در وزارت ارتباطات راهبرد کلیدی روابط بین‌الملل خود را در کلیدواژه «منطقه قوی‌تر» خلاصه کرده‌ایم. بر اساس این دیدگاه ما «حضور قوی در یک منطقه قوی‌تر» را به «قوی‌ترین بودن در یک منطقه ضعیف» ترجیح می‌دهیم.
منطقه قوی‌تر
فناوری در روزگار امروز بر اساس همکاری و مشارکت ایجاد می‌شود؛ یا به عبارتی دیگر فناوری نمی‌تواند در سایه انزوا ایجاد شود. محصولات و خدمات فناوری بر پایه آنچه امروزه با عناوینی مانند «نوآوری باز» از آن یاد می‌کنیم؛ ساخته می‌شود. به عبارتی دیگر نرم‌افزارها رشد نمی‌یابند، مگر با برخورداری از کاربران متنوع.
شکست بسیاری از طرح‌هایی که گاه با پسوند ملی نیز ترکیب می‌شود، بیش از هر چیزی به دلیل فقدان کاربرانی بوده است که به آن اعتماد کنند. به همین دلیل تضعیف روابط بین‌المللی در دوران تحریم را گونه‌ای از خودتحریمی می‌دانیم. به عبارت دیگر راهبرد ایجاد همکاری با اولویت همکاری با کشورهای را در دوران تحریم یک راهبرد کلیدی می‌دانیم.
از سوی دیگر ویژگی کلیدی یک استارت‌آپ، مقیاس‌پذیری (Scalability) است. مقیاس‌پذیری یعنی آن‌که یک کسب‌وکار با کمترین میزان افزایش منابع، خروجی را با سرعت بالایی افزایش دهد. اپ‌های موفق ایرانی را در نظر بگیرید، توسعه قلمرو فعالیت این اپ‌ها کمترین نیاز به افزایش منابع را دارد. یک اپ بازی در وضعیت فعلی با افزایش میزان کاربرانش می‌تواند درآمد خود را افزایش دهد، بدون آن‌که نیاز به تغییراتی وسیع در اپ یا زیرساخت آن باشد. البته این امر برای اپ‌هایی با کاربر پایین گزاره‌ای درست نیست.
به این ترتیب اپ‌ها و نرم‌افزارهای ایرانی می‌توانند منجر به شکل‌گیری منطقه‌ای قوی‌تر شوند. حضور یک اپ در کشور همسایه و به همراه مشارکت با کسب‌وکارهایی همکار در آن کشورها، یکی از ابزارهای شکل‌گیری منطقه‌ای قوی‌تر است. منطقه‌ای قوی‌تر که می‌تواند به دلیل قرابت‌های فرهنگی-اجتماعی دارای نرم‌افزارها و اپ‌های متناسب با ویژگی‌های اجتماعی جوامع خود باشند.
مجموعه این دو نگاه منجر به شکل‌گیری ایده‌ای شد که بر اساس آن با استفاده از ظرفیت‌های دولتی، فرصت حضور کسب‌وکارهای ایرانی در کشورهای منطقه فراهم شود. کسب‌وکارهایی که بارها تلاش کرده بودند تا با طرف خارجی خود جلسه‌ای تشکیل دهند؛ اما واقعیت آن بوده که بدون پشتوانه سیاسی میسر نمی‌شده است.
فراخوان عمومی
بر اساس این دیدگاه کشورهای هدف انتخاب شدند و فراخوانی بر روی سایت سازمان فناوری اطلاعات (ITO.GOV.IR) منتشر شد. بر اساس این فراخوان از کسب‌وکارهای فعال در کشور که مایل به حضور در کشورهای هدف از جمله ارمنستان بودند، می‌توانستند درخواست حضور در این برنامه را داشته باشند. تنها شرط این حضور تهیه یک محصول مرتبط با ارمنستان یا برخورداری از UI با زبان ارمنستانی باشد.
شرکت‌هایی تمایل حضور خود را اعلام کردند و دو جلسه هماهنگی با آنان برگزار شد. همچنین بروشورهایی از شرکت‌های آنان به زبان‌های فارسی، انگلیسی و ارمنی تهیه شد. تنوع این کسب‌وکارها به صورت غیربرنامه‌ریزی‌شده، مناسب از کار درآمد.
سه نوع جلسه در نظر گرفته شد:
- جلسه با مدیران دولتی در ارمنستان
- جلسه با مدیر اپراتور غالب در ارمنستان
- جلسه با سفارت ایران در ارمنستان
اهداف هر کدام از این جلسات متفاوت بود. جلسه نخست به دلیل کسب حمایت دولت ارمنستان از حضور کسب‌وکارهای ایرانی در این کشور بود. هرچند این جلسه اختصاصی به دلیل برگزاری رویداد بزرگ WCIT برگزار نشد؛ ولی وزیر ارمنی در نمایشگاه به گفتگو با آنان پرداخت. جلسه دوم که شاید مهم‌ترین جلسه این سفر بود با این هدف برنامه‌ریزی شد که کسب‌وکارها بتوانند با همکاری اپراتور وارد این بازار شوند. پیش از جلسه اپراتور با کسب‌وکارها، این توافق با مدیران اپراتور را کرده بودیم تا بر اساس مدل «تسهیم درآمد» به همکاری بپردازند.
همان‌گونه که در بخش اول از سفرنامه توصیف شد، اپراتورها در بازاری مانند ارمنستان اگر نگوییم کلیدی‌ترین بازیگر حوزه استارت‌آپی برای بازار محلی‌اند؛ حداقل یکی از مهم‌ترین بازیگران هستند. به همین دلیل برنامه با اپراتور به این ترتیب بود که ابتدا اپراتور در یک ساعت به معرفی بخش فناوری اطلاعات و پلتفرم‌های خود می‌پرداخت و پس از آن هر کسب‌وکار در حد 6 دقیقه به معرفی خود و محصولش می‌پرداخت. این جلسه بیش از 3 ساعت طول کشید. در این جلسه قائم‌مقام اپراتور در جلسه حضور یافت و مخاطب اصلی آن معاون فناوری اطلاعات اپراتور بود.
جلسه سوم اما با هدف زمینه‌سازی برای استفاده از حمایت دولت ایران از کسب‌وکارها برای حضور در بازار ارمنستان درنظر گرفته شده بود. این برنامه با توجه به وضعیت تحریم‌ها و بودجه اندک این روزهای دولت، بیش از همیشه سخت بود.
هم‌زمان با جلسات، شرکت در نمایشگاه فناوری اطلاعات DigiTech نیز هدفگذاری شده بود. ایجاد یک بخش مستقل برای شرکت‌های ایرانی در این نمایشگاه با هدف شناسایی بازار ارمنستان توسط آن‌ها و به صورت وارون شناخت ارمنستان از ایران و کسب‌وکارهای ایرانی در نظر گرفته شد. در این نمایشگاه وزیر ارتباطات ارمنستان از غرفه ایران بازدید کرد و بیش از نیم‌ساعت به گفتگو با کسب‌وکارهای ایرانی پرداخت.
تمامی تلاش آن بود که این برنامه بیش از حضور در نمایشگاه باشد و سرآغاز همکاری جدی گردد. حالا که برگشته‌ایم در این چند روز ایمیل‌ها و پیام‌هایی دریافت کردیم که ما را به همکاری در روزهای آینده میان دو کشور امیدوار می‌کند.
تلاش داریم تا این برنامه را در کشورهای عراق، قطر و آذربایجان نیز ادامه دهیم.
بخش اول سفرنامه ارمنستان:
