راز موفقیت شرکت‌های بزرگ ایرانی در دهه‌های اخیر چیست؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از خبرآنلاین، موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی، وزارت صنعت، معدن و تجارت با انتشار کتابی با عنوان «رویکردهای خلق استراتژی» به معرفی شرکت های بزرگ ایرانی که در زمینه تعیین استراتژی برای پیشبرد اهداف سازمانی موفق بوده‌اند پرداخته است. 

کتاب «رویکردهای خلق استراتژی» حاصل مطالعه ای است که در آن تلاش شده است تا روش‌های خلق استراتژی در سازمان‌های برتر کشور شناسایی شود. در این کتاب که توسط شرکت چاپ و نشر بازرگانی موسسه مطالعات و پزوهش های بازرگانی منتشر شده است ابتدا با به‌کارگیری روش آماری تاکسونومی تلاش شد تا در بین 29 شرکت عضو گروه‌های مختلف سازمان بورس و اوراق بهادار، 5 شرکت موفق که در بیشتر سال‌های 1380 تا 1392 رتبه‌های نخست گروه خود را به‌دست آورده‌اند، شناسایی شود.

برای این منظور از 6 شاخص بازده دارایی، حاشیه سود، بهره‌وری نیروی انسانی، سهم بازار، نرخ رشد فروش و نرخ رشد سودآوری استفاده شده است. سپس از میان شرکت‌های بخش خصوصی یا کارآفرین محور 2 شرکت موفق در صنعت انتخاب شد. برای دستیابی به نتایج قابل اتکا تلاش شد تا 2 شرکتی که دارای تجربه برنامه‌ریزی استراتژیک به‌صورت رسمی هستند، نیز انتخاب شود. به این ترتیب 9 شرکت و سازمان انتخاب شد که امکان دستیابی به مستندات برنامه‌ریزی آنها مهیا بود و همچنین آمیزه‌ای از شرکت‌های بسیار موفق تا متوسط را در برمی‌گرفت.

پس از شناسایی این شرکت‌ها روند تحول آنها بررسی و مهم‌ترین استراتژی‌هایی که موجب موفقیت آنها شده است تعیین شد. در نهایت با استفاده از مطالعه‌ای پرسشنامه‌ای و بهره‌گیری از مشارکت بیش از 300 مدیر ارشد، مدیر میانی و کارشناسان این سازمان‌ها رویکردهای خلق استراتژی آنها شناسایی شد. 

اگرچه در این مطالعه از مدل مینتزبرگ در شناسایی رویکردهای خلق استراتژی که شامل چهار رویکرد چشم‌اندازسازی استراتژیک یا کارآفرینانه، یادگیری استراتژیک، برنامه‌ریزی‌ استراتژیک یا رسمی و اقدام اکتشافانه‌ استراتژیک است، استفاده شد اما نتایج نشان داد ‌که در شرکت‌های مورد بررسی رویکرد ‌یادگیری ‌استراتژیک وجود ندارد. در شرکت‌های کارآفرین‌محور اعم از کارآفرین مالک یا کارآفرین سازمانی رویکرد چشم‌اندازسازی حاکم می‌باشد و در شرکت‌های موفقی که از ثبات مدیریت خوبی برخوردار است و نیز دارای اندازه‌ای نسبتا بزرگی هستند، رویکرد جدیدی به نام تیم استراتژیک است که کارآمد می‌باشد. در سایر سازمان‌ها شاهد به‌کارگیری ضعیف رویکردهای رسمی یا تلفیقی از رویکردهای کارآفرینانه و رسمی هستیم.

یافتن این مدیران و فراهم آوردن فرصتی برای مصاحبه با آنها ماه‌ها زمان برد. برای ردگیری صحیح روش‌های ‌خلق استراتژی در این سازمان‌ها می بایست تا با آن دسته از مدیران میانی، کار را دامه داد که در دوران مورد بررسی با سازمان همکاری داشته‌اند. لذا در اجرای این مطالعه تمامی دقت‌های لازم به‌عمل آمد تا اطلاعاتی که ممکن بود انحرافی در نتایج ایجاد کند، به‌کار گرفته نشود. تمامی جلسات فیلمبرداری شد و پس از آن به نگارش درآمد تا هیچ نکته‌ای از مباحث نادیده گرفته نشود.

برخی از این سازمان‌ها در شهرستان‌های دور واقع شده بودند که پس از پیگیری‌های متعدد و تماس‌های مکرر امکان تشکیل جلسات  با آنها مهیا شد. در این رهگذر با مدیرانی کار شد که به‌طور قطع جزو کارآفرینان برجسته کشور و حتی دنیا به‌شمار می‌روند و این آشنایی نویسنده را  بر آن داشت تا در  این کتاب تجارب ارزشمند آنها را به رشته تحریر در آورد.

فصل اول – استراتژی چیست؟

در این فصل تلاش شده است تا تاریخ و تعاریف مختلف واژه استراتژی ارائه شود و در عین حال گروه بندی استراتژی­های شناخته شده به منظور دستیابی به رویکرد مناسبی برای شناسایی آنها در شرکت های مورد بررسی معرفی شود. خواننده با مطالعه این فصل می تواند به تصویری جامع از این عبارت تاثیر گذار در مدیریت دست یابد.

فصل دوم – رویکردهای خلق استراتژی

شناسایی شیوه خلق استراتژی در شرکت های موفق ایرانی سئوال اصلی این کتاب است.برای این منظور در این فصل ابتدا رویکردهای معرفی شده از سوی دانشمندان مدیریت معرفی شد و تلاش شد تا مزیت ها و کاستی های هر یک مورد بررسی قرار گیرد. در نهایت با استفاده از مبانی فلسفی و همچنین مبانی فرهنگ سازمانی رویکردهای مورد نظر در این تحقیق معرفی شده است.این رویکردها عبارتند از :

· رویکرد تیم استراتژیک

· رویکرد کارآفرینانه

· رویکرد رسمی

· رویکرد تلفیقی

در فصول دیگر این کتاب برخی از شرکت هایی که با رویکرد خلق استراتژی مشخص در مسیر تجاری خود حرکت کرده اند معرفی و تجربیات آنها درج شده است.