دکتر محبوبه سادات حسینی
در دوران بلوغ چه اتفاقی می‌افتد
وقتی بدن به سن خاصی می‌رسد، مغز هورمونی ترشح می‌کند که باعث شروع تغییرات بلوغ می‌شود. این هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GNRH) است که به غده هیپوفیز می‌رود. هیپوفیز غده کوچکی است که زیر مغز قرار گرفته و پس از رسیدن هورمون گنادوتروپین به این غده هیپوفیز دو هورمون به داخل خون می‌ریزد.
این دو هورمون، هورمون‌هایی لوتئینه‌کننده (LH) و محرک فولیکولی (FSH) نامیده می‌شوند که هم در بدن دخترها و هم پسرها وجود دارد و براساس جنسیت فرد، این هورمون‌ها به قسمت‌های متفاوتی از بدن می‌روند و تغییرات بلوغ را ایجاد می‌کنند. این هورمون‌ها در بدن به گردش در می‌آیند و باعث می‌شوند، که فرد از یک نوجوان تبدیل به یک فرد بالغ با سطوح هورمونی بالغین شود. این عمده‌ترین اتفاقی است که در دوران بلوغ رخ می‌دهد. روند بلوغ معمولاً حدود 13- 18 سالگی در دختران و 10-15 سالگی در پسران شروع می‌شود.
چرا بهداشت این دوران اهمیت دارد؟
بلوغ یک مرحله بحرانی است. در گذر از این دوره زیربنای زندگی بزرگسالی فرد پی‌ریزی می‌شود. عدم توجه به بهداشت این دوران می‌تواند منجر به مشکلات عدیده جسمی و روحی در بزرگسالی شود. این مشکلات شامل موارد زیر است: تصویر بدنی و ذهنی نامناسب فرد از خود؛ مشکلات زناشویی؛ نازایی؛ بیماری‌های عفونی؛ ازدواج‌های ناموفق؛ حاملگی‌های زودرس و مخاطره‌آمیز؛ صدمات و مرگ و میر مادر و کودک
تغییرات جسمی دخترها در دوران بلوغ
شکل گرفتن و کامل شدن سینه‌ها (5/7- 5/12سالگی): رویش مو در زیر بغل و عانه (9- 15 سالگی) جهش رشد (دو سال بعد از جوانه زدن سینه‌ها تا یک سال قبل از عادت ماهیانه) شروع عادت ماهیانه (9- 16 سالگی) رشد موهای مانند بالغین (12-18 سالگی)
رشد سینه‌ها
شکل گرفتن و کامل شدن سینه‌ها یکی از نخستین نشانه‌های بلوغ است که ممکن است بین 5/7 – 5/12 سالگی شروع شود. متوسط شروع رشد سینه‌ها 5/9 سالگی است. در دخترها این روند رشد سریع‌‌تر است و در یک دو سال به بلوغ کامل می‌رسند. در مراحل خیلی ابتدایی رشد سینه‌ها، در ناحیه زیر نوک سینه برجستگی کوچکی احساس می‌شود که ممکن است، به لمس و ضربه حساس باشد. این امر کاملاً طبیعی است. بافت غده‌ای که بعدها برای کودک شیر تولید می‌کند، در آن‌جا قرار دارد.
جهش رشد
جهش شدید رشد دو سال بعد از جوانه اولیه سینه‌ها و یک سال قبل از عادت ماهیانه اتفاق می‌افتد. در یک سال میزان رشد دو برابر می‌شود و به 6-11 سانتی‌متر می‌رسد. همراه با افزایش قد، بدن حالت زنانه می‌گیرد و افزایش وزن ایجاد می‌شود. بیشتر این افزایش وزن مربوط به باسن است. وزن‌گیری دوران بلوغ بخشی از رشد دختران محسوب می‌شود و آنها نباید در این زمان رژیم غذایی بگیرند. بعد از شروع عادت ماهیانه قد بیشتر از 6 سانتی‌متر رشد نمی‌کند. رویش مو در زیر بغل و عقه (10- 11 سالگی) رشد موها در نواحی مختلف بدن مانند: «زیربغل و ناحیه تناسلی» اتفاق می‌افتد.
