مقدمه
درس انشاء از جمله دروسی است که ارتباط مستقیمی با خلاقیت دارد، دانش آموزان با بکارگیری کلمات و جمله سازی مناسب و بهره گیری از قوه خلاقیت خود درباره موضوع مورد نظر فکر می کنند.
در این میان آشنایی دانش آموزان با درست نویسی کلمات ، ترکیب ، جمله سازی و توسعه ی دامنه ی واژگان نقش بسزایی در مهارت انشاء نویسی دانش آموزان دارد.
جایگاه درس انشاءدر برنامه های درسی، همانند جایگاه هنر نمایش در میان دیگر هنرهاست. همه هنرها در هنر نمایش، نمود مییابند. هنر نمایش بازآفرینی زندگی است. انشاء هم بازآفرینی خود ما و ادراک ما از آفرینش است. از این دیدگاه هنر انشاء یادآور همان مراحل معرفتی و سیر حکمت اندوزی و پرورش دکارتی است (اکبری،١٣٩٤؛ به نقل از قاسم پور مقدم ، ١٣٩٥).
شیوه های تقویت انشاء نویسی دانش آموزان:
١- از ساده نویسی شروع کنیم
نویسندگی را ابتدا باید از ساده نویسی شروع کرد تا به نوشته های زیبا و تخیلی رسید. هیچ نویسنده - ای از ابتدای کارش زیبا و هنرمندانه نمینوشته بلکه این مهارت را به تدریج و با تمرین و ممارست و البته علاقه و انگیزه به دست آورده است. به قول پروین که میگوید پرواز را با پرواز کردن نمیشود آموخت. برای اینکه به پرواز برسیم، ابتدا باید ایستادن را بیاموزیم:
تو را پرواز بس زود است و دشوار ز نوکاران که خواهد کار بسیار؟ بیاید هر دو پا محکم نهادن از آن پس فکر بر پای ایستادن اولین کار معلم انشاء این است که ترس از نوشتن را در شاگردانش از بین ببرد و این کار امکان ندارد مگر با آزاد گذاشتن و تشویق آن ها. در ابتدا باید ساده و درست نویسی را به دانش آموزان آموزش داد؛ مثلا میتوانیم از ترغیب آنان به نوشتن «خاطرات روزانه» شروع کنیم. دانش آموزان میتوانند خاطرات روزانۀ خود را در دفترچه ای یادداشت کنند و در صورت تمایل برای هم کلاسیهای خود بخوانند. میتوانیم آن ها را تشویق به نوشتن «خلاصه فیلم یا سریال های تلویزیونی» کنیم. یا اینکه از آنان بخواهیم خلاصه آخرین داستانی را که خوانده اند، بنویسند. هر کدام از این موارد میتوانند به ترس از نوشتن را در دانش آموز از بین ببرند و کم کم او را دست به قلم کنند.
٢- به کمیت چندان اهمیت ندهیم
در ابتدای کار نویسندگی شاید دانش آموز از نوشتن زیاد، هراس داشته باشد و با نوشتن چند سطر، ذهنش به اصطلاح خالی شود. لازم نیست او را مجبور به زیاد نوشتن کنیم. به همان چند سطر او اهیمت بدهیم و او را تشویق کنیم. نوشتن در حد چند سطر یا بندنویسی در ابتدای کار کافی است.
به این ترتیب دانش آموز اعتماد به نفس پیدا میکند که بیشتر بنویسد و قدم به قدم جلوتر برود اما اگر او را مجبور کنیم که مثلا نوشته اش نباید کمتر از ١٠ سطر باشد، احساس میکند ناتوان است و چه بسا با این کار جلوی نیروی تخیل و خلاقیت او را نیز بگیریم.
٣- دانش آموزان را به مطالعه و کتاب خوانی تشویق کنیم
خواندن کتاب های گوناگون میتواند به دانش آموزان در کار نوشتن بسیار کمک کند. مطالعه و کتاب خوانی گنجینۀ لغات بچه ها را افزایش میدهد و باعث تغییر دیدگاه آنان نسبت به جهان پیرامونشان میشود. خواندن کتاب به تدریج باعث میشود دانش آموز جرئت پیدا کند و بنویسد.
گاهی میتوانیم در زنگ انشا، دانش آموزان کلاس را به کتابخانۀ مدرسه ببریم و آن ها را آزاد بگذاریم که هر کتابی را دوست دارند بردارند و مطالعه کنند؛ البته خودمان هم باید در کنار آن ها باشیم و به مطالعه بپردازیم. سپس در جلسه ی بعد از آن ها بخواهیم هر کدام چند بند درباره کتابی که مطالعه کرده اند، بنویسند.
٤- از آن ها بخواهیم که قصه و خاطره بگویند
گاهی در ساعات درس انشاء میتوانیم دانش آموزان را تشویق به قصه گویی و خاطره گویی کنیم. می - توانیم از آن ها بخواهیم هر کدام داستانی کوتاه برای دیگران بازگوید یا خاطره ای شیرین و به یاد ماندنی برای کلاس تعریف کند. این کار ضمن نشاط بخشی به فضای کلاس و تقویت مهارت های شفاهی دانش آموز میتواند سرآغاز نوشتن برای برخی از دانش آموزانی باشد که در نوشتن، مشکل دارند. در پایان هر جلسه میتوانیم از آنان بخواهیم قصه یا خاطرة خود را که به زبان ساده برای دیگران بازگو کرده اند، روی کاغذ بنویسند. استفاده از این روش به ویژه برای دانش آموزانی که نوشتن برایشان سخت است، بسیار مفید است. در این روش ما به دانش آموزان میگوییم که نوشتن هم می - تواند مثل گفتن، ساده و آسان باشد.
٥- جمله نویسی را در کلاس تمرین کنیم
یکی از راه های تقویت انشاء نویسی دانش آموزان، تمرین جمله نویسی است. همان طور که قبلا اشاره شد، دانش آموز در ابتدای کار، از نوشتن زیاد (متن نویسی) ناتوان است. ما هم نباید او را مجبور کنیم از همان ابتدا دربارة هر موضوعی یک صفحه بنویسد، بلکه باید به او فرصت دهیم که با نوشته های کوتاه و مختصر شروع کند. برای این کار میتوانیم از جمله سازی شروع کنیم. واژه هایی به دانش - آموزان بدهیم و از آنان بخواهیم دربارة آن ها جمله های کوتاهی بنویسند. البته چنین تمریناتی در فعالیت های بخش نوشتن کتاب فارسی هم قرار داده شده است. میتوانیم در زنگ انشا، واژه های بیشتری را در اختیار آنان بگذاریم و بخواهیم که با آن ها جمله های بیشتر و گسترده تری بسازند. این کار میتواند سرآغاز نوشتن برای دانش آموزان باشد.
با توانا شدن تدریجی دانش آموزان در جمله سازی، از آن ها میخواهیم جمله های خود را گسترده تر کنند تا به یک بند (پاراگراف) برسد. به این ترتیب، آن ها به متن نویسی نزدیک خواهند شد.
٦- از شبکۀ معنایی یا خوشۀ خورشیدی استفاده کنیم
در این روش ، ابتدا موضوع مطرح شده را در قالب یک واژه روی تخته مینویسیم. سپس، اطراف این واژه طرحی از یک خورشید میکشیم که دارای شعاع های مختلف است و موضوع در وسط طرح خورشید قرار میگیرد. آن گاه از دانش آموزان میخواهیم همان طرح را در دفترچۀ انشای خود بکشند و با دیدن آن واژه (موضوع اصلی)، هر کلمه دیگری به ذهنشان میرسد، در اطراف آن خورشید بنویسند. به این ترتیب، دانش آموزان شبکه معنایی گسترده ای با آن واژه میسازند. سپس، از آنان میخواهیم با آن واژه ها جمله های مختلفی بسازند و در پایان ، جملات خود را به کمک حروف ربط به هم وصل کنند. در نهایت، دانش آموزان انشایی نامنظم در دفترچۀ خود خواهند داشت که با کمی مرتب کردن و حذف برخی جمله ها و واژه های تکراری، منظم میشود. در این روش ، ممکن است انشای دانش آموز زیبا به نظر نرسد ولی در ابتدای کار نگارش و انشاء نویسی میتواند به دانش آموزان کمک کند.
٧- متن خوانی و کتاب خوانی دبیر در زنگ انشا
گاهی میتوانیم کتاب هایی را به کلاس ببریم و داستان هایی کوتاه یا متن هایی ادبی و زیبا را برای دانش آموزان بخوانیم. این کار ضمن ایجاد التذاذ ادبی در ساعت انشا، میتواند دانش آموزان را با نوشته های نویسندگان بزرگ آشنا کند و شوق نوشتن را در آن ها برانگیزد.
٨- آموزش کاربرد نشانه های نگارشی
باید دانش آموزان را در زنگ انشاء با نشانه های نگارشی و کاربردهای گوناگون آن ها آشنا سازیم. می - توانیم در ابتدا اهمیت و نقش علائم نگارشی را در درک بهتر مفهوم جملات با چند مثال ساده بازگو کنیم. سپس متن هایی را به دانش آموزان بدهیم و از آن ها بخواهیم که آن ها را نشانه گذاری کنند. در انشاهایشان هم نشانه های نگارشی را تا حد ممکن به کار ببرند. با کنترل انشای آنان، اگر در نشانه - گذاریشان ایرادی بود، آن را اصلاح کنیم و توضیحات لازم را به دانش آموز بدهیم.
٩- استفاده از چرکنویس
همیشه از دانش آموزان بخواهیم، ابتدا انشای خود را در یک برگۀ چرکنویس بنویسند. نوشتن انشا
در برگۀ چرکنویس دو فایده دارد:
١- پرورش قوة تخیل و تمرکز بر موضوع
دانش آموز وقتی انشای خود را در چرکنویس مینویسد، روی موضوع تمرکز میکند و برای فهم و درک و پرورش موضوع میکوشد. در ضمن، نیروی تخیل و خلاقیت خود را تا حد امکان به کار می - گیرد؛ چون در این مرحله، ظاهر انشاء برای او اهیمت ندارد و بیشتر به محتوا میاندیشد.
٢- رعایت ظاهر زیبای انشا
پس از نوشتن انشاء در برگۀ چرکنویس ، دانش آموز میتواند انشای خود را با حوصله و رعایت اصول نگارشی، پاکنویس کند. در این مرحله، تمرکز او بر حفظ ظاهر زیبا و رعایت اصول و قواعد نگارشی خواهد بود. بنابرین، داشتن برگۀ چرکنویس میتواند به ارائه یک انشای زیبا، هم از نظر ظاهر و هم محتوا، به دانش آموزان کمک کند.
١٠- انشاء نویسی گروهی
یکی دیگر از شیوه های تقویت انشاء نویسی دانش آموزان ، استفاده از شیوه های گروهی است. برای این کار ابتدا موضوع را مطرح میکنیم. سپس از دانش آموزان میخواهیم، دربارة آن در گروه، بحث و تبادل نظر کنند و در پایان، نتیجۀ بحث را نمایندة گروه در کلاس ارائه دهد.
گاهی نیز میتوانیم از شیوة پرسش و پاسخ استفاده کنیم و نظرات دانش آموزان را درباره موضوع، جویا شویم. این روش ها میتواند در روشن سازی طرز تلقی دانش آموزان از موضوع انشاء بسیار مؤثر باشد و به آن ها یاری رساند. پس از بحث و تبادل نظر و پرسش و پاسخ دربارة موضوع، از دانش - آموزان میخواهیم شروع به نوشتن کنند. با این روش ها دانش آموز آمادگی فکری و ذهنی برای نوشتن پیدا خواهد کرد و حتی خواهد توانست دربارة موضوعاتی که هیچ اطلاعی دربارة آن ها ندارد، انشاء بنویسد.
١١- تدوین ویژه نامۀ انشاهای برتر
برای تشویق و ترغیب دانش آموزان به نوشتن انشاهای زیبا، میتوانیم ویژه نامه ای با عنوان «انشاهای برتر دانش آموزان» تهیه کنیم و هر ماه تعدادی از انشاهای منتخب دانش آموزان را در آن گردآوری کنیم. برای این کار در ساعات درس انشاء که تعدادی از انشاها در کلاس خوانده میشوند، بهترین آن - ها را انتخاب کنیم و از دانش آموزان میخواهیم آن را در یک برگۀ A٤ دوباره پاکنویس کند. سپس آن را در ویژه نامه قرار میدهیم. بهتر است محل نگهداری این ویژه نامه دفتر دبیران مدرسه باشد تا دیگر دبیران و مربیان هم آن ها را مطالعه کنند. گاهی نیز میتوانیم با تشویق این دانش آموزان و معرفی آنان به مسئولان مدرسه از آنان بخواهیم انشاهای خود را در مراسم آغازین (صبحگاه) بخوانند. این کار نوعی تشویق دانش آموز به زیبا نویسی است (جان پرور،١٣٩٥).
انشا نوعی نوشتن فعال است که در پایه ی دوم ابتدایی با جمله سازی و در پایه سوم با انشاء نویسی آغاز میگردد، یادگیری مهارت انشاء نویسی در دوره ابتدایی نقش مهمی در پرورش خلاقیت های دانش آموزان دارد، دانش آموزان با بهره گیری از قواعد نوشتن و توانایی خواندن روان و صحیح جملات و افزایش دامنۀ واژگان خود، میتوانند به خلاقیت خود در درس انشاء بیفزایند و جملاتی را خلق کنند. کلاس درس انشاء بایستی هر روز متفاوت تر از روز قبل باشد تا برای دانش آموزان تازگی داشته باشد و از تکرار و بیانگیزگی جلوگیری کند.
بیان مسئله
زنگ انشاء همانند سایر زنگ ها شور و شوق خودش را نداشت، دانش آموزان از خواندن انشاء در کلاس درس اجتناب میکردند یا اصرار داشتند انشاء را در منزل بنویسند و جلسه ی آینده به کلاس بیاورند، برخی از دانش آموزان که در درس املا ضعف داشتند و نمیتوانستند جمله نویسی را درست انجام دهند تمایلی به نوشتن انشاء نداشتند، در اکثر نوشته های دانش آموزان جملات تکراری دیده میشد.
تداوم این وضعیت به یک مانع اساسی برای رسیدن به اهداف درس انشاء تبدیل شده بود؛ تصمیم گرفته شد در جلسه ی شورای معلمان، موضوع مطرح شود و برای حل این مسئله از نظرات و تجارب آن ها استفاده گردد، همچنین گروه نقاد پژوهش (متشکل از ١- مدیر مدرسه ٢- سه نفر از همکاران مدرسه ٣- یک نفر روانشناس تربیتی) به منظور راهنمایی و نظارت بر فرآیند تحقیق تشکیل گردید.
ضرورت و اهمیت تحقیق
امروزه، اهمیت نوشتن به عنوان راه تبادل اطلاعات، بیان افکار، احساسات و ارتباطات، نسبت به گذشته، بسیار مشهودتر است. در مدارس و دانشگاه های کشورهای توسعه یافته آموزشی، به مهارت نگارش و انشاءنویسی، توجه ویژه ای میشود زیرا کسب صلاحیت در نوشتن به رشد و توسعه زبان مادری منجر میشود و میتواند در تحکیم ریشه های زبان مادری اثر گذار باشد. از سوی دیگر، بیتوجهی به این مهارت خطیر و تشویق نکردن دانش آموزان به کسب آن، موجب ضعف تحقق اهداف درس انشاء میشود(کیان، ١٣٩٨).
در اصطلاح نویسندگی، انشاء عبارت است از فنی که برای بیان معانی موجود در ذهن به کار میرود؛ البته با عباراتی درست، رسا و فصیح که شایسته مقام و درخور درک و فهم شنونده کلام باشند. هدف از آموختن انشا، تسلط بر بیان مقصود است؛ به نحوی که خواننده به خوبی مطلب را درک کند(ایلیادی و حیدرپور،١٣٨٧؛ به نقل از احمدی و همکاران، ١٣٩٣).
انشا از نظر کاربردی در زندگی دانش آموزان نقش بسزایی دارد، زیرا بخش بزرگی از ارتباطات در محیط مدرسه و خارج از آن از طریق نوشتن فراهم میشود. دانش آموزان را به سوی خلاقیت و نوآوری سوق میدهد و آزادی عمل را تقویت میکند(معتمدی،١٣٨٩؛ به نقل از ارجمندی نیک، ١٣٩٤).
با توجه به اهمیت درس انشاء نیاز است به این درس همچون سایر دروس نگاه شود تا دانش آموزان بتوانند در دوره ابتدایی با مهارت های انشاء نویسی آشنا شوند، لذا این تحقیق در تلاش است راهکارهایی را برای تقویت مهارت انشاء نویسی دانش آموزان ارائه دهد.
پیشینۀ تحقیق
محمدصالحی خردمردی و بختیاری مرکیه (١٣٩٨)، در پژوهش خود با عنوان بررسی علل ضعف انشاء نویسی دانش آموزان پایۀ ششم (مطالعۀ موردی: شهرستان بابلسر)، «عدم مطالعۀ کتاب های غیردرسی، فرا نگرفتن مهارت نوشتن در پایه های قبلی، عدم آشنایی دانش آموزان با اصول و قواعد انشاء نویسی، عدم استفادة معلمان از روش های فعال و متنوع در انشاء نویسی، اهمیت ندادن دانش - آموزان به انشای فارسی و ننوشتن انشاء در حضور معلم» را به عنوان عمده ترین علل ضعف انشاء نویسی دانش آموزان پایۀ ششم شهرستان بابلسر و نتایج تحقیق، معرفی کرده و ریشۀ آن ها را «مدرسه و معلم و آموزش غلط» و مشخصا «ضعف معلمان انشاء و عدم بهره گیری آن ها از فنون و روش های نوین تدریس» دانسته اند.
کیان (١٣٩٨)، در پژوهش خود با عنوان اثر تکنیک های نگارش بر پیشرفت مهارت انشاءنویسی دانش آموزان پایه ششم ابتدایی به این نتیجه رسید که آموزش تکنیک های نگارش بر پیشرفت دانش - آموزان در انشاءنویسی، به ویژه در بخش های اساسی قواعد و سازماندهی، به طور چشمگیری مؤثر بوده است.
احمدی و همکاران (١٣٩٣)، در پژوهش خود با عنوان بررسی تأثیر یادگیری مشارکتی بر پیشرفت انشاء نویسی دانش آموزان شهرستان ساوه، نتایج به دست آمده نشان داد که روش یادگیری مشارکتی نسبت به روش سنتی منجر به کاهش خطا (پیشرفت) در انشای دانش آموزان شده است و پیشرفت انشای دانش آموزان دختر و پسر در روش یادگیری مشارکتی، یکسان بوده است.
شیخی فینی و زارعی (١٣٨٩)، در تحقیق خود با عنوان مقایسه ی اثر بخشی روش های آموزش ویژه - ی کلاسی و غیر کلاسی بر عملکرد مهارت انشاء نویسی دانش آموزان دختر پایه ی سوم ابتدایی شهرستان رامهرمز به این نتیجه رسیدند که آموزش مهارت های انشاء نویسی در ارتقا و بهبود کیفیت انشاء دانش آموزان دختر اثر گذار بوده است.
در پژوهشی که توسط نصیری (١٣٧٣)، با عنوان «وضعیت درست انشاء در پایۀ پنجم ابتدایی شهر تهران» صورت گرفته است، نتیجه این بود که ناتوانی دانش آموزان در نوشتن انشاء بیشتر ناشی از عدم آگاهی از قواعد دستوری و نحوی است (به نقل از سیف نراقی و میرمهدی، ١٣٨٢).
احمدی و امین مقدسی(١٣٨٠)، در پژوهش خود با موضوع تأثیر آموزش مهارت های اجتماعی بر انشاء نویسی در دانش آموزان پایه سوم ابتدایی، نتایج تحقیق نشان داد که آموزش مهارت های اجتماعی میانگین نمره ی انشای دانش آموزان پایه سوم ابتدایی را افزایش میدهد و بین میانگین نمره انشای دانش آموزان پسر و دختری که مهارت های اجتماعی به آن ها آموزش داده شده بود، تفاوت معناداری وجود نداشت.
با بررسی نتایج تحقیقات صورت گرفته میتوان گفت ضعف و مشکلات دانش آموزان در درس انشاء بیشتر متوجه عدم آموزش کافی درباره این درس است به طوری که دانش آموزان با آگاهی و شناخت از قواعد انشاء نویسی خواهند توانست به مهارت انشاء نویسی دست یابند و همچنین آموزش مهارت های اجتماعی و بهره گیری از یادگیری مشارکتی نقش مهمی در پیشرفت درس انشاء دانش آموزان دارد؛ لذا این تحقیق تلاش دارد تا با بکارگیری خلاقیت و آموزش های لازم، مهارت انشاء نویسی دانش آموزان را تقویت کند.
گردآوری اطلاعات (شواهد١)
در این مرحله لازم است اطلاعاتی جمع آوری شود که بیانگر وجود یک مسئله در فرآیند آموزش است و با استفاده از این شواهد میتوان گفت بایستی برای رفع این مسئله تلاش کرد. به همین خاطر از روش های مشاهده، مصاحبه با دانش آموزان و بررسی نمرات درس انشاء دانش آموزان استفاده شد.
تجزیه و تحلیل و تفسیر داده ها
با بررسی اطلاعات جمع آوری شده و تجزیه و تحلیل آن ها میتوان گفت ضعف دانش آموزان در
درس انشاء به عوامل مختلفی مرتبط است که در ذیل به آن ها اشاره شده است:
- ضعف در درست نویسی کلمات
- ضعف در جمله سازی و خواندن صحیح و روان جملات
- آشنا نبودن با اصول و قواعد اولیه انشاء نویسی
- داشتن دامنه ی محدود واژگان
- جای دادن زنگ انشاء به زنگ آخر در برنامه ی هفتگی
- کمرویی و نداشتن اعتماد به نفس برای خواندن انشاء در کلاس درس
- نبود ایده و خلاقیت در زنگ انشا
- تکراری بودن موضوعات برای نوشتن انشا
- عدم آگاهی دانش آموزان از اهمیت درس انشاء در پرورش خلاقیت و تفکر
- آشنا نبودن با مشخصه ها و ملاکهای ارزشیابی درس انشا
انتخاب راه جدید به صورت موقت
به منظور اتخاذ راه حل موقت، پس از راهنمایی و مشورت با گروه نقاد پژوهش؛ لازم بود در ابتدا دانش آموزان مهارت های پایه ای انشاء نویسی را فرا گیرند سپس از ملاکهای ارزشیابی درس انشاء آگاه شوند و ایده های خلاقانه در زنگ انشاء بکار گرفته شود.
اجرای طرح جدید و نظارت بر آن
برای دانش آموزانی که در نوشتن و خواندن ضعف داشتند آموزش های تکمیلی تدارک دیده شد و دانش آموزانی که کمرو بودند مشوق هایی برای رفع کمرویی به منظور خواندن انشاء در جمع در نظر گرفته شد.
موضوع های مختلف برای نوشتن انشاء به دانش آموزان داده شد تا بتوانند بر حسب علاقه موضوع مورد نظر خود را انتخاب کنند؛ از انواع انشاهای توصیفی، نقلی، تخیلی و... به منظور متنوع کردن زنگ انشاء استفاده گردید.
- زنگ انشاء از زنگ آخر به زنگ سوم در برنامه هفتگی انتقال داده شد.
- ملاکهای ارزشیابی درس انشاء برای دانش آموزان توضیح داده شد.
- کتابخانه کلاسی به منظور تقویت مهارت خواندن در دانش آموزان ایجاد گردید.
- ترغیب دانش آموزان به خواندن داستان و بازگو کردن خلاصه داستان در کلاس درس.
- گوش دادن به انشاهای خوانده شده دانش آموزان، توسط سایر همکلاسیها.
- آگاه کردن دانش آموزان از اهمیت درس انشاء در رشد خلاقیت.
- برگزاری مسابقه ی کتاب خوانی در مدرسه.
- ترغیب دانش آموزان به گزارش نویسی و خاطره نویسی در زنگ انشا.
- آموزش آیین نگارش به دانش آموزان.
- تلفیق درس انشاء با سایر دروس از جمله درس هنر.
- توجه به کیفیت انشاء نه کمیت.
گردآوری اطلاعات (شواهد٢)
اطلاعاتی که در این مرحله جمع آوری شد به منظور قضاوت درباره بهبودی وضعیت و مؤثر بودن راه حل های اتخاذ شده است؛ به همین خاطر از روش های مشاهده، میزان استفاده دانش آموزان از کتب کتابخانه کلاسی و بررسی نمرات درس انشاء استفاده گردید.
ارزشیابی تأثیر اقدام جدید و تعیین اعتبار آن
در راستای آگاهی از مؤثر بودن راه حل های اتخاذ شده لازم است نتایج این راه حل ها مورد ارزشیابی و قضاوت قرار گیرند و به منظور تعیین اعتبار، نتایج تأثیر راه حل ها در اختیار گروه نقاد پژوهش قرار گرفت که شواهد دال بر بهبود مهارت انشاء نویسی دانش آموزان و افزایش میزان مطالعه دانش آموزان از کتب کتابخانه کلاسی و رشد علاقه دانش آموزان به این درس بود.
تجدید نظر و دادن گزارش نهایی
گزارشی از فرآیند تحقیق در اختیار گروه نقاد پژوهش قرار گرفت تا مورد ارزیابی قرار گیرد و در ادامه نیز گزارش نهایی از اقدام پژوهی در اختیار همکاران سایر مدارس قرار گرفت تا بتوانند از نتایج این تحقیق در بهبود وضعیت تحصیلی دانش آموزان خود در درس انشاء استفاده کنند.
بحث و نتیجه گیری
درس انشاء یکی از دروس مهم و کاربردی است که دانش آموزان با استفاده از کلمات و جمله سازی درست حول موضوع به تفکر میپردازند، داشتن ایده و خلاقیت در درس انشاء همچون سایر دروس به پیشبرد اهداف درس انشاء کمک خواهد کرد، دانش آموزان با آگاهی از نقش درس انشاء در رشد قوه خلاقیت و تفکر؛ به درس انشاء همچون سایر دروس اهمیت میدهند و برای نوشتن انشاء شور و شوق خواهند داشت.
تلفیق درس انشاء با دروس دیگر از جمله درس هنر میتواند به جذابیت این درس بیش از پیش بیفزاید، برگزاری مسابقات کتاب خوانی در مدارس به منظور تشویق و سوق دادن دانش آموزان به مطالعه و کتاب خوانی در گسترش دامنه ی واژگان و مهارت انشاء نویسی دانش آموزان نقش بسزایی دارد، بیان خلاصه ی کتب مطالعه شده در کلاس درس، خاطره نویسی و گزارش نویسی از جمله فعالیت هایی هستند که به تقویت انشاء نویسی دانش آموزان نیز کمک خواهد کرد.
لذا میتوان گفت ضعف در مهارت انشاء نویسی به عوامل مختلفی بستگی دارد که یکی از عوامل مهم؛ آشنا نبودن دانش آموزان با اصول انشاء نویسی است ؛ قبل از اینکه از دانش آموزان خواسته شود درباره موضوعی انشاء بنویسند بایستی ملاکها و معیارهای ارزشیابی درس انشاء به دانش آموزان اطلاع داده شود تا بدانند هدف از نوشتن انشاء چیست و برای اینکه در انشاء نویسی ماهر شوند ضروری است چه مهارت هایی را فرا گیرند.
پیشنهادات
١- به منظور رشد مهارت انشاء نویسی دانش آموزان، فرهنگ کتاب خوانی در مدارس ترویج داده شود.
٢- با توجه به اهمیت درس انشا، میزان ساعت هفتگی تدریس انشاء در مدارس ابتدایی بیشتر شود.
منابع
- احمدی، پروین؛ رضازاده شیراز، فاطمه بیگم و امامقلیزاده گنجی، زهرا (١٣٩٣). بررسی تأثیر یادگیری مشارکتی بر پیشرفت انشاء نویسی دانش آموزان شهرستان ساوه، مجله پژوهش های آموزش و یادگیری، سال بیست و یکم، دوره جدید، شماره ٥.
- احمدی، سید احمد و امین مقدسی، شیرین (١٣٨٠). تأثیر آموزش مهارت های اجتماعی بر انشاء نویسی در دانش آموزان پایه سوم ابتدایی، فصلنامۀ تعلیم و تربیت، شماره ٦٦.
- ارجمندی نیک، سمیرا(١٣٩٤). لذت انشاء نویسی: دلالت های کاربست رویکرد گلسر در تدریس انشا، همایش ملی آموزش ابتدایی.
- جان پرور، یوسف (١٣٩٥). شیوه های تقویت انشاء نویسی دانش آموزان، فصل نامه رشد آموزش زبان و ادب فارسی، دوره سیام، شماره ١.
- سیف نراقی، مریم و میرمهدی، سید رضا(١٣٨٢). مقایسۀ الگوهای انشاء نویسی در دانش آموزان پسر نارساخوان و نارسانویس پایه های چهارم و پنجم ابتدایی با دانش آموزان عادی شهر تهران در سال تحصیلی ٨١-٨٠، فصلنامه کودکان استثنایی(پژوهش در حیطه کودکان استثنایی)، سال سوم، شماره ١.
- شیخی فینی، علی اکبر و زارعی، اقبال (١٣٨٩). مقایسه ی اثر بخشی روش های آموزش ویژه ی کلاسی و غیر کلاسی بر عملکرد مهارت انشاء نویسی دانش آموزان دختر پایه ی سوم ابتدایی شهرستان رامهرمز، مجله علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز، دوره ی ششم، سال ١٧-٢، شماره ٢.
- قاسم پور مقدم، حسین (١٣٩٥). بررسی تطبیقی برنامه درسی آموزش انشاء در دوره متوسطه آلمان و ایران ، فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران ، سال یازدهم، شماره ٤١.
- کیان، مریم (١٣٩٨). اثر تکنیک های نگارش بر پیشرفت مهارت انشاءنویسی دانش آموزان پایه ششم ابتدایی، فصلنامه علمی تدریس پژوهی، سال هفتم، شماره سوم.
- محمدصالحی خردمردی، حمزه علی و بختیاری مرکیه، فرزاد(١٣٩٨). بررسی علل ضعف انشاء نویسی دانش آموزان پایۀ ششم (مطالعۀ موردی: شهرستان بابلسر)، فصلنامه پژوهش در آموزش زبان و ادبیات فارسی، سال ١، شماره ٢.