ماهان شبکه ایرانیان

آنجا که بزم و رزم با هم می‌آمیزند

رقص‌های سنتی شرایط اجرا و فهم خود را دارند و در بستر فرهنگی خود معنادار می‌شوند. نکته مهم این است که رقص‌های سنتی، آیینی هستند؛ با این تفاوت که گاه در زمینه مذهبی و گاه در زمینه عرفی اجرا می‌شوند.

آنجا که بزم و رزم با هم می‌آمیزند

به گزارش ایسنا،‌ رقص‌های سنتی با بافت فرهنگی و مذهبی جامعه خود ارتباط عمیقی دارند و با عناصر زمینه‌ای و مادی همراه هستند. رقص در این فرهنگ‌ها در رابطه با مفاهیم مذهبی تعریف می‌شود و کاربرد پیدا می‌کند. درباره رابطه رقص و فرهنگ این پرسش مطرح می‌شود که چرا در فرهنگ بسیاری از اقوام به موازات داشتن مذهب؛ موسیقی و رقص بومی نیز شکل گرفته است؟

رقص و رقصیدن در فرهنگ ایرانی نه یک شاخه‌ی هنری مشخص که بخشی از آداب رسوم ایرانی بوده است. این آداب و رسوم تحت هر عنوان و اسمی «پایکوبی، بازی، ذکر، سماع یا رقص» که انجام می شدند. به هر حال نوعی از حرکات ریتمیک و نمایشی بوده‌اند.

آن چیزی که در این میان پیشرفت رقص را به عنوان یک آیین به شکل یک شاخه هنری در ذهنیت ایرانی متوقف کرده است، شرایط فرهنگی، اجتماعی و بعدها سدهای ناشی از فرهنگ سیاسی غالب در کشور ما بوده است.

با این وجود، رقص سنتی، پیش از هر چیزی،‌ یک رویداد آیینی است و به عنوان یک امر فرهنگی، در زمینه همان فرهنگ معنی می‌یابد. رقص‌های سنتی شرایط اجرا و فهم خود را دارند و در بستر فرهنگی خود معنادار می‌شوند. نکته مهم این است که رقص‌های سنتی، آیینی هستند؛ با این تفاوت که گاه در زمینه مذهبی و گاه در زمینه عرفی اجرا می‌شوند. در هر دوی این عرصه‌ها، ویژگی‌های فرهنگ و نظام معنایی و ارزشی بنیادین، به واسطه رقص در کالبد انسان تجلی پیدا می‌کند.

شاید بسیاری از ایرانیان ندانند که اساسا عبارت «رقص» واژه‌ای است که پس از اسلام به این قسمت از فرهنگِ ایرانی اطلاق شده است و پیش از آن ایرانیان این نوع حرکات موزون را بسته به ماهیت نمایشی شان، بازی، وازی، وازیک یا واژیک می نامیدند. «واز» در زبان پهلوی به معنای «پرواز» و جنب و جوش و جهش است. به این ترتیب واژه ی «وازیک» در آن زمان معنای حرکت‌های بدنی را می داد که در آن بدن به حرکت در می‌آمد و دستها به حالت پرواز گونه در هوا می‌چرخیدند.

هر یک از نواحی مختلف ایران بسته به بافت فرهنگی خود داری رقص منحصربه خود است. با توجه به سوژه این گزارش باید یادآور شد که رقص در کردستان، «هریره» نامیده می‌شود؛ نامی‌ که در شمال خراسان با تحریف، به نوع خاصی از رقص گفته می‌شود. کردستان نیز از مناطق کم نظیر تنوع رقص در ایران محسوب می‌شود. رقص‌های گروهی مردانه، زنانه و انفرادی از گونه‌های مختلف رقص در این منطقه هستند. در کرمانشاه نیز رقص‌های سه چار، گردیان(گریان)، چپی، فتاپاشایی و خان امیری، تنها چند نمونه از مجموعه رقص این منطقه به شمار می‌آید. در لرستان نیز تنوع رقص قابل توجه است؛ علاوه بر شمشیربازی و ترکه بازی، نوعی چپی، همانند چپی کرمانشاهی نیز متداول است.

البته «هَه لِپه رکی» عنوان متداول رقص کردس است. در زبان کُردی «هه لپه رکی» از مصدر واژه (هه لپه رین ) واز پاره (هه ل) + (په رین) تشکیل شده، (بالا آمدن، بلند شدن، جَست و خیز) + ( پریدن ، پرش به جلو ) و در کل به معنای از زمین بریدن ، از خود بی خود شدن است. پس کارکرد اصلی هه لپه رکی در نزد اقوام کُرد فراتر از یک رقص معمولی و عادی است.

«هه لپه رکی» برای مردمان کرد به بخشی ثابت از زندگیشان تبدیل شده است به گونه‌ای که سینه به سینه و نسل به نسل انتقال یافت تا کنون که به چهار دسته: «بزم»، «رزم»، «مذهب» «عزا»  تقسیم بندی می‌شود. هر کدام از این چهاردسته نیز تعاریف و هه لپه رکی‌های خاص خود را دارند که دسته یا شاخه بزم و رزم شاخه‌های پرباری در رقص‌های کردی هستند .

برای مثال دسته رقص‌های بزم در مراسمی مانند: جشن تولد، مراسم ازدواج، برداشت محصول، پیروزی در جنگ‌ها و در تمام مراسمی که در آن شادی رکن اصلی بوده است اجرا خواهد شد.

آیت‌الله عبدالکریم بی‌آزار شیرازی از شخصیت‌های برجسته علمی و پژوهشی حوزه و دانشگاه و از چهره‌های شاخص کشور در حوزه تقریب است. همچنین عضویت در شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، ریاست دانشگاه مذاهب اسلامی و عضویت شورای برنامه ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت هم از دیگر مسئولیت‌هایی بوده است که برعهده داشته.

این پژوهشگر سال 1393 به همراه کاروانی متشکل از اهالی فرهنگ، هنر و ورزش در قالب «کاروان سرزمین برادری» سفری به استان کردستان داشته است. در بخشی از این سفر وی در «خانه کُرد» (موزه مردم شناسی کردستان) به نظاره اجرای گروهی از هنرمندان این استان پرداخت و در سخنانی که تصویر آن  موجود است، با توجه اینکه رقص کردی خاستگاه فرهنگی دارد جوانان هنرمند را به حفظ و توسعه و انتقال فرهنگ بومی این استان توصیه کرد.

قیمت بک لینک و رپورتاژ
نظرات خوانندگان نظر شما در مورد این مطلب؟
اولین فردی باشید که در مورد این مطلب نظر می دهید
ارسال نظر
پیشخوان