پشت پرده فروش آثار هنری در حراج تهران /چگونه اثر یک متهم به تجاوز با حمایت وزارت ارشاد ۱۲.۵ میلیارد چکش می‌خورد!؟ +تصاویر

سرویس فرهنگ و هنر مشرق -  مرادماه 99 حواشی و جنجال تجاوزهای سریالی «کیوان امام» در فضای توییتر منتشر شد و پرونده وی به فاصله کوتاهی پس از انتشار اتهامات و ثبت 30 شکایت و اعتراف متهم به 300 تجاوز سریالی (مستند به اظهارات رئیس پلیس تهران)، بسته شد.

اما اتهامات مشابهی درباره  «آیدین آغداشلو» گرافیست، نویسنده، منتقد فیلم تصویرگر کتاب‌های درسی و  مجلات در توییتر مطرح شد و خبرگزاری‌ها رسمی و پایگاه خبری - تحلیلی مصادیق مطرح شده در توییتر را منتشر کردند.

 اما جدال بر سر افشاگری درباره آغداشلو به رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور سرایت کرد و سارا امت‌علی (خبرنگار مقیم واشنگتن) در مورد آزار و اذیت جنسی توسط آیدین آغداشلو گفت و گویی را منتشر کرد. پیش از این مصاحبه «امت‌علی» در رشته توییت‌هایی اعلام کرد آغداشلو، 14 سال پیش در جریان یک دیدار کاری در دفترش در یکی از خیابان های تهران، وی را مورد آزار جنسی قرار داده است و اکنون دیگر دلیلی برای حمل مصلحت اندیشی این ماجرا نمی بیند.

 خبرنگار گروه هنر خبرگزاری میراث فرهنگی در تهران برای نوشتن گزارشی درباره گچ بری های ساسانی در موزه ملی ایران، علاقمند به مصاحبه با آیدین آغداشلو در خیابان سهرودی تهران شده بود. سارا امت علی در توییت هایش گفته بود که سابقه آشنایی قبلی با وی داشته است. پس از افشاگری‌های «امت‌علی» شماری از هنرجویان و همکاران آغداشلو، در فضای مجازی ادعاهایی مشابه را تصدیق کردند.

برخی از صفحات شبکه های تلویزیونی فارسی زبان خارج از کشور در شبکه های اجتماعی نیز به باز نشر ادعاهای مدعیان قربانی آزار و اذیت جنسی آیدین آغداشلو پرداختند. آیدین آغداشلو در پیامی اینستاگرامی تهدید کرد به خاطر بازنشر این ادعاها که  آن را اتهامات بی پروا عنوان کرد، شکایت می کند.

در این بیانیه که روز پنجشنبه، ششم شهریور منتشر شد آمده است: اخیرا خانمی ادعایی مربوط به 14 سال پیش را مطرح کرده‌اند. من قطعاً خودم را انسان کاملی نمی‌دانم، اما این ادعای ناروا را قویا رد می‌کنم، در زندگی شخصی و اجتماعی‌ام هرگز خواسته‌ای را به کسی تحمیل نکرده‌ام، چون جزئی از رفتار و روشم نبوده است. باید تأکید کنم که هر نوع تحمیل جنسی را اکیداً محکوم می‌کنم.

امت‌علی در گفتگویی که بعد از انتشار این بیانیه   گفت: «آقای آغداشلو به نوعی من را دروغگو خطاب کرده است. یکی از نگرانی‌های کسانی که هدف تعرض جنسی قرار می‌گیرند این است که نزد اطرافیان‌شان و عموم مردم، دروغگو خطاب شوند».

امت‌علی با اشاره به این که احتمال می‌داده که «دروغگو» خوانده شود، افزود «توقع نداشتم پاسخ دیگری جز تکذیب دریافت کنم چرا که هر واکنشی غیر از این، به شهامت و شجاعت اخلاقی و فضیلت ویژه‌ای نیاز دارد».

تارا آغداشلو دختر آیدین دانش‌آموخته‌ «بی‌بی‌سی فارسی» و مجری شبکه من و تو وارد گود می‌شود و به اتهامات مطرح شده درباره پدرش پاسخ می‌دهد.

و هیچ رسانه مطالبه‌گری از خانم آغداشلو سئوال نمی‌کند که شما در سه شبکه VOA، بی‌بی‌سی فارسی و شبکه من و تو حجم وسیعی از اتهامات کذب را علیه نظام جمهوری اسلامی بدون ارائه مستندات مطرح کرده‌ای اما بابت اتهامات مطرح شده علیه جمهوری اسلامی هیچ مستندی ارائه نداده‌اید. اما 13 زن در گفت و گویی مشترک یک اتهام را مطرح کرده‌اند. آیا ایشان می‌توانند که انکار کنند که این شایعات 4 پیش به تعطیلی فعالیت‌های آموزشی آغداشلو منجر شد.

موج گسترده‌ای در فضای مجازی و رسانه تکثیر شد. تعداد رسانه‌های منتشر کننده رسمی آنقدر گسترده بود که اگر بر اساس تهدید آغداشلو به شکایت، باید از بیش از 150 رسانه رسمی اقدام به شکایت می‌کند. اما این افشاگری‌ها تبعات فراوانی برای طراح و نقاش داشت.  

به فاصله چند روز بعد «شازده احتجاب» هوشنگ گلشیری منتشر شد، اما روی جلد جدید کتاب خبری از طرح آیدن آغداشلو نبود. خانواده گلشیری تصمیم گرفتند به دلیل اتهام‌های گسترده آزار جنسی که به آغداشلو وارد شده دیگر از طرح او استفاده نکنند.

رسانه‌های رسمی که نمی‌توانستند این مطالبه را دنبال کنند، علاوه بر تهدید آغداشلو، اتفاقات ناگواری در پشت صحنه در حال رخ دادن بود. یک جریان مشکوک رسانه‌ای با استخدام یک گروه حرفه‌ای، با رسانه‌های آنلاین وارد مذاکره می‌شدند و دامنه حواشی گسترده آغداشلو ناگهان فروکش کرد.

اما موج برخاسته افشاگر وقتی دید که در داخل کشور نمی‌تواند این افشاگری‌ها را ادامه دهد، دست به دامان رسانه‌های خارج از کشور شد. در روزی که صفحه نخست نیویورک تایمز به مناظره نخست بایدن - ترامپ اختصاص داشت، یکی از گزارش‌های مهم این روزنامه به افشاگری و توقف فعالیت‌های آغداشلو در ایران اختصاص داشت.

متن گزارش نیویورک تایمز:

گفت‌وگو با 13 زن که آیدین آغداشلو را به سوء‌استفاده جنسی از آن‌ها متهم می‌کنند

پس از انتشار این گزارش نزدیکان آیدین آغداشلو، از تصمیم او مبنی بر انتقال سریع کتب و آثار تاریخی و گرانبهای موجود در منازل او در نیاوران و سهروردی به خارج از کشور، خبر می‌دهند.   «م. ب» از گردانندگان حراج تهران و پدر عصاعقابی‌اش به همراه «و. ک» از دلالان و قاچاقچیان آثار هنری تاریخی، کار انتقال غیرقانونی کتب و آثار ارزشمند تاریخی مجموعه  شخصی آیدین آغداشلو به خارج از کشور را آغاز کردند.

اگر کیوان امام توسط پلیس امنیت تهران دستگیر می‌شود و سریعا به پرونده او رسیدگی می‌شود، آیا همین اتفاق نمی‌توانست درباره آیدین آغداشلو تکرار شود. چرا آغداشلو حتی برای گفت‌وگویی ساده حتی یکبار هم احضار نمی‌شود؟ این سئوالی است که افکار عمومی پس از انتشار گفت‌وگوی سارا امت‌علی بارها در فضای مجازی به عنوان یک مطالبه تکرار کرده‌اند، اما پاسخ این سئوال را در اهمیت آغداشلو برای یک حلقه خاص هنری توصیف کرد.

فهمیه خضرحیدری کارمند فعلی رادیو فردا از خبرنگاران مهم فرهنگی اصلاح‌طلبان بود. او و همسرش مهدی‌طاهباز همراه با فرشید منافی و بابک‌غفوری آذر پس از شورش‌های سال 1388 به دلیل آنکه در میان هنرمندان دست به جوسازی و فضاسازی گسترده‌ای زده بودند، قبل از آنکه به تور نیروهای امنیتی بیفتند به پراگ رفتند و در رادیو فردا مشغول به کار شدند.

معرفی این جمع خارج‌نشین و تاثیرات فرامتنی آنان در سیستم کنونی فرهنگی شاید از دید دستگاه‌های ناظر پنهان است اما این حلقه همچنان تاثیرگذارند. حلقه حراج‌های آثار هنری توسط «م. ب» هدایت می‌شود. پدر او از مردان پشت صحنه حراج تهران و از مدیران سینمایی سابقی است که همچنان بخشی از امور سینما را اداره می‌کند و با عنوان پدرخوانده عصاعقابی سینما شناخته می‌شود. این حلقه فرهنگی امنیتی رادیو فردا با این پدر و پسر به صورت هماهنگی سال‌های متوالی همکاری داشتند و حمایت‌های خود را از خارج از کشور از آنان دریغ نمی‌کنند، تا اینکه پدرخوانده و فرزندش، واریز دلار به حساب این حلقه فرهنگی را متوقف کرد.

خضرحیدری در بزنگاهی فرصت‌طلبانه با توجه به اینکه از رابطه پدرخوانده و فرزندش و همکاری آنان با آغداشلو مطلع است پس از طرح اتهامات مطرح شده علیه آغداشلو در پستی اینستاگرامی مهمی می‌نویسد:

آغداشلو توزیع‌کننده‌ی امتیازِ هنرمندی است، تعیین‌کننده‌ی ارزش و اندازه و قیمتِ آثار هنری است، می‌تواند اگر دلش بخواهد چند تا «آرت‌ورک» ‌ از میان کارهای خیلِ هنرمندان بیرون بکشد و بالا ببرد، کار مزخرف را بگوید خوب است، کار درخشان را بگوید نه «مالی» نیست، می‌تواند شغل بپراکند، موقعیت بدهد، گالری تضمین کند، نامه بنویسد که آرتیست‌های نامه‌بگیر باهاش بروند این طرف، آن طرف «آرت رزیدنسی»، می‌تواند منبع مشروعیت هنری باشد، می‌تواند کپی بزند به جای اصل، می‌تواند گنجشک را رنگ کند و به جای قناری بفروشد و می‌تواند در این «چنبره‌ی دروغ» پیامبری کند!

خبرنگار فراری روزنامه اعتماد می‌نویسد: آغداشلو در نهایت توانسته نسلی از شاگردان و مشتاقان و مریدان در اَشکال مختلف تربیت کند که اتفاقا از آیدین آغداشلو همه چیزش را دارند الا هنرش! هنرمندانِ ناهنرمندِ آسان‌خواه و سهل‌الوصول و فاقد محصول هنری که برای گذاشتن قلب قرمز و اعلام سرسپردگی زیر بیانیه مخدوش و فریبکارانه‌ی آقای آغداشلو در واکنش به اتهام تعرض جنسی شتافتند و حواس‌شان بود که حتما از این آب گل‌آلود هم دست خالی برنگردند.

این ادعا کاملا قابل اثبات است که در اثر تهاترهای خاص، بسیاری از گالری‌ها و آموزشگاه‌های هنری  در ایران با حسن نظر آغداشلو تاسیس شده است و گردانندگان بسیاری از این گالری‌ها شاگردان او هستند.   یشنیه سازی هنری بخشی از عملیات گسترده آیدین توسط اوست و این حجم از معرفی‌ها در دوره مدیریت چهره امنیتی وزارت ارشاد «ع. م» و «ج. م» (گردانندگان پروژه خروج گوگوش از کشور) به تائید می‌رسد و آغداشلو با گستره‌ای از گالری‌هایی مواجه خواهد بود که با تائید وی و تصدیق  این مدیر امنیتی و حلقه مرتبطان او به وزارت ارشاد تاسیس شده‌اند.

به هر حال مطالبه‌ای برای پی‌گیری این موضوع در فضای رسانه‌ای داخل و خارج شکل گرفته است، اما حلقه حامی آغداشلو از هر شیوه و لابی استفاده می‌کند که مطالبه عمومی در مورد اتهاماتی که در مورد وی مطرح شده به سرانجام نرسد. در واقع آنچیزی که از افکار عمومی و حتی دستگاه‌های فرهنگی و نظارتی پنهان مانده است این است که این حلقه هنری که در سطور پیشین معرفی شده در حراج‌های برگزار شده، بخشی از شیوه قیمت‌گذاری آثار هنری که برخی از آنان فاقد ارزش و اعتباری هنری هستند را توسط آیدین آغداشلو، پرویز تناولی، علی شیرازی، نعمت‌الله کیکاووسی، مجید فدائیان وکیانوش معتقدی،   تایید می‌کنند و قیمت‌گذاری می‌شوند و بسیاری از گواهی‌های منتشر درباره آثار هنری توسط آغداشلو به امضاء می‌رسد.

نمونه مصداقی قابل بررسی، پرتره ی احمدشاه قاجار اثر نقاش باشی و پرتره ی امین السلطان اثر مصور الممالک است. نعمت الله کیکاووسی  و آیدین آغداشلو برای این دو اثر جعلی گواهی اصالت صادر کردند.

با این حال نقاشی پرتره  امین السلطان اثر مصورالممالک بود با قیمت پایه ی 650-700 میلیون تومان قیمت گذاری شد و این اثر را مدتی پیش از حراج، کیکاووسی به یک مجموعه دار فروخت بود و به خریدار این وعده را داده بود که در حراج ملی، آن را به بهترین قیمت و با سود عالی به فروش برساند. اما خوشبختانه، جعلی بودن این اثر لو رفت و در هنگام برگزاری حراج، هیچ خریداری برای آن پیدا نشد. در نهایت مالک برای جلوگیری از ضرر بیشتر، این اثر را به دو برابر قیمت پایه خرید.

***نفع 12 میلیاردی پس از این همه اتهام 

سیزدهمین حراج تهران، پس از چند بار تعویق به دلیل همه‌گیری کرونا، سرانجام عصر امروز (جمعه 26 دی) به‌صورت آنلاین برگزار شد و 110 اثر در معرض فروش قرار گرفتند. تابلوی نقاشی دو لته‌ای «خاطرات امید» از آیدین آغداشلو به قیمت 12 میلیارد و 500 میلیون تومان، دیگر آثاری بودند که چکش خوردند. این اثر آیدین آغداشلو، توانست رکورد 12 دوره حراج تهران را بشکند که بخش عمده این اتفاق را بسیاری از رسانه‌ها به حواشی اخیر وی ارتباط دارد.

در واقع برای بخشی از افکار عمومی در داخل و کشور با انتشار تصویری از آیدین آغداشلو در آستان قدس رضوی و همکاری با این نهاد او را دارای مصونیت قضائی معرفی می‌کنند.

در چنین شرایطی خبرگزاری فارس با علیرضا سمیع آذر گفت‌وگویی انجام می‌دهد و رییس موزه هنرهای معاصر تهران در گفت و گو با مهمترین خبرگزاری کشور در مورد اتهامات مطرح شده درباره آغداشلو می‌گوید:  آثار دوره سیزدهم حراج تهران را مطابق معمول به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فرستادیم، همه آثار تایید و مهر شدند، دو اثر از آیدین آغداشلو هم جزء همین آثار بودند و مجوز گرفتند.

سمیع آذر در مورد اتهامات مطرح شده درباره آغداشلو، حمایتی تمام قد از او می‌کند و می‌گوید: فراتر از شبهات و شایعه‌ها، آنچه که ما درباره آقای آغداشلو می‌دانیم این است که او شاکی ندارد اما خود او چندین فقره شکایت با عنوان افترا و تشویش اذهان عمومی تقدیم دستگاه قضایی کرده است. وی در حال حاضر شاکی است و کسانی‌که به او تهمت زده‌اند متشاکی. اگر هم شکایتی باشد باید بررسی شود و مقام محترم قضایی در این خصوص حکم دهد. در چنین وضعیتی ما نمی‌توانیم پیشاپیش قضاوتی انجام دهیم و بگوییم لابد شایعات درست است و بر این اساس اثر هنرمندی را که همیشه در حراج تهران و اغلب حراج ها بوده؛ صرفا به خاطر شائبه‌ها خارج کنیم. آیدین آغداشلو که از اساتید هنر ایران است و همیشه در همه حراج‌ها پای ثابت بوده، نیازی به بازارگرمی، تبلیغ و معرفی به این معنا ندارد. آثار امثال او یا پرویز تناولی و محمد احصایی، به حراج اعتبار می‌دهند نه اینکه حراج بخواهد با بازارگرمی به کار آنها اعتبار دهد.

رییس موزه‌هنرهای معاصر در راستای فرآیند تطهیرسازی حراج تهران می‌گوید: هیچ مورد پولشویی در حراج تهران وجود نداشته و نمی‌تواند باشد. این را صریح می‌گویم چون از آن اطمینان کامل دارم. کسانی که این شائبه‌ها را مطرح می‌کنند یا پول‌شویی را نمی‌دانند چیست و یا حراج را نمی‌شناسند. اگر شما حجم زیادی از پول کثیف داشته باشید و بخواهید دور از چشم مسئولین آن را به چیزی تبدیل کنید، بدترین کار آن است که بیایید در حراج که صدها نفر حاضرند و مراسم به صورت زنده پخش و ثبت می‌شود، در جلوی دوربین‌های صدا و سیما و رسانه‌ها آن را هزینه کنید تا همه ببیند چه میزان خرید کرده‌اید!

اما سئوالی که در این گفت‌وگو مطرح نمی‌شود این است که قیمت‌گذاری پایه و اصالت این آثار را چه کسانی تعیین می‌کنند؟ این سئوال بسیار مهمی است. در واقع آیدین آغداشلو با تسلطی که در حوزه هنری و فرهنگی کشور دارد می‌تواند به سادگی عدد پایه اثر خود را در حراج تهران تایید کند.

در نتیجه برخورد وکلای آغداشلو با رسانه‌های داخلی، پیگیری اتهامات به رسانه‌های خارج از کشور منتقل شده و آغداشلو همچنان در داخل کشور فعالیت می‌کند و یک تابلوی او در حراج تهران با قیمتی نجومی به قیمت 12 میلیارد و پانصد میلیون تومان به فروش می‌رسد. آیا فردی که یک تابلوی او 12 میلیارد به فروش می‌رسد نمی‌تواند ده وکیل را به صورت همزمان با قیمت 10 میلیون تومان استخدام کند تا رسانه‌های منتقد را در راهروهای دادگاه فرهنگ و رسانه گرفتار کنند.

وقتی اتهامات درباره هاروی واینستاین، تهیه کننده کمپانی فیلم سازی میراماکس در رسانه‌ها مطرح شد و 4 سال قبل از صدور رای به 23سال زندان او از تمامی فعالیت‌های سینمایی در کشور آمریکا توسط کمپانی‌های خصوصی کنار گذاشته شد. نکته جالب درباره این حراج بنا به اظهارات سمیع‌آذر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جمهوری اسلامی بدون هیچ واکنشی و با تائید این وزارتخانه در حراج تهران شرکت می‌کند.     

در این مورد خاص باید به رسانه‌های منتقد کاملا حق داد که  افرادی که اتهاماتی را علیه این تصویرگر مطرح کرده‌اند با استناد به همکاری آغداشلو با آستان قدس رضوی و تائید وزارت ارشاد جرات نکنند مطالبات خود را در دستگاه‌های قضائی کشور مطرح نکنند. آیا امنیت افرادی که اتهامات را مطرح کرده‌اند قابل تضمین خواهد بود؟