حذف انتگرال از کتاب درس ریاضی دوره متوسطه و اضافه شدن درس جنایت های آمریکا در کتاب های درسی از سال آینده. این دو خبری بود که اخیرا حجت الاسلام و المسلمین ذوعلم در نشست خبری خود اعلام کرد و بازتاب هایی در جامعه علمی و رسانه ها به همراه داشت.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد که حذفیات جدید در کتاب درس فارسی مدارس، تغییرات است و عنوان حذفیات صحیح نیست. او در پاسخ به سوالی درباره «تطهیر روسیه» در کتاب درسی تاریخ مدارس که اخیرا رخ داده است هم تصریح کرده بود که از نظر ایران، جنایت روسیه تزاری در برابر ایرانیان قابل حذف نیست و این موارد حذف نمی شود. لذا دستکاری در کتب تاریخ مدارس، صحیح نیست.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در واکنش به حذف مبحث انتگرال در کتاب درس ریاضی مقطع متوسطه مدارس ایران هم گفت که دانش آموزان ایرانی باید مبحث انتگرال را در دانشگاه بخوانند نه مدارس و اصلا سوال ما هم این است که چرا باید در مدارس، همه چیز به دانش آموز، آموخته شود؟
در حالی که دانش آموز در مدارس، باید برای زندگی آشنا شود و «گلیم» خود را از آب بیرون بکشد. لذا از حذف مبحث انتگرال از کتب درسی ریاضی مقطع متوسطه حمایت می کنیم و بزودی حذفیات بیشتری هم در کتاب ریاضی اعمال خواهیم کرد. حجت الاسلام ذوعلم گفته بود که باید از دانش اموزان پرسید که آیا به همه این آموزش ها نیاز دارند یا خیر؟
آسیب شناسی فوری کتب درسی
این روایت اظهارات جنجالی رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی وزارت آموزش و پرورش است که قلب تصمیم گیری وبرنامه ریزی یکی از بزرگ ترین وزارت خانه ها و از منظری، مهم ترین وزارت خانه ایران است.
محصول وزارت آموزش و پرورش، ایران را می سازد و در همه عرصه های اقتصادی، سیاسی، علمی، فرهنگی و هنری، تاثیر گذار است. همه کشورهای دنیا برای آموزش وپرورش، نقش راهبردی قائل هستند و کم تر کشور پیشرفته ای در جهان سراغ داریم که آموزش و پرورش فشل و ضعیف داشته باشد.
کارخانه آدم سازی، همین آموزش و پرورش است که محصولش، به وزارت علوم می رود و در دانشگاه، تراش می خورد و عیارش افزایش می یابد تا فرصت آفرین شود. اینکه کتاب های درسی ایران سنگین است، جای هیچ تردیدی نیست.
این که مطالب اضافی و غیر کاربردی بسیاری به دانش آموزان ایران در طول 12 سال تحصیل اجباری آموخته می شود، جای تردیدی ندارد. اما سبک کردن مطالب درسی و تغییرات در آن، زمانی که منطبق با واقعیت های امروز علمی ایران و جهان نباشد، اقدامی موثر تلقی نمی شود. مافیای کنکور به خوبی از حجم بالای مطالب درسی که دانش آموز باید برای عبور از سد کنکور مطالعه کند، استفاده می کند و اقتصاد صدها میلیاردی بدون مالیات دارد.
تا زمانی که مافیای کنکور هست، یعنی دانش آموزان ایران در کتب درسی، برای زندگی آماده نمی شوند بلکه برای عبور از سد کنکور آماده می شوند تا کاسبان علم، صبح تا شام در شبکه های تلویزیونی تبلیغ کنند و کتاب تست و میکروطبقه بندی ها را به خورد دانش آموزان ایرانی بدهند.
اینکه به بچه های یاد دهیم ظرف 70 ثانیه، مشتق و جذر گرفته و یک معادله شیمی آلی را حل کنند، آموزش زندگی و علم است اما حذف بحث مهم انتگرال که از مطالب پایه ای ریاضیات است، مغایر با سبک زندگی است!؟
این استدلال ها، نشان از ضعف نگاه راهبردی به مقوله آموزش علم به خصوص علم ریاضی در ایران دارد. دانش آموزان ایرانی در طول 12 سال تحصیلی، باید کلکسیونی از مطالب مختلف در حوزه های گوناگون را حفظ کنند که یا تاثیری در زندگی و آینده علمی آن ها ندارد.یا 2 روز پس از برگزاری آزمون، اطلاعات کمی از آن ها در ذهن خود دارند و اصلا از کاربرد آن خبر ندارند.
دانش آموزان ایرانی بیش از 5 سال زبان عربی و زبان انگلیسی را در مدارس آموزش می‌بینند. اما اکثر قریب به اتفاق دانش آموزان ایرانی در روزی که مدرک دیپلم در دست آنها قرار دارد، حتی قادر به 5 دقیقه تکلم به زبان عربی یا انگلیسی و حتی نوشتن یک مقاله ساده به این دو زبان که 5 سال حداقل برای آموزش آن، آموزش وپرورش هزینه کرده است، نیستند!
خیلی از مدارس، آزمایشگاه ندارد، سقف درست ندارد. معلم خوب ندارد. مدارس دولتی در بسیاری از استان ها، مکانی برای آموزش و پرورش و تربیت دانش آموز نیست. این را آمار افزایش اعتیاد دانش آموزان می گوید که وزیر سابق آموزش و پرورش گفته بود که «مخصوصا آمارش را رسانه ای نمی کند.»
فرمول های انتگرال که دانش آموزان برای آمادگی کنکور ریاضی و تجربی حفظ می کنند
حال کلکسیونی از مطالب درسی سنگین هم اضافه می شود. به نظر می رسد برای سبک کردن مطالب درسی، به خصوص در حوزه ریاضیات، بایستی نیازسنجی دقیقی صورت بگیرد و با متخصصان امر، مشورت شود و حذف دفعتی، دردی از مشکلات بی سوادی دانش آموزان امروز ایران دوا نمی کند.
چرا الان؟
ذوعلم حق دارد که بگوید باید دانش آموزان را برای زندگی آماده کنیم. اما چرا آموزش و پرورش پس از 42 سال به این فکر افتاده است؟ چرا با وجود سند تحول در آموزش و پرورش، شاهد تحول ساختاری، کیفی و کمی محسوسی در این وزارت خانه عریض و طویل که همیشه با کمبود بودجه روبرو است، نیستیم؟
اینکه دانش آموزان ایرانی، جذر و مشتق و لگاریتم و انتگرال دوگانه و جدول مندلیف بدانند یا ندانند، توفیری در زندگی و علم اندوزی آن ها در کوتاه مدت ندارد. اینکه از دانش آموز سوال کنیم چه چیزی را دوست دارد یاد بگیرد، استدلالی ناقص و نادرست است.
اگر به جای حذف مبحث انتگرال و جدول مندلیف و امثالهم، به دانش آموزان ایرانی، کد نویسی، اصول سرمایه گذاری در بورس و مهارت های جنسی و سبک زندگی صحیح که صبح تا شام دانش آموزان با آن روبروست، آموزش داده شود، جای تقدیر دارد. اما صرفا تلاش برای حذف مباحث پایه، اقدام موثری برای اصلاح سبک زندگی دانش آموزان نیست.
امیدواریم وزارت آموزش و پرورش، خرد جمعی را در ایران عصر 1400 جدی تر بگیرد و برای تحول در وزارت آموزش و پرورش، دیدگاه علمی هوشمندانه مدرن و الگوبرداری از برترین نظام های آموزشی جهان را جایگزین دیدگاه های سنتی قرن بیستمی بکند. در عصر دانایی ثروت آفرین، بر طبل بی‌سوادی زدن، سودی ندارد.
