برترین نویسندگان در ادبیات ژاپن

 

فرادید؛ قدرت هنر و ادبیات مشرق زمین بر پوشیده نیست. هنر و فرهنگ کشور‌های شرق آسیا، چنان غنی و بکر است که هر ساله افراد بیشتری شیفته‌ی آن‌ها می‌شوند. در ادبیات نیز شرقی‌ها و به خصوص ژاپنی‌ها یک به یک دارند گوی سبقت را از رقبا می‌ربایند. چه کسی گمان می‌کرد از کشوری که در جنگ جهانی دوم با خاک یکسان شد، چندین نامزد و برنده‌ی جایزه نوبل ادبی سر برآوردند؟ چه چیزی باعث محبوبیت نویسندگان ژاپنی در ده‌های اخیر شد؟ مصیبت و بلا یا پشت‌کار و قلم فرسایی؟

 

به گزارش فرادید؛ شما کدام یک نویسنده از نویسنده.‌های ژاپنی را می‌شناسید و آثار کدام یک از آن‌ها را خوانده‌اید. در این مطلب می‌خواهیم با برخی از بزرگترین نویسندگان ژاپنی بیشتر آشنا شویم:

 

«ایشی گورو» در شهر «ناگویا» به دنیا آمد، اما در پنج سالگی به همراه خانواده اش به انگلستان مهاجرت کرد. او از همین رو آثارش را به زبان انگلیسی می‌نویسد و در سال 2017 به سومین نویسنده‌ی ژاپنی تبدیل شد که جایزه‌ی «نوبل ادبیات» را از آن خود کرده است. اگرچه «ایشی گورو» اغلب درباره‌ی انگلیس می‌نویسد، در دو رمان نخست خود بیش از هر چیز به مردم، فرهنگ، تاریخ و سیاست ژاپن پرداخته است.

اولین رمان «ایشی گورو»، کتاب «منظر پریده رنگ تپه ها»، داستان زنی ژاپنی را روایت می‌کند که برای سال‌ها در مناطق روستایی انگلیس زندگی کرده است. دختر بزرگ این شخصیت، به تازگی دست به خودکشی زده و دختر کوچکش نیز برای ملاقات او آمده است. اما اکنون شکافی میان رابطه‌ی آن‌ها به وجود آمده که ریشه در گذشته‌ی این زن دارد: زمانی که او به همراه دختر بزرگش در ژاپن زندگی می‌کرد، و تابستانی به خصوص که همه چیز را تغییر داد.

اگر تنها یک نویسنده‌ی برجسته‌ی ژاپنی—چه کلاسیک و چه مدرن—نیازی به معرفی نداشته باشد، آن نویسنده «هاروکی موراکامی» است! او یکی از نویسندگان کم تعدادی است که آثارش هم در دنیای غرب و هم شرق، توجه و علاقه‌ی مخاطبین و منتقدین را به خود جلب کرده است.

«موراکامی» با داستان‌های منحصر به فرد، عجیب و سوررئالیتی خود که مضمون‌هایی همیشگی از جمله گربه ها، زنان گمشده، موسیقی جاز و جهان‌های موازی در آن‌ها به چشم می‌خورد، توانسته نام خود را به عنوان یکی از موفق‌ترین نویسندگان معاصر در «ادبیات ژاپن» و ادبیات جهان مطرح کند.

یکی از پرفروش‌ترین آثار «موراکامی»، کتاب «جنگل نروژی» است که داستان دانشجویی را روایت می‌کند که عاشق دو زن می‌شود: یکی، دوست یکی از دوستانش که خودکشی کرده و دیگری، دختری عجیب که هر کاری دلش بخواهد انجام می‌دهد.

کوبو آبه نام مستعار کیمیفوسا آبه (7 مارس 1924 - 22 ژانویه 1993) نویسنده، نمایش نامه نویس و عکاس ژاپنی بود. او از پیشگامان جریان آوانگارد در ژاپن بود. آشنایی او با ادبیات غرب، اگزیستانسیالیسم، سوررئالیسم و مارکسیسم بر تلقی او از مسائلی همچون ازخودبیگانگی و فقدان هویت در ژاپن بعد از جنگ تأثیر گذاشت. آثار وی که به بحران هویت در ژاپن پس از جنگ جهانی دوم می‌پرداختند، توجه خوانندگان جهان را به خود جلب کرد. از معروف‌ترین آثار کوبو آبه در میان مخاطبان فارسی زبان، رمان «زن در ریگ روان» است که داستان مردی است که در گودالی شنی زندانی شده، تمثیلی از نفرین است یا رستگاری؟

«اوگاوا» یکی از تأثیرگذارترین و شناخته شده‌ترین نویسندگان ژاپنی در عصر کنونی است که در آثارش، تنوع شگفت انگیزی به چشم می‌خورد. هر کدام از کتاب‌های «اوگاوا» را می‌توان به راحتی در ژانری متفاوت قرار داد—از «داستان پادآرمان‌شهری» گرفته تا «درام خانوادگی» و «داستان وحشت گوتیک». «اوگاوا» معتبرترین جایزه‌ی ادبی ژاپن یعنی «جایزه آکوتاگاوا»، و همچنین «جایزه شرلی جکسون» را از آن خود کرده است.

موفق‌ترین اثر ترجمه شده از «یوکو اوگاوا»، کتاب «خدمتکار و پروفسور» است. داستان این اثر توسط خدمتکاری روایت می‌شود که استخدام شده تا از استاد ریاضی سالخورده‌ای مراقبت کند که همزمان با فاصله گرفتن از واقعیت به خاطر بیماری خود، جادوی علم ریاضیات را به خدمتکار نشان می‌دهد. کتاب «خدمتکار و پروفسور» یک داستان عاشقانه نیست، اما به شکلی هنرمندانه به وجوه مختلف عشق می‌پردازد.

«کاواکامی» که یکی از برجسته‌ترین نویسندگان معاصر ژاپن به حساب می‌آید، نام خود را به عنوان نویسنده‌ای مطرح کرده که درکی کامل از روابط میان انسان‌های عادی دارد. این روابط ممکن است عاشقانه، دوستانه، کاری و یا خانوادگی باشند، اما عشق و دوستی در همه‌ی آن‌ها به شکلی هنرمندانه توسط «کاواکامی» مورد کاوش قرار می‌گیرد.

موفق‌ترین اثر این نویسنده، کتاب «حال و هوای عجیب در توکیو» است که داستان زنی کارمند و ماجرای ملاقات او با استاد سابقش را روایت می‌کند. «کاواکامی» رابطه‌ی جذاب این دو شخصیت را به کار می‌گیرد تا چشم اندازی از زندگی در کشورش را به تصویر بکشد؛ چشم اندازی از دنیا‌های متفاوتِ ژاپن پیش از جنگ و پس از جنگ، و همینطور پیامد‌های مواجهه‌ی این دو دنیا با یکدیگر.

«میشیما» سرنوشت عجیب و پر فراز و نشیبی داشت. او یک فعال سیاسیِ راستگرای افراطی بود که سرسختانه به بازگرداندن ژاپن به گذشته‌ی نظامی و اقتدارگرایانه‌ی این کشور اعتقاد داشت. این اعتقاد، آنقدر سفت و سخت بود که «میشیما» تلاش کرد کودتایی را علیه حکومت به انجام برساند، که البته به شکستی بزرگ انجامید و باعث شد این نویسنده به سبک ساموریی‌ها دست به خودکشی بزند.

«میشیما» در طول دوران حرفه‌ای خود، داستان‌های پرتعدادی را خلق کرد که تقریبا تمام آن ها، استعاره‌هایی از نگرش خودش نسبت به ژاپنِ پس از جنگ بودند و یا گاهی اوقات حتی مانیفست‌هایی برای تغییر در سبک زندگی ژاپنی‌ها به حساب می‌آمدند. «میشیما» چندین بار تا آستانه‌ی دریافت جایزه‌ی «نوبل ادبیات» پیش رفت، و وقتی خبر خودکشی او منتشر شد، دوست نزدیکش یعنی «یاسوناری کاواباتا» که جایزه‌ی «نوبل ادبیات» را به دست آورده بود، اندکی بعد از او پیروی کرد و جان خود را گرفت.

نویسندگان اندکی در تاریخ ژاپن وجود دارند که بیشتر از «کاواباتا» مورد تحسین و احترام مخاطبین و منتقدین باشند. او که جایزه‌ی «نوبل ادبیات» را در سال 1968 از آن خود کرد، مانند پلی در نظر گرفته می‌شود که نویسندگان کلاسیک ژاپنی را با نویسندگان معاصر این کشور پیوند می‌دهد. ظرافت، احساس و جنبه‌ای شاعرانه در نثر این نویسنده به چشم می‌خورد که از آن زمان تا کنون در آثار سایر نویسندگان، کمتر دیده شده است.

یکی از شناخته شده‌ترین آثار «کاواباتا»، کتاب «قلمرو رویایی سپید» است. این رمان کوتاه، اما متراکم، به داستان مردی می‌پردازد که از «توکیو» می‌گریزد و به مناطق وحشی و دورافتاده‌ی ژاپن پناه می‌برد. او در آنجا با یک «گیشا» آشنا می‌شود و پس از آن، عشق، کنترل امور را به دست می‌گیرد.

«اوئه» یکی دیگر از نویسندگان ارزشمند ژاپنی است که جایزه‌ی «نوبل ادبیات» را به دست آورده است. آثار او درباره‌ی چشم انداز‌های در حال تغییرِ جامعه‌ی ژاپن و همچنین، درباره‌ی مشکلات ریز و درشت خانوادگی، فراموش نشدنی هستند. اما شاید قابل توجه‌ترین نکته در مورد آثار «اوئه» این باشد که کتاب‌های او همچنان با زمانه‌ی کنونی کاملا در ارتباط هستند. لحنی منحصر به فرد در آثار او وجود دارد که باعث می‌شود این کتاب‌ها پس از گذشت چندین دهه همچنان تازه و امروزی جلوه کنند.

کتاب «گریه‌ی آرام»، شاهکاری در ادبیات پس از جنگ است که همه‌ی ویژگی‌های ذکر شده در بالا را دارد. دو برادر که در روستایی آرام و خلوت ساکن هستند، تصمیم می‌گیرند مسیر زندگی خود را از یکدیگر جدا کنند، اما اتفاقات گریزناپذیر و دست سرنوشت، آن‌ها را دوباره در مسیر هم قرار می‌دهد.

«سوسه‌کی» در سراسر ژاپن از محبوبیت کم نظیری برخوردار است؛ مخاطبین ژاپنی دهه‌ها است که آثار او را با عشق و علاقه مطالعه می‌کنند و حتی شاید «سوسه‌کی» را برجسته‌تر از نویسندگان تاریخ ساز «ادبیات ژاپن»، همچون «کاواباتا» و یا «اوئه» در نظر می‌گیرند.

خلاقانه‌ترین اثر «سوسه‌کی»، کتاب «من یک گربه هستم»، اثری طنزآمیز، گزنده و هوشمندانه است که جنبه‌های متظاهرانه‌ی طبقه‌ی متوسط جامعه‌ی ژاپن در آستانه‌ی ورود به قرن بیستم را با ظرافت‌های کلامیِ به یاد ماندنی مورد انتقاد قرار می‌دهد. تمام داستان از نقطه نظر گربه‌ای خانگی روایت می‌شود که حرف‌ها و کار‌های صاحبش در اغلب اوقات، حسی از تعجب و تمسخر را در او برمی انگیزد.