به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، ترکیه پیش از شیوع کرونا هم در مسیر یک بحران اقتصادی تازه قرار گرفته بود، اما شرایط پیچیده پیش‌آمده بر اثر این ویروس، نقاط ضعف سیاست‌های اقتصادی رجب طیب اردوغان را آشکار کرده است؛ وضعیتی که می‌توان آن را بزرگ‌ترین چالش پیش روی اردوغان طی 18سال حضور در قدرت دانست.
بحران کرونا در ترکیه آمارهای نه‌چندان جالب بیکاری و تورم در این کشور را بدتر کرده است و همین باعث شده تا مخالفان دولت اردوغان، فرصت بیشتری برای عرض‌اندام پیدا کنند. برخی از آنها اکنون هزینه‌های هنگفتی که اردوغان برای پروژه‌های زیرساختی بزرگی ازجمله پروژه 75میلیارد دلاری کانال استانبول درنظر گرفته را زیر سؤال برده‌اند و خواستار تغییر در سیاست‌های اقتصادی دولت هستند.
شرایط سختی که کرونا ایجاد کرده تنها مختص رجب طیب اردوغان نیست و تمامی رهبران دنیا اکنون با بحران ناخواسته‌ای دست به گریبان هستند که هم اقتصاد کشورشان را هدف قرار داده و هم آینده سیاسی آنها را. موضوع اما برای چهره‌هایی مثل اردوغان یا ولادیمیر پوتین در روسیه یا ژائیر پولسونارو در برزیل اندکی متفاوت است؛ چرا‌که آنها خود را محور دولتهایشان می‌دانند و اگر نتیجه عبور از بحران منفی باشد، انتقادها بیشتر متوجه آنهاست تا دولتهایشان.
گردشگری مهم‌ترین منبع درآمد اقتصاد ترکیه است؛ منبعی که اکنون با متوقف‌شدن سفرها به‌طور کامل خشکیده است. این وضعیت ترکیه را با چالش جدی در زمینه درآمدهای ارزی مواجه کرده است. نرخ برابری لیر ترکیه با دلار آمریکا، به پایین‌ترین حد خود طی 2دهه اخیر رسیده است. طبق اعلام دولت ترکیه، بانک مرکزی این کشور برای جبران خسارات ناشی از شیوع ویروس، تا به اینجا 20میلیارد دلار از ذخایر خود را هزینه کرده است؛ اقدامی که اما به‌نظر می‌رسد همچنان پاسخگوی بحران تازه نیست.
اردوغان تلاش کرده با سر پا نگه‌داشتن بخش‌های کلیدی اقتصاد، رویکردی میانه را در مقابله با ویروس کرونا در پیش بگیرد. به همین دلیل، تعطیلی‌ها در ترکیه شامل همه بخش‌ها نشده و چرخ صنعت این کشور همچنان در حال چرخیدن است. رستوران‌ها، کافه‌ها و کسبوکارهای کوچک تعطیل شده‌اند اما کارخانه‌ها و پروژه‌های ساختمانی و عمرانی همچنان به فعالیت ادامه می‌دهند. اردوغان به خوبی می‌داند که تعطیلی همه بخش‌های تولیدی ترکیه، به‌معنای نابودی اقتصاد این کشور است. این رویکرد بینابینی و سیستم به نسبت قوی درمانی ترکیه به اردوغان کمک کرده تا حد زیادی اعتماد عمومی را برای عبور از بحران جلب کند. به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، نظرسنجی‌های ماه قبل در ترکیه از محبوبیت 60درصدی او در بین مردم حکایت دارد. طبق آمار منتشر‌شده از سوی دولت، تاکنون بیش از 127هزار مورد ابتلا به کرونا در ترکیه شناسایی شده و حدود 3500نفر هم بر اثر ابتلا جان خود را از دست داده‌اند.
برخی اما به‌شدت منتقد رویکرد او در مقابل کرونا هستند. آنها می‌گویند که برای اردوغان، اقتصاد مهم‌تر از جان مردم است. ادامه کار کارخانه‌ها و پروژه‌های عمرانی باعث شیوع ویروس با شدت بیشتر در میان طبقه کارگر شده است. منتقدان اردوغان معتقدند آمار اعلام‌شده از سوی دولت دستکاری شده است و آمار واقعی مبتلایان و مرگ‌و‌میرها بالاتر از آمار اعلامی است.
اردوغان اما بی‌توجه به اتهاماتی که به دولت زده می‌شود، سیاست‌های اتخاذ‌شده در برابر کرونا را موفق ارزیابی و اعلام کرده که از این هفته رفته‌رفته کسب‌وکار‌ها بازگشایی خواهد شد تا زندگی مردم به حالت عادی باز‌گردد. این تصمیم دولت برای نجات کسبوکارهای کوچک و مشاغل خدماتی اتخاذ شده و به‌نظر می‌رسد از دوشنبه این هفته به اجرا گذاشته شود.
ترکیه به‌دنبال سوآپ ارزی
تحلیلگران معتقدند اردوغان همیشه نیم‌نگاهی به انتخابات دارد و هر آنچه در بحران کنونی انجام می‌دهد، به نوعی در ارتباط با صندوق آرا خواهد بود. سال گذشته، اتحاد مخالفان او باعث شد تا حزب حاکم عدالت و توسعه در انتخابات محلی، نتایج خوبی کسب نکند و همین باعث نگرانی اردوغان و دیگر چهره‌های کلیدی این حزب شده است. شاید صنایع ترکیه بتوانند پس از پایان شیوع کرونا، از وضعیت پیش‌آمده بهره لازم را بگیرند اما مسئله این است که اکنون دولت اردوغان نیازمند پول است.
با توجه به ذخیره ارزی 35میلیارد دلاری ترکیه، این کشور به فکر انعقاد قراردادهای سوآپ ارزی با برخی کشورها افتاده است. اردوغان اخذ وام از صندوق بین‌المللی پول را رد کرده، چرا‌که وام‌گرفتن از این صندوق پیچیدگی‌های خود را دارد و کشورها راه درازی باید برای رسیدن به پول در چارچوب آن طی کنند. طبق گزارش خبرگزاری رویترز، دولت ترکیه در حال مذاکره با ژاپن و انگلیس برای انعقاد قراردادهای سوآپ ارزی است. طبق این گزارش که دیروز منتشر شد، دولت اردوغان همزمان در حال مذاکره با قطر و چین برای تقویت قراردادهای دوجانبه موجود با این کشورها در زمینه سوآپ ارزی است. این نوع قرارداد چارچوب لازم برای پرداخت میان کشورها در آینده را تعیین خواهد کرد.
اردوغان اما برای انعقاد قرارداد با ژاپن و انگلیس، ابتدا باید بتواند نظر آمریکایی‌ها را جلب کند. او به‌طور موازی مذاکره با دولت آمریکا را هم آغاز کرده است. لازمه انعقاد قرارداد سوآپ ارزی با آمریکا، داشتن بانک مرکزی مستقل و نرخ پایین تورم است اما به‌نظر می‌رسد اردوغان با اعمال نفوذ سیاسی توانسته مذاکرات را تا حدی پیش ببرد. رئیس‌جمهور ترکیه فعلا پروژه فعال‌‌کردن موشک‌های اس400 خریداری‌شده از روسیه را متوقف کرده تا یکی از مهم‌ترین موارد اختلاف میان آنکارا و واشنگتن را برطرف کرده باشد. اردوغان هفته گذشته نیز 2محموله بزرگ تجهیزات پزشکی برای آمریکا ارسال کرد و در نامه‌ای به دونالد ترامپ تأکید کرد که ترکیه شریک «قوی و قابل اعتماد» آمریکا خواهد بود.
انتشار این خبر دیروز اثر خود را بر نرخ برابری لیر ترکیه در مقابل دلار گذاشت تا ارزش لیر از 7.26 به 6.91 برسد. برخی تحلیلگران اقتصادی امیدوارند بحران کرونا باعث شود تا اردوغان اندکی از فشار خود بر بانک مرکزی ترکیه کم کند و اجازه دهد کارشناسان مالی و بانکی، خود سیاست‌های لازم برای عبور از بحران را تعیین کنند.
