سرویس اقتصاد مشرق - حسن روحانی در نشست خبری در پاسخ به پرسشی مبنی بر باد دادن 18 میلیارد دلار ارز با نرخ 4200 تومان در سال 97، گفت:
اولا که این سخن بسیار غلط است که گفته میشود این 18 میلیارد بر باد رفته است. من چنین حرفی را در رسانههای دیگری هم دیدهام. ما 18 میلیارد دلار را به مردم دادهایم که آمدهاند و برای واردات ثبت سفارش کردهاند. آنان این پول را دریافت کردند که جنس وارد کنند، اگر این کار را نکردند حتما باید با آنها برخورد شود اما ما این 18 میلیارد را به مردم دادهایم و امسال هم تا همین امروز 19 میلیارد دلار پرداخت کردهایم تا جنس وارد شود. پس این حرف غلطی است که میگویند پولها بر باد رفته است.
با توجه به سخنان روحانی، یک محاسبه ساده نشان میدهد که اگر دولت 18 میلیارد دلار ارز با نرخ 4200 تومان را به طور مساوی میان 80 میلیون ایرانی تقسیم کرده بود، به هر نفر 225 دلار میرسید. این رقم به نرخ امروز (هر دلار 11300 تومان) بیش از 5/ 2 میلیون تومان ارزش دارد. به عبارت دیگر سهم هر خانوار 4نفره از ارز 4200 تومانی حدود 10 میلیون تومان میشد.
قطعا اگر دولت این منابع ارزی را به طور مساوی میان مردم تقسیم کرده بود، اقشار متوسط و کمدرآمد عایدی مناسبی به دست میآوردند که در شرایط فشار شدید تورمی و نابسامانی بازار، میتوانست موجب جلوگیری از سقوط قدرت خرید آنها شود.
بیشتر بخوانید
اما دولت عمده 18 میلیارد دلار ارز 4200 تومانی را به عدهای از واردکنندگان تخصیص داد که به چهار سرنوشت مبتلا شد:
1- برخی ارز دریافتی را بدون اینکه کالایی وارد کنند، در بازار آزاد به فروش رساندند و سودهای کلان به جیب زدند.
2- برخی با ارز 4200 تومانی دریافتی از بانک مرکزی، کالا وارد کردند اما در بازار آن را با محاسبه ارز آزاد به فروش رساندند و سود بادآورده به دست آوردند.
3- برخی هم بخشی از ارز 4200 تومانی را صرف واردات کالا کردند و مابقی آن را از کشور خارج کرده و در کشورهای دیگر سرمایهگذاری کردند.
4- برخی هم با ارز 4200 تومانی، کالا وارد کردند اما کالاها را احتکار کردند و موجب شدند قیمت کالاها در بازار بالاتر برود و سپس در اوج قیمتها، کالای خود را فروختند و سود صدچندان به جیب زدند.
5- البته گروهی هم بودند که این ارز را دریافت و کالا وارد کردند و به نرخ دولتی در اختیار مردم گذاشتند.
به دلیل همین مفاسد و سوءاستفادههای گسترده از دلار 4200 تومانی بود که مقدار کمی از کالای وارداتی به کشور با این ارز، به نرخ پایین به دست مردم رسید.
در جدول زیر، قیمت کالاهایی که با ارز 4200 تومانی وارد شدند با قیمت بازار مقایسه شده که نشان میدهد به علت عدم نظارت دولت، سیاست تخصیص ارز 4200 تومانی برای واردات کالاهای اساسی، فقط به سود واردکنندگان و توزیعکنندگان شده است، زیرا مردم مجبورند با قیمت بالاتری آن را خریداری کنند.
مقایسه هزینه تمامشده کالاهای اساسی وارداتی با دلار 4200 تومانی با قیمتهای موجود در بازار
کالا |
قیمت در هر کیلوگرم (دلار) |
میزان تعرفه (درصد) |
نرخ هر دلار، ارز تخصیصیافته (تومان) |
سود توزیع و هزینه حمل (درصد) |
قیمت تمام شده در هر کیلو (تومان) |
متوسط قیمت در بازار در خرداد 98 (تومان) |
شکر خام |
0٫3 |
20 |
4200 |
35 |
2041 |
7400 |
گوشت قرمز سنگین |
4٫5 |
26 |
4200 |
35 |
32149 |
93000 |
گوشت قرمز سبک |
5 |
5 |
4200 |
35 |
29768 |
99200 |
برنج |
0٫38 |
26 |
4200 |
35 |
2715 |
8920 |
عدس |
0٫55 |
5 |
4200 |
35 |
3274 |
9710 |
نخود |
0٫65 |
5 |
4200 |
35 |
3870 |
11000 |
لوبیا |
1 |
5 |
4200 |
35 |
5954 |
16120 |
در این میان، رانتی بیش از 100 هزار میلیارد تومان به جیب عدهای خاص رفته که سال گذشته از دولت ارز 4200 تومانی دریافت کردهاند.