نسترن میری، کارشناس ارشد تغذیه
دکتر رزا زاوشی، دانشیار و متخصص تغذیه
اختلالهای تغذیهای به دو گروه دسته بندی می‌شوند. گروه اول با بی‌اشتهایی عصبی به صورت ترس از چاق شدن علی‌‌رغم داشتن وزن مناسب و اختلال در تصویر ذهنی از بدن و گروه دوم با پُراشتهایی عصبی همراه با نگرانی دایم در مورد وزن، دوره‌های مکرر پُرخوری همراه با مقادیر زیاد و رفتارهای جبرانی مثل استفراغ عمدی، محدودیت رژیمی، روز‌ه داری یا تمرین‌های شدید ورزشی مشخص می‌شود.
زمانی که بین وزن و شکل واقعی بدن فرد یا وزن ادراک شده و استانداردهای موجود در جامعه تفاوت وجود داشته باشد، افراد برای رسیدن به وزن ایده آل با فشارهای اجتماعی زیادی روبهرو می‌شوند و بهدنبال آن نارضایتی از شکل بدن اتفاق می‌افتد. توجه زیاد به وزن و شکل بدن، نگرانی بیش از حد درباره آن و ترس از چاقی و اضافه وزن به عنوان علایم اولیه اختلال تغذیهای (بی اشتهایی و پرخوری عصبی) شناخته شده اند.
یافته ها:
اختلالات تغذیه ای با عوامل مختلفی ارتباط دارد. تعدادی از این عوامل عبارتند از سن، جنس، وزن، عوامل روانشناختی از جمله نارضایتی از شکل بدن، کمال گرایی، تمایل به لاغری، نگرانی بیش از حد درباره شکل بدن، محدودیت‌های غذایی و رفتارهای کنترل وزن. مطالعات از شیوع بیشتر این اختلالات در زنان نسبت به مردان حکایت دارد.
مطالعات میزان شیوع این اختلالات را در سه گروه از ورزشکاران بیشتر گزارش کردنده اند. دسته اول در ورزشکاران استقامتی مثل دونده های ماراتن، دسته ی دوم در ورزش هایی با دارا بودن رده وزنی مثل جودو، کشتی و بوکس که اگر از وزن معین شده بالاتر باشند اجازه شرکت در مسابقات را نخواهند داشت و دسته سوم در ورزش هایی که با اهداف زیبایی انجام می گیرد مثل ژیمناستیک و باله که ترکیب بدنی مناسب شرایط افراد را برای رقابت ارتقاء می دهد. بیشترین درصد از اختلالات تغذیه مربوط به بی اشتهایی عصبی است.
اختلالهای تغذیهای با عوامل مختلفی ارتباط دارند، از قبیل: سن، جنسیت، وزن، عوامل روانشناختی از جمله نارضایتی از شکل بدن، کمالگرایی، تمایل به لاغری، نگرانی بیش از حد درباره شکل بدن، محدودیت‌های غذایی و رفتارهای کنترل وزن. مطالعه‌ها از شیوع بیشتر این اختلالها در زنان نسبت به مردان حکایت دارند.
همچنین میزان شیوع این اختلالها در ورزشکاران زیر بیشتر گزارش شده است: ورزشکاران استقامتی مثل دونده‌های ماراتن، ورزشکاران دارای رده وزنی جهت اجازه شرکت در مسابقه‌ها مثل جودو، کشتی و بوکس و ورزش‌هایی که با اهداف زیبایی انجام می‌شوند مثل ژیمناستیک و باله.
این نوع اختلالها در نوجوانی و اوایل جوانی شایعتر هستند. چرا که یکی از دلایل مهم اختلالهای تغذیهای، رسیدن به اهداف ورزشی است. شیوع اختلالهای تغذیهای در بین ورزشکاران نخبه 3/22 درصد و در بین غیر ورزشکاران 2/16درصد گزارش شده است. شاخص توده بدنی در ورزشکاران که اختلالهای تغذیهای دارند، بیشتر از بدون اختلال تغذیه است.
اختلالهای تغذیهای در پسران بیشتر از دختران است. به طور معمول قبل از رقابتها، خطر اختلالهای خوردن به خصوص در ورزش‌های با رده وزنی افزایش می‌یابد. همچنین شیوع اختلالهای خوردن در نوجوانان رایج‌تر است، عوامل متعددی از جمله فرهنگ، فشارهای اجتماعی، رسیدن به اهداف ورزشی و عوامل روانشناختی مثل نارضایتی از شکل بدن، پیشساز اختلالهای تغذیهای هستند.
نتیجه گیری:
به طورکلی اختلالهای تغذیهای و تصویر ذهنی نامطلوب در ورزشکاران رایج است و شاخص توده بدنی عامل پیش بینی کننده اختلالهای تغذیهای شناخته شده است. با توجه به تقاضای روزافزون جوانان به خصوص ورزشکاران برای لاغری و کاهش وزن و سوگیری ارزش‌های اجتماعی به این سمت، مربیان و کارشناسان تغذیه به عنوان افراد کلیدی برای پیشگیری از این اختلالها و مشکلات وابسته پیشنهاد می‌شوند.
