی عنان، کشورش سرانجام به استقلال دست یافت و غنا نام گرفت.

این تحول در آینده کوفی عنان تاثیر زیادی برجای گذاشت.

آقای عنان در سال 2012، خطاب به جمعی از خبرنگاران در کانادا گفت: "من مرد جوانی بودم که شدیدا به امکان تغییر و حتی انقلابی که دگرگونی به‌همراه داشته باشد معتقد بودم."

کوفی عنان پس از گذراندن دوران تحصیلات دانشگاهی در کشورتازه استقلال یافته غنا و سپس در"دانشگاه مک آلیستر" آمریکا، به اولین شغل خود در سازمان ملل متحد دست یافت.

اولین مقام او مدیریت بودجه سازمان بهداشت جهانی بود اما این جایگاه، هنوز هیچ نشانه ای از مدارج ترقی او در چهاردهه آینده نشان نمی داد که بالاترین آن دستیابی به مقام دبیرکلی سازمان ملل متحد در سال 1997بود.

درست قبل از رسیدن به این مقام، کوفی عنان با بزرگترین چالش دوران کاری خود در سازمان ملل متحد روبه رو شد.

کوفی عنان، دیپلماتی که اشغال عراق را غیرقانونی خواند
کوفی عنان در موزه یادبود نسل کشی در رواندا

نسل کشی

درسال 1993 کوفی عنان به معاونت سازمال ملل متحد ارتقای مقام دست یافت و ریاست صلح‌بانان این سازمان را بر عهده گرفت.

یک سال پس از تصدی این مقام، طی صد روز 800 هزار تن از توتسی های رواندا و همچنین میانه روهای هوتو به دست تندروهای هوتو قتل عام شدند.

سپس در سال 1995، در منطقه "امن" سازمان ملل متحد در بوسنی 8 هزار مسلمان به دست نیروهای صرب به قتل رسیدند.

در هردو فاجعه، واکنش کوفی عنان و تشکیلات تحت مدیریت او با انتقادات زیادی روبه‌رو شد.

این انتقادات پس از آن شدت گرفت که براساس پاره ای گزارش ها، آقای عنان و اداره تحت نظرش گزارش های مربوط به احتمال وقوع قتل عام در رواند را نادیده گرفته بودند.

در دهمین سالگرد کشتارجمعی روآندا، آقای عنان اذعان کرد که در این مورد کوتاهی هایی از او سرزده است .

در سال 2004 کوفی عنان گفت: "من به عنوان مسئول صلح‌بانان سازمان ملل متحد، ده ها کشور جهان را برای اعزام نیرو تحت فشارشدید قرارداده و فکر می کردم که حداکثر تلاش خود را به عمل آورده ام. اما بعد از این کشتار جمعی پی بردم که کارهای بیشتری می توانستم و می بایست انجام می دادم تا زنگ خطر به صدا درآید و حمایت بیشری برای پیش‌گیری از آن به عمل آید."

او تاکید کرد: "خاطره دردناک این کشتار و کشتار بوسنی هرزگوین بر نحوه تفکر من و بسیاری از اقداماتی که دردوران ریاست سازمان ملل متحد انجام دادم تاثیر به‌سزایی گذاشت."

با وجود همه انتقادات، آقای عنان در سال 1997در سن 59 سالگی جانشین پطروس غالی دبیرکل سازمان ملل متحد شد.

کوفی عنان، دیپلماتی که اشغال عراق را غیرقانونی خواند
آمریکا از دبیرکلی کوفی عنان به جای ادامه حمایت از پطروس غالی حمایت کرد

درگیری‌ها

کوفی عنان سازمان ملل متحدی را تحویل گرفت که 52 سال پس از تاسیس، در آستانه ورشکستگی قرار داشت.

آقای عنان، نخست در پی اصلاحات در سازمان ملل برآمد و از مجموع 6 هزار پست در مقر این سازمان در نیویورک، هزار پست را حذف کرد.

او همچنین، شدیدا تلاش کرد تا اعضای سازمان ملل را برای به عهده گرفتن مسئولیت های بیشتر در قبال فجایع جهانی ترغیب کند.

کوفی عنان آمریکا را هم وادار به پرداخت بدهی های خود به سازمان ملل متحد کرد.

آقای عنان سپس توجه خود را به آینده معطوف کرد و طرح های بلند پروازانه ای را برای تامین اولویت های سازمان ملل متحد تا سال 2015، از جمله کاهش میزان فقر به نصف و توقف گسترش ویروس اچ آی وی در جهان در نظر گرفت. اما انجام این طرح ها ساده نبود.

او زمانی به بی بی سی گفت: "من می گفتم حروف اس جی، مخفف امضای دبیرکل سازمان ملل (Secretary General) نیست، بلکه مخفف کلمه Scapegoat به معنای کسی است که همه تقصیرها به گردن او می افتد."

در سال 2001، جایزه صلح نوبل به کوفی عنان و سازمان ملل متحد داده شد.

آقای عنان دومین دبیرکل این سازمان بود که به دلیل "حیات تازه بخشیدن به سازمان ملل متحد" موفق به دریافت جایزه نوبل می شد.

در همین سال، او مجددا با اکثریت آرا به مقام دبیرکلی سازمان ملل متحد انتخاب شد، در حالی که مشکلات زیادی در انتظارش بود.

رسوایی

در سال 2003 آمریکا، یکی از بزرگترین حامیان مالی سازمان ملل متحد، اعلام کرد که قصد دارد علیه عراق وارد جنگ شود و سرانجام، با دور زدن این نهاد بین المللی و به همراهی یک ائتلاف از کشورهای داوطلب به عراق حمله کرد.

تصمیم ایالات متحده، باعث اختلاف نظر بین دبیرکل سازمان ملل و این ابرقدرت شد.

بعدها آقای عنان در مورد جنگ عراق به بی بی سی گفت: "از نظر من و مطابق منشور سازمان ملل متحد، این اقدام غیرقانونی بود."

رسوایی "نفت درمقابل غذا" در سال 2004، که کوفی عنان از نظر شخصی و حرفه ای درگیر آن شد، بر مشکل اختلاف او با آمریکا افزود.

برنامه نفت درمقابل غذا، که از سال 1996 شروع شده بود، به عراق تحت تحریم اجازه می داد که در مقابل فروش میزان محدودی نفت، مواد غذایی دریافت کند. اما بعضی از کسانی که درگیر این برنامه بودند، از مقامات سازمان ملل متحد گرفته تا بازرگانان، سیاستمداران و دیپلمات های بین المللی، از این برنامه سود بردند.

بیشترین مشکل، افشای این واقعیت بود که کوجو عنان، تنها پسر کوفی عنان، از شرکتی که براساس یک قرارداد به عنوان ناظر بر برنامه نفت در مقابل غذا انتخاب شده بود، ماهانه پول دریافت می کرده است.

تحقیقات بعدی نشان داد که کوفی عنان از مقام خود به نفع پسرش سوء استفاده نکرده، اما به کوتاهی او در مورد این برنامه اشاره داشت.

برخی مقام های آمریکایی خواستار استعفای او بر سر این ماجرا شدند، اما کوفی عنان در پاسخ به این درخواست ها گفت که به هیچ وجه حاضربه استعفا نیست.

کوفی عنان، دیپلماتی که اشغال عراق را غیرقانونی خواند
کوفی عنان در سال 1984 با نانه ماریا لاگرگن ازدواج کرد

کناره‌گیری

نهایتا 18 ماه بعد، در دسامبر 2006، کوفی عنان در سن 70 سالگی که برای بسیاری زمان دست کشیدن از کارو استراحت است، از مقام خود کناره گیری کرد.

کوفی عنان و همسردومش ،نان ماری لاگرگرن، وکیل سوئدی که در سال 1984 با او ازدواج کرده بود، تصمیم گرفتند برای یک تعطیلات شش ماهه به ایتالیا بروند.

روزنامه گاردین درگزارشی نوشت: "در ایتالیا کوفی عنان که حوصله اش سررفته بود تصمیم گرفت که در اطراف گشتی بزند و روزنامه بخرد، اما گروهی در اطراف او حلقه زدند و ازو امضا خواستند. متاسفانه کوفی عنان را با مورگان فریمن، هنرپیشه معروف آمریکایی، اشتباه گرفته بودند."

به نوشته گاردین: "کوفی عنان که نمی خواست آنها را نومید کند، به عنوان مورگان فریمن، بازیگر و کارگردان آمریکایی، به آنها امضا داد و فورا ازآنجا گریخت."

کوفی عنان که به سرعت از بازنشستگی خسته شده بود، در سال 2007 نهادی را به نام خود و برای تلاش در جهت عمران، امنیت و صلح تشکیل داد.

یک سال پس از آن، یکی از موفق ترین ماموریت های دیپلماتیک خود را به انجام رساند.

او به عنوان میانجی توانست بین رایلا اُدینگا، رهبر حزب مخالف کنیا و موای کیباکی، رئیس جمهورپیشین موافتنامه تقسیم قدرت را به امضا برساند و به خشونت هایی که پس از انتخابات به کشته شدن هزار نفرو فرار300 هزار نفراز خانه و کاشانه خود منجرشده بود، پایان دهد.

آقای عنان در سال 2012 هم، به عنوان نماینده ویژه مشترک سازمان ملل متحد و اتحادیه عرب برای پایان دادن به جنگ در سوریه انتخاب شد.

سال بعد، کوفی عنان به عنوان رئیس گروه موسوم به "عقلای صلح" انتخاب شد که نلسون ماندلا آن بنیان‌گذار آن بود.

این گروه متشکل از رهبران پیشین جهان است که برای برقراری صلح و حقوق بشرتلاش می کنند.

چهارسال بعد، آنگ سان سوچی که عملا رهبری میانمار را به دست دارد، از کوفی عنان خواست تا رهبری یک کمیسیون مستقل تحقیق را در مورد بحران مسلمانان روهینگیا در کشورش به عهده بگیرد.

آقای عنان همچنین، در زمینه مسائلی مانند تغییرات آب و هوا فعالیت می کرد و از منتقدان سرسخت "رهبران خود پسندی بود که عقیده دارند که باید بدرخشند".

کوفی عنان در هشتادمین سال تولد خود، به شوخی به بی بی سی گفت: "من کشف کرده ام که بازنشستگی کارسختی است."

زندگی کوفی عنان در یک نگاه