هفت بن‌بست اینترنتی در دنیا

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد؛ اما آمارهای بین‌المللی نشان می‌دهد که از کل جمعیت 7 میلیارد و 716 میلیونی کره زمین تنها 23 درصد به صورت کاملا آزاد و بدون سانسور یا مسدودسازی به شبکه‌های مجازی و فضای بین‌المللی دسترسی دارند. اینترنت برای 28 درصد جمعیت دنیا نیز تنها در برخی زمینه‌ها آزاد است به گونه‌ای که سایت‌های با محتوای اخلاقی نامناسب از دسترس خارج است. 36 درصد مردم دنیا نیز با اینترنت محدود و مسدود مواجه هستند. اما 13 درصد از جمعیت جهان هیچ گونه دسترسی به اینترنت متعارف یا آنچه ما به عنوان «اینترنت جهانی»می‌شناسیم ندارند و به بیان دیگر نمی‌دانند فضای مجازی چه معنی می‌دهد. این آمار نشان می‌دهد که کمتر از یک چهارم جمعیت دنیا در کشورهایی زندگی می‌کنند که دسترسی آزاد و به دور از محدودیت در آنها وجود دارد. با وجود اینکه دسترسی به تکنولوژی روز در گرو بهره‌مندی از اینترنت آزاد و متصل به شبکه جهانی است اما این گزاره لزوما برای تمام کشورها مصداق ندارد. روند برخورد با شبکه‌های اجتماعی، کند کردن سرعت اینترنت یا فیلترینگ وسیع از زمان شورش‌های اجتماعی در کشورهای عرب زبان قاره آفریقا موسوم به «بهار عربی» آغاز شده و تاکنون نیز ادامه دارد. بر اساس گزارش‌های بین‌المللی، کشورهایی همچون ونزوئلا، عربستان، ویتنام‌ و کوبا از جمله کشورهایی هستند که اینترنت در آنها بنا به دلایلی با محدویت روبه‌رو است. اما شاید مهم‌ترین کشوری که اینترنت و دسترسی به فضای جهانی آن با محدودیت بسیار همراه است و برای هر وب‌سایت یا اپلیکیشن معروف و فراگیر نسخه بومی‌ تهیه می‌کند‌، چین است.

دسترسی به اینترنت

از حدود 7 میلیارد و 716 میلیون جمعیت جهان در نیمه سال 2019 حدود 4 میلیارد و 538 میلیون نفر از اینترنت استفاده می‌کنند. این به معنای دسترسی 58.8 درصدی جمعیت جهان به اینترنت است. سهم قاره آسیا از دسترسی به اینترنت حدود 55 درصد یا دو میلیارد و 300 میلیون است. طبق آمارهای internetworldstats طی

20 سال اخیر منطقه آسیا در دسترسی به اینترنت حدود دو درصد رشد داشته است. حدود 40 درصد جمعیت یک میلیارد و 300 میلیاردی قاره افریقا نیز به اینترنت دسترسی دارند که از سال 2000 میلادی میزان دسترسی افراد به اینترنت نزدیک به 12 درصد افزایش داشته است. از سوی دیگر از کل جمعیت قاره اروپا و امریکا که حدود یک میلیارد و 800 میلیون نفر هستند بیش از 1.5 میلیارد نفر به اینترنت دسترسی دارند که به معنی دسترسی بیش از 80 درصدی ساکنان این قاره‌ها به فضای مجازی است. دسترسی به اینترنت در منطقه خاورمیانه نیز 68 درصد است که در 19 سال اخیر 5.2 درصد افزایش داشته است. این در حالی است که سهم خاورمیانه از کل اینترنت جهانی تنها 3.9 درصد است.

محدودیت در اینترنت

به دلایل سیاسی و اقتصادی

دسترسی به اینترنت در چند سال اخیر با محدودیت‌ها و بعضا مسدودسازی‌هایی همراه بوده به گونه‌ای که برخی گزارش‌های غیررسمی نشان می‌دهد، دولت‌ها از سال 2017 تاکنون و به دلایل مختلف سیاسی و اقتصادی سعی در کاهش دسترسی به اینترنت داشتند. برخی کارشناسان حوزه تکنولوژی معتقدند، دسترسی آزاد به فضای مجازی و بهره‌گیری از اطلاعات حق کاربران است که توسط برخی کشورها مورد توجه قرار نمی‌گیرد. نکته دیگر در این است که یک موسسه غیردولتی طی بررسی‌های خود نشان داد که از 10 سال پیش تاکنون تعداد کشورهایی که درصدد کنترل فضای مجازی بوده‌اند، افزایش قابل توجهی داشته است. اما در سال‌های اخیر عملیات فنی و مهندسی کنترل اینترنت گسترده‌تر شده و ابعاد پیچیده‌تری به خود گرفته است. در این راستا چین و روسیه پیشگام بوده به گونه‌ای که سال‌های سال از روش‌های مختلف و مخفی برای تحریف اطلاعات یا جلوگیری از درز آنها استفاده کرده‌اند. هر چند نمی‌توان از میزان دخالت روسیه در جریان آزاد اطلاعات تخمین درستی زد اما آن طور که مشخص است، شهروندان این دو کشور تنها حق اجازه از نسخه‌های پرطرفدار داخلی مانند توییتر و فیس‌بوک «بومی» را دارند.

روش‌های مسدودسازی و سانسور فضای مجازی متنوع است که با توجه به توسعه زیرساخت‌ها برای هر کشور یک یا چندین روش جوابگو است. در برخی کشورها مانند کره شمالی‌که مسدودسازی اینترنت در آنها به شکل افراطی در دستور کار قرار گرفته تنها افراد محدودی به فضای مجازی دسترسی دارند. با وجود اینکه این یک مثال افراطی از عدم دسترسی به فضای مجازی است‌ اما روش‌هایی مانند مسدود کردن مکان، فیلتر کردن محتوا، دسترسی مقامات به وب‌سایت‌ها، حذف کامل صفحات از نتایج موتور جست‌وجو و جداسازی شبکه از همه تکنیک‌های مورد استفاده برای جلوگیری از دسترسی ناخواسته به وب‌سایت‌ها نیز از دیگر اقداماتی است که کشورها برای دسترسی محدود به اینترنت انجام می‌دهند. در بررسی داده‌های دسترسی به اینترنت که توسط موسسات بین‌المللی منتشر شده از کل جمعیت جهان تنها 23 درصد به اینترنت کاملا آزاد دسترسی داشته و مابقی جمعیت کره زمین یا دسترسی ندارند یا با محدودیت‌هایی به فضای مجازی متصل می‌شوند.

با وجود اینکه گسترش روش‌های جلوگیری از دسترسی به اینترنت می‌تواند پیامدهای مخربی بر جامعه مدنی داشته باشد اما از سال 2017 به دلیل افزایش مطالبات عمومی همچنین مشکلات اقتصادی در جهان، دسترسی به اینترنت حتی در کشورهای توسعه یافته نیز با تنگناهایی همراه بوده است. 3 کشور ونزوئلا، فیلیپین و ترکیه در میان کشورهایی بودند که برای کنترل فضای مجازی افراد و ربات‌هایی استخدام کردند تا فضای مجازی را در دست گرفته و از آزادی بیشتر افراد جلوگیری کنند.

کشورهای با اینترنت محدود یا مسدود

در این بخش برخی از کشورهایی که اینترنت در آنها محدود شده یا به صورت خاصی ارایه می‌شود، معرفی می‌شوند.

کره شمالی

اساسا در کره شمالی اینترنت تنها برای افراد محدودی و تنها با اجازه مقامات رسمی وجود دارد. به گونه‌ای که از کل جمعیت 25 میلیونی این کشور تنها 2300، IP وجود دارد که آن هم به صورت محدود به اینترنت جهانی متصل می‌شود. البته در این کشور اینترنت به شکل کاملا محدود در مدارس و مراکز آموزشی نیز وجود دارد که تنها به «30 وب‌سایت» که مقامات کره شمالی اجازه آن را می‌دهند، متصل می‌شود.

عربستان سعودی

با وجود اینکه ذهنیت جهانیان از عربستان به خصوص پس از آزادی‌های مدنی و اجتماعی به زنان ممکن است کمی تعدیل شده باشد‌ اما در واقع همه ترافیک اینترنت در این کشور از طریق تکنولوژی فیلتر می‌شود. تمام اطلاعاتی که ممکن است منجر به وقوع مسائل بالقوه امنیتی یا اخلاقی شود از دید مردم حذف می‌شود. در این کشور سایت‌هایی که اقدام به انتشار مطالب انتقادی می‌کنند‌، فیلتر هستند. همچنین اخبار نیز به ‌شدت پایش می‌شوند تا جایی که فعالان پیشرو در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بازداشت می‌شوند.

کوبا

با اینکه کوبا در بین کشورهای امریکای لاتین دارای یکی از بالاترین سطح از ورود و خروج توریست‌های خارجی است؛ اما دسترسی به اینترنت در این کشور با محدودیت‌های عمده‌ای همراه است به گونه‌ای که تا پیش از سال 2015 تقریبا شهروندان کوبایی بهره چندانی از اینترنت

ارایه شده توسط دولت کمونیستی کوبا نمی‌بردند. اما در سال 2015 دولت این کشور دست به تبلیغات گسترده‌ای برای گسترش WIFI زد پس از آن نیز در سال 2018 شبکه 3G روی تلفن‌های همراه راه‌اندازی شد. فضای مجازی در کوبا چند ویژگی دارد. اول اینکه دسترسی به داده‌های اینترنتی برای شهروندان عادی گران است و دوم، اینترنت به ‌شدت سانسور شده است.

اتیوپی

درصد کمی از جمعیت اتیوپی به اینترنت جهانی متصل هستند که البته همین مقدار هم با نظارت‌های بسیار شدیدی همراه است. با بالا گرفتن فساد در دولت این کشور، مقامات آن بر هر چیز آنلاین که ممکن است به صورت بالقوه روزنه‌های انتقاد از دولت را ایجاد کند به ‌شدت نظارت کرده و وب‌سایت‌های منتقد را مسدود یا معلق می‌کنند.

ویتنام

ویتنام نیز یکی دیگر از کشورهای با اینترنت فیلتر شده است که از سیستم پیچیده‌ای برای نظارت بر کار شهروندانش در اینترنت استفاده نمی‌کند؛ اما کنترل شدیدی بر جریان اطلاعات دارد. اقدام دیگر دولت ویتنام برای کنترل فضای مجازی، فشار به شرکت‌های فناوری برای محتواهای تولیدی است.

چین

چین مهم‌ترین کشور این لیست است. با وجود دسترسی گسترده چینی‌ها به اینترنت‌ اما پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌های فیلترینگ نیز در اختیار این کشور است. وب‌سایت‌هایی مانند یوتیوب‌، فیس‌بوک، توییتر و ویکی‌پدیا در این کشور مسدود است و شهروندان آن از نسخه

بومی شده آن استفاده می‌کنند. به نظر می‌رسد چینی‌ها در کنار مسدود‌سازی وب‌سایت‌های خارجی، نسخه داخلی آن را می‌سازند. با این حال به نظر می‌رسد، بومی‌سازی وب‌سایت‌ها در راستای نظارت بر فعالیت مجازی شهروندان با هدف جلوگیری از هر گونه اعتراضات ایجاد می‌شود.

آذربایجان

دست آخر آذربایجان یکی از کشورهای حوزه CIS در همسایگی ایران است که به‌ شدت بر کاهش دسترسی آزادانه اطلاعات شهروندان خود همت گمارده است. آذربایجان از جمله کشورهای با اینترنت محدود است که همه رسانه‌ها و اطلاعات آن تحت کنترل دولت است.